Sosial-iqtisadi sferada ölkəmizdə həyata keçirilən islahatlar və onların nəticələri dünya miqyasında da kifayət qədər yüksək qiymətləndirilir. Elə bunun nəticəsidir ki, son dövrlərdə müxtəlif beynəlxalq təşkilatların, reytinq qurumlarının hesabatlarında Azərbaycanın mövqeyi daha önə çəkilir. Məsələn, məlumdur ki, elə bu günlərdə Azərbaycan Dünya Bankının nüfuzlu “Doing Business 2020” hesabatında ən islahatçı 20 ölkə sırasına daxil edilib.
Xatırladaq ki, hesabata əsasən, Azərbaycan dörd sahə üzrə sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmağı asanlaşdırıb. Bu sahələr əmlakın qeydiyyatı, kreditlərin alınması, minoritar investorların hüquqlarının qorunması və müqavilələrin icrasının təmin edilməsidir. Hesabatda qeyd edilir ki, paytaxtın kadastr xəritəsinin tərtib olunması və Bakıdakı hər bir fərdi torpaq sahəsinin qeydiyyatı, eləcə də mövcud sənədləşmənin təkmilləşdirilməsi və daşınmaz əmlak prosedurlarının çevikliyi nəticəsində daşınmaz əmlakın qeydiyyatı prosesi daha da sürətlənib. Minoritar investorların hüquqlarının müdafiəsi tərəflərin imzaladığı əlverişsiz sazişlər üzrə məsuliyyətin direktorlar üzərinə qoyulmasından sonra güclənib. Kommersiya ilə bağlı mübahisələr yarandıqda tərəflər onlayn olaraq müraciət göndərə və vasitəçilik etmək üçün maddi stimul əldə edə bilərlər. Xatırladaq ki, Azərbaycan “Doing Business 2019” hesabatında 32 pillə irəliləyərək ən islahatçı ölkələr sırasında 57-ci pillədən 25-ci yerə yüksəlmişdi. İndi isə ölkəmiz ilk 20-liyə daxildir.
Bir daha qeyd edlək ki, 2015-ci ildən etibarən Azərbaycanda genişmiqyaslı iqtisadi islahatlar aparılır. Bu da beynəlxalq hesabatların reytinqlərində, eləcə də barəsində bəhs edilən “Doing Business” hesabatında özünü əks etdirir. Eyni zamanda, beynəlxalq qiymətləndirmələrdən o da məlum olur ki, Azərbaycan hökuməti növbəti illərdə də islahatları davam etdirmək və dərinləşdirmək niyyətindədir. Bunun nəticəsidir ki, Dünya Bankının ardınca “Fitch Ratings” beynəlxalq reytinq agentliyi də ölkəmizə növbəti dəfə yüksək qiymət verərək, onu regionun lideri adlandırıb. “Fitch Ratings”in 2019-cu ilin üçüncü rübünə olan növbəti hesabatda ölkəmiz öz müsbət mövqeyini qoruyub və BB+ qiymətləndirməsi ilə sabit inkişaf tempi nümayiş etdirib. O da xüsusi vurğulanmalıdır ki, Cənubi Qafqaz ölkələri arasında bu göstərici ilə ən yüksək reytinq məhz Azərbaycana məxsusdur.
Agentliyin analizinə əsasən, beynəlxalq iqtisadi və ticarət münasibətlərində xarici balansın saxlanması və aşağı səviyyəli dövlət borcunun olması Azərbaycanın reytinqini yüksək səciyyələndirən əsas amillərdəndir. Dövlətin əsas götürdüyü makroiqtisadi, maliyyə, vergi və sosial islahatlar zəminində istehlak sferasında borclanmanın azaldılmasına, sosial məsələlərin ön plana çəkilməsinə, maliyyə və vergi münasibətlərinin tənzimlənməsinə istiqamətlənən müsbət meyllər inflyasiyanın nəzarətdə saxlanmasına imkan verir. Hesabatda qeyd edilir ki, iqtisadi islahatlar, eləcə də dollarlaşma səviyyəsinin aşağı düşməsi ölkənin xarici iqtisadi şoklara və qlobal arenada yarana biləcək böhranlara çevik reaksiya göstərə bilməsinə şərait yaradıb. Eyni zamanda bank sektorunun sağlamlaşdırılması, problemli kreditlərin həll olunması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər sektorun restrukturizasiyasına, kapitallaşmanın və kredit verilişinin artmasına səbəb olub. Öz növbəsində, iqtisadiyyatın diversifikasiya olunması və neft sektorundan asılılığının aradan qaldırılması məqsədilə ölkədə yaradılan və dəstəklənən münbit biznes mühiti “Fitch Ratings”in analizlərində xüsusi qeyd olunub və ölkəmizin mövqeyinin gücləndirilməsində əhəmiyyətli rol oynayıb.
