İmişli Şəkər Zavodu çökür, istehsalat uğursuzluğunu Rusiyadan idxalın artım amili ilə bağlayır…
Son illər ərzində respublikamızda həyata keçirilən iqtisadi siyasətin əsas xarakterik xüsusiyyətləri onun sosialyönümlü olması, habelə bütün problemlərin həllində iqtisadi amilin ön plana çəkilməsidir.
Bu dövrdə dövlət proqramlarının, fərman və sərəncamların yüksək səviyyədə icrası ölkədə gedən iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsini uğurla təmin edib, tərəqqi prosesində qeyri-neft sektorunun payı və rolunu davamlı şəkildə artırıb. Danılmaz faktdır ki, bir ölkənin əsas gəlir mənbələrindən biri də qeyri-neft sektorudur. Buna görə də bu sahənin inkişafına və genişlənməsinə xüsusi diqqət və qayğı ayrılır. Ancaq qeyri-neft sektoruna aid olan elə sahələr var ki, hazırda onun vəziyyəti ürəkaçan durumda deyil. Belə ki, Şəkər Emalı Zavodunun ciddi böhran vəziyyəti ilə qarşılaşması haqqında məlumat yayılıb.
"Azərsun Holdinq”in yaydığı məlumatda qeyd olunur ki, "Azərbaycan Şəkər İstehsalat Birliyi” MMC-nin İmişli rayonunda yerləşən Şəkər Emalı Zavodu ciddi böhran vəziyyəti ilə qarşılaşıb. Müəssisənin yaydığı açıqlamada qeyd olunur: "2016-cı ildən etibarən Rusiya Federasiyasından ölkəmizə şəkər tozu idxalının miqyası durmadan artmaqdadır. Üstəlik, idxal olunan şəkər tozunun qiyməti dempinq siyasəti ilə formalaşır. İmişli Şəkər Zavodunda maya dəyərinin aşağı salınması, qiymətdə rəqabət qabiliyyətinin artırılması yönündə milyonlarla ABŞ dolları ilə ölçülən investisiya qoyuluşları, həmçinin, digər səmərəliləşdirici səylərin həyata keçirilməsinə baxmayaraq, dempinqli idxal olunan məhsul ilə rəqabət aparılması obyektiv olaraq mümkün deyil. Məhz buna görə də müəssisəmiz son illər külli miqdarda zərərlə fəaliyyət göstərir.
Lakin "Azərsun Holdinq” rəhbərliyinin ölkəmizin sosial-iqtisadi inkişafı və regionda məşğulluğun təmin olunmasına verdiyi yüksək əhəmiyyətin nəticəsi olaraq, müəssisəmizin fəaliyyəti dayandırılmayıb. Hər kəsə məlumdur ki, İmişli rayonu başda olmaqla, Mərkəzi Aran bölgəsinin sosial-iqtisadı həyatında və işsizliyin aradan qaldırılmasında müəssisəmizin rolu həlledici dərəcədə mühümdür. Yaranmış bu böhran vəziyyətində, holdinqimizin bütün xoş niyyətli səylərinə rəğmən, müəssisəmizin tam gücü ilə ilboyu fəaliyyət göstərməsi çətinləşəcək.
Hazırda İmişli Şəkər Zavodunda ixtisar baş vermir. Sadəcə, istehsal müəssisəsinin fəaliyyətini dayandırması ilə bağlı ölkə qanunvericiliyinin tələbinə uyğun olaraq işçilərə ödənişlər edilir. Durum belə davam edərsə, istehsal müəssisəmiz 2020-ci ildən etibarən, sadəcə, payız mövsümündə məhdud miqdarda şəkər çuğunduru emalını həyata keçirməklə fəaliyyətini xeyli kiçiltməyə məcbur qalacaq ki, çox təəssüf, işçi heyətimizin sayına yenidən baxmalı olacağıq. Qeyd edək ki, artıq 3 ildir İmişli Şəkər Zavodu zərərlə işləyirdi”.
Maraqlıdır, zavodun fəaliyyəti necə olacaq?
- “…istehsal edilən məhsul maya dəyərindən baha başa gəlir”
Məsələ ilə bağlı suallarımızı cavablandıran iqtisadçı-ekspert Pərviz Heydərov bildirdi ki, ölkədə qeyri-neft sektorunu inkişaf etdirmək və bu sahədən gəlirləri artırmaq, ümumiyyətlə, onun neft-qaz sektorundan irəli çıxmasına nail olmaq üçün hökumətin gördüyü işlər, həyata keçirdiyi tədbirlər, atdığı addımlar məlumdur. Nəticələr göz qabağındadır: “Belə ki, təkcə 2019-cu ilin yekunlarına görə, ölkədə ÜDM 2,2 faiz, o cümlədən, qeyri-neft sektoru 3,5 faiz artıb. Qeyri-neft sənayesi isə 14,3 faiz”.
