Yeni "aprel müharibəsi"nin xofu Ermənistanı bürüyür - ermənilərin gözü Rusiya-İran-Türkiyə-Qazaxıstan formatında...
Cari il ərzində Dağlıq Qarabağda hərbi əməliyyatların bərpa olunacağına dair beynəlxalq miqyasda edilən xəbərdarlıqların sayı son günlərdə yenidən artmaqdadır. Buna əsas səbəb kimi danışıqlar yolu ilə məsələnin həlli istiqamətində hələ də hansısa real addımların atılmaması və həmsədr dövlətlərin fəaliyyətlərinin yarıtmazlığı göstərilir.
Məhz belə şəraitdə müharibənin yenidən alovlana biləcəyi də qaçılmaz sayılır. Rusiyalı siyasi şərhçi Vadim Dubnov da vurğulayır ki, Dağlıq Qarabağda böyük müharibə olmasa da, aprel döyüşlərinin təkrarlanma reallığı var. Onun sözlərinə görə, Bakı Aleksandr Lapşinin ekstradisiyasına nail olmaqla uğurlu siyasət yürütdü: "Azərbaycan bununla hamıya göstərir ki, Dağlıq Qarabağ onun ərazisidir". Dubnov qeyd edib ki, aprel müharibəsi Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə ümumi yanaşmanı dəyişdi: "Bu baxımdan, yeni müharibə dalana dirənmiş danışıqları yenidən canlandıra bilər".
İndi digər əksər rusiyalı politoloqların da eyni mövqedən çıxış etməsini müşahidə etmək mümkündür. Amma bu mövqeni təkcə rus siyasətçilər bölüşmür. Elə bu günlərdə ABŞ-ın nüfuzlu Xarici Əlaqələr Şurası da Qarabağ münaqişəsi zonasında hərbi əməliyyatların yenidən başlayacağını proqnozlaşdırdığını açıqlayıb. Şuranın analitikləri müharibə risqinin gedərək artdığını düşünür: "Vasitəçilik səylərinin tamamilə iflasa uğraması, silahlanma yarışı və atəşkəsin tez-tez pozulması şəraitində Dağlıq Qarabağda hərbi əməliyyatların yenidən başlanması risqi daim artır". Amerikalı analitiklərə görə, effektiv vasitəçilik səyləri göstərilməsə, atəşkəsin pozulması və yeni impuls qazanan gərginlik Qarabağ münaqişəsini yenidən alovlandıracaq. Nəticədə Cənubi Qafqazda stabillik təhdid altında qalacaq. Britaniyalı analitik Tomas de Vaal bu yaxınlarda Beynəlxalq Sülh Naminə Karnegi Fondunun rəsmi saytında dərc olunan məqaləsində aprel müharibəsinin yenidən təkrarlanma ehtimalının yüksək olduğunu yazırdı. Hərbi əməliyyatlar başlayacağı təqdirdə onların qarşısını almağın çox çətin olacağını vurğulayan analitik 2016-cı ilin aprel ayında Moskvanın vasitəçiliyi ilə tərəflərin hərbi əməliyyatların dayandırılması barədə şifahi razılıq əldə etdiyini xatırladıb. Espert qeyd edib ki, Dağlıq Qarabağda yeni müharibənin qarşısı fəal diplomatik addımlarla alınmalıdır: "Cənubi Qafqazda yeni münaqişə hamı, xüsusilə sıravi ermənilər üçün ən arzuolunmaz perspektivdir. Çünki əks təqdirdə müharibənin episentrində onlar qalacaq".
Yeni müharibə qorxusu bu gün bütün Ermənistanı bürüyüb. Xüsusən də ötən ilin sonlarında Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin erməni diversiya qrupunun məhv edilməsinin görüntülərini yaydıqdan sonra bu qorxu gedərək artır. İndi "Lragir" saytı yazır ki, Dağlıq Qarabağda vəziyyət kifayət qədər gərkindir. Qeyd olunur ki, Bakı Qarabağda status-kvonu dəyişmək istiqamətində ciddi addımlara strat verib: "Qarabağda genişmiqyaslı müharibənin olması ehtimalı yüksəkdir. Bu ehtimal İrəvanda, politoloqlarla yanaşı, rəsmi dairləri də narahat edir". Erməni politoloq Riçard Kirakosyan da bir neçə gün əvvəl belə bir açıqlama ilə çıxış etmişdi ki, Qarabağda ən yaxın zamanlarda yeni müharibə başlaya bilər: "Ehtimal ki, bu, apreldə olacaq". Onun sözlərinə görə, Qarabağ ətrafında son danışıqlarda "Lavrov planı" müzakirə olunurdu: "Plan bu ərazilərin qaytarılmasını nəzərdə tuturdu. Rusiya və Azərbaycan Ermənistan olmadan bu məsələdə razılaşmışdı. Ümumiyyətlə, Rusiyanın əsas məqsədi Qarabağa öz sülhməramlılarını yerləşdirməkdir. Bu gün Qarabağ münaqişəsi ətrafında diplomatiya dalana dirənib və çox təhlükəli vəziyyət yaranıb. Bu, yaxın günlərdə yeni müharibənin başlanmasına işarədir. Güman ki, yeni müharibə apreldə başlaya bilər. Yeni müharibə olarsa, Azərbaycan daha çox ərazi əldə edəcək".
Digər erməni siyasi şərhçi Pavel Dallakyan isə iddia edir ki, Qarabağda yeni müharibənin qarşısını Rusiya, İran, Türkiyə ala bilər. Onun sözlərinə görə, Dağlıq Qarabağ zonasında maraqların toqquşması fəallaşacaq və Rusiya, İran, Türkiyə, həmçinin, Qazaxıstanın özü belə status-kvonu dəyişmək üçün birgə hərəkət edəcək. Erməni şərhçi hesab edir ki, Astanada Suriya danışıqları Dağlıq Qarabağ üçün yeni presedent yaradıb. İndi bu qüvvələr də Qarabağda problemin çözümü istiqamətində real addımlar atmasa, müharibə qaçılmazdır.
Tahir TAĞIYEV