“Fitch Ratings”dən öncə ölkəmizdəki iqtisadi proseslər “Moody’s” beynəlxalq reytinq agentliyi tərəfindən də yüksək qiymətləndirilib. Hətta bunun nəticəsi olaraq “Moody’s” Azərbaycan bank sisteminə dair proqnozunu “sabit”dən “müsbət”ədək artırıb. Qurum bildirir ki, iqtisadi artımın davam etməsi, dövlət tərəfindən ev təsərrüfatlarına göstərilən misilsiz dəstək bank sisteminə müsbət proqnoz verilməsini şərtləndirən başlıca amillərdir. “Moody’s” dünyada enerjidaşıyıcıların əlverişli qiymətləri, ixracın artması, iqtisadiyyatda qeyri-neft sektorlarının payının böyüməsi nəzərə alınmaqla 2019-2020-ci illərdə ölkəmizdə iqtisadi artım sürətinin 3 faizədək artmasını proqnozlaşdırır. Vurğulanır ki, hökumətin həyata keçirdiyi islahatlar da ölkədəki iqtisadi artıma müsbət təsir göstərməlidir. Təşkilatın ekspertləri proqnozlarda bankların balansını tarazlaşdırmaq, dövlətin ev təsərrüfatlarına dəstəyi sayəsində bank aktivlərinin daha da keyfiyyətli hala gələcəyini güman etdiklərini qeyd edirlər: “İlkin ssenarimizə görə, bankların mənfəətinin artması və mövcud risqlər nəzərə alınmaqla ölçülən aktivlərinin çoxalması sayəsində bütövlükdə bank sistemində kapital yetərliliyi göstəriciləri sabit qalacaq”. Hesabatda bank sistemi üzrə dollarlı passivlərin azalması, həmçinin dövlətin dəstəyi sayəsində manatlı likvidliyin yaxşılaşdığı diqqətə çatdırılır. Həmçinin pul-kredit və büdcə-vergi mühiti yaxşılaşdıqca hökumətin ayrı-ayrı banklara yox, bütövlükdə bank sektoruna yardım etdiyi də bildirilir.
Bütün bu yüksək beynəlxalq qiymətləndirmələr isə, ekspertlərə görə, vacib əhəmiyyət kəsb edir. Ən azı o baxımdan ki, qeyd edilənlər dünya miqyasında da yüksək qiymətləndirilir və Azərbaycana yeni investisiya axınına rəvac verir. Digər tərəfdən məlumdur ki, bu gün Cənubi Qafqaz regionunun iqtisadi potensialının 65 faizdən çoxu məhz Azərbaycanın payına düşür. Ölkəmiz iqtisadiyyatın rəqabətqabiliyyətliliyinə görə dünya ölkələri arasında qabaqcıl yerlərdən birini tutur. Bu fonda isə beynəlxalq reytinq agentlikləri Azərbaycanın potensial maliyyə və iqtisadi imkanlarını yüksək qiymətləndirir. Məhz belə vəziyyət dünya biznesinin diqqətinin daha çox Azərbaycana yönəlməsinə rəvac verir. Bütün bunlar həm də 2015-ci ildən etibarən aparılan iqtisadi islahatların dərinləşməsinin beynəlxlaq miqyasda yüksək səviyyədə qiymətləndirilməsi hesab oluna bilər.
O da faktdır ki, aparılan davamlı islahatlar, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi qeyri-neft sektorunda əhəmiyyətli dərəcədə irəliləyişə səbəb olub. Məhz buna görə Azərbaycan dünyada iqtisadi reytiqini də davamlı şəkildə yüksəldir. Ekspertlər qeyd edir ki, iqtisadiyyatın neftdən asılılığının minimuma endirilməsi, biznes və investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılması istiqamətində tədbirlərin uğurla davam etdirilməsi istənilən hədəflərə nail olmağa əlverişli şərait yaradıb.
Tahir TAĞIYEV
.jpg)
.jpg)