İqtisadçının sözlərinə görə, son illər qeyri-neft sektorunun inkişafına xüsusi diqqət və qayğı göstərilir. İmişli Şəkər Zavodunda baş verən hadisələr qeyri-neft sektorunun inkişafına və genişlənməsinə istiqamətlənən, həyata keçirilən addımlara ziddir: "Bunun səbəbi isə odur ki, qeyri-neft məhsullarına aid məhsullarla dünya bazarına çıxmaq, ümumiyyətlə, bu sahədə istənilən nəticəyə nail olmaq çox çətindir. Çünki bu məhsulların istehsalında ən mühüm cəhət keyfiyyət və rəqabətqabiliyyətlilik və qiymət məsələsidir. Məsələyə məntiqlə yanaşdıqda, bu və ya digər malın keyfiyyəti yüksək olarsa, onun maya dəyəri də artıq olmalıdır. Amma müasir dünyada rəqabət çərçivəsində vəziyyət o qədər ciddi və kəskin xarakter alıb ki, bütün istehsalçılar məhsulun keyfiyyətini artırmaqla bərabər, onun maya dəyərinin də qalxmasına yox, əksinə, azalmasına çalışırlar. Beləliklə də malın rəqabətqabiliyyətliliyi təmin edilir”.
Həmsöhbətimiz hesab edir ki, İmişli zavodunda istehsal edilən məhsul maya dəyərindən baha başa gəlir və bunu müəssisənin məxsus olduğu holdinq də açıq şəkildə etiraf edir: "Yəni İmişlı zavodunun məhsulları qiymət baxımından bahadır, çünki maya dəyəri yüksəkdir. Bu da ona dəlalət edir ki, həmin zavodda istifadə edilən texnologiya müasir deyil. Düzdür, holdinqin açıqlamasında qeyd edilir ki, xeyli vəsait sərf olunub, texnologiyanın yenilənməsi istiqamətində müvafiq addımlar atılıb və s. Amma o addımlar həqiqətən həyata keçirilsəydi, o zaman zavodun məhsullarının qiymət baxımından rəqabətqabiliyyətliliyi aşağı səviyyədə olmazdı və həmin məhsullar daxili bazarda Rusiyadan idxal edilən analoji məhsullar tərəfindən sıxışdırılıb çıxarılmazdı. Bu məsələ təkcə dempinq siyasətinin üzərinə atıla bilməz. Hər bir ölkə başqa ölkəyə ixrac etdiyi məhsulun qiymətini bazarda aşağı səviyyədə təmin etməyə çalışır ki, yerli məhsulu sıxışdırıb çıxarsın. Bu, təbii bir haldır. Bunu hansısa ölkəyə irad tutmaq məntiqsizlikdir. Azərbaycan da öz məhsulunu başqa ölkəyə ixrac edəndə həmin bazarda aşağı qiymətə qoyur ki, yerli məhsullarla rəqabət apara bilsin”.
Ekspert onu da vurğuladı ki, adıçəkilən zavod bağlanacağı təqdirdə xeyli insan işsiz qalacaq: “Sadəcə olaraq, zavod bazarın tələblərinə əsasən lazımi səviyyədə yenilənməyib, yeni texnologiyalar və əlavə investisiya vasitələri vaxtında tətbiq edilməyib. Ona görə də belə vəziyyət yaranıb. Bu da gətirib ona çıxarıb ki, zavodun məhsulları nəinki xaricdə, hətta yerli bazarda belə analoji məhsullarla rəqabət qabiliyyətinə malik deyil. Əlbəttə, qeyri-neft sektorunda belə bir halın müşahidə edilməsi çox acınacaqlı vəziyyətdir. Çünki həmin zavodun bağlanacağı təqdirdə xeyli insan işsiz qalacaq. Üstəlik, söhbət region əhəmiyyətli böyük bir müəssisədən gedir. Zənnimcə, aidiyyəti qurumlar belə bir iqtisadi əhəmiyyətli müəssisənin fəaliyyətinin dayanmasına icazə verməməlidirlər. Hesab edirəm ki, holdinq hökumətə müraciət edərək müvafiq kredit və ya maliyyə resursları cəlb etməklə, yenilənmədən sonra işini davam etdirə bilər. Bütün işlər hökumətlə birgə həyata keçirilməlidir”.
Günel CƏLİLOVA
