Heyvan yemləri də bu sürətlə bahalaşırsa - ət və ət məhsullarında yeni qiymət dalğası başlaya bilər...

Son aylar ölkəmizdə həm qida, həm də qeyri-qida məhsullarının qiymətində ciddi bahalaşma müşahidə olunur. Çörəyin, yumurtanın və quzu ətinin qiymətində baş verən artımın ardınca Azərbaycanda heyvan yemlərinin qiymətinin bahalaşdığı xəbərləri yayıldı. Mətbuatı izləsək görərik ki, son günlər ətin bahalaşmasının əsas səbəbi kimi heyvan yemlərinin qiymətlərinin artması göstərilir.
Buğda, arpa, kəpək, yonca, saman, qarğıdalı kimi iri və xırdabuynuzlu heyvanların yemlənməsi üçün istifadə olunan bu yemlərin qiyməti son vaxtlar 50 faizdən çox artıb. Bahalaşma son bir il ərzində pik həddə çatıb. Bu barədə medianın apardığı araşırmada vurğulanır.
Satıcılar deyir ki, mal-qara üçün daha çox yonca, kəpək və saman alınır. Bunların da qiymətlərində 40 faizə qədər bahalanma var. Yem qiymətlərinin bu qədər artması heyvandarlıqla məşğul olanların sayına da təsir edib. Satıcılar alıcıların sayının az qala yarıbayarı azaldığını deyir.
Digər yemlərdən qarğıdalının qiyməti 60 qəpikdən 85 qəpiyə, samanın qiyməti 2 manatdan 2 manat 50 qəpiyə, arpanın qiyməti isə 30 qəpikdən 50 qəpiyə qalxıb.
Heyvan yemləri də bu sürətlə bahalaşırsa ət və ət məhsullarında yeni qiymət dalğası başlaya bilər?
- “...Payızdan sonra heyvandarlıq, əkinçilik məhsullarında çox ciddi bahalaşma gözlənilir”
Ekspert Elçin Bayramlı bizimlə söhbətində bildirdi ki, bazarda bir neçə məhsulun qiymətinin artması başqa məhsulların da bahalaşmasına təsirsiz ötüşmür. “Qlobal taxıl böhtanı və dünya bazarlarında taxılın bahalaşması təbii ki, öz təsirini göstərir. Amma bir məsələ var ki, bizim yerli taxıldan heyvandarlıq üçün istifadə olunur. Ölkədə 2 milyon tona yaxın taxıl istehsal olunur, bunun da 90 faizinin heyvandarlığa sərf olunduğu deyilir. Taxıl Fondu götürmür ki, buğda çörəyi üçün yararsızdır. Bu halda ölkədə istehsal olunan taxıl heyvandarlığa yönəldilir. Belə olduğu təqdirdə bəs heyvan yemi üçün istifadə edilən taxıl niyə bahalaşır? Ona görə ki, istehsalda maya dəyəri artıb. Həmin o yemlərin istehsalçılarının digər xərcləri artıb. Kommunal xərclər, suvarma, daşınma xərcləri artıb, bunlar kübrəni, dərmanları və digər lazım olan məhsulları baha alırlar. Deməli, bu halda onlar da öz məhsullarını baha satmalıdırlar. Bu domino effektidir. Bir neçə məhsul bahalaşanda dolayı yolla başqa məhsulların da bahalaşmasına səbəb olmaya bilmir. Çünki istehsalçı hər şeyi baha alıb öz məhsullarını niyə ucuz satmalıdır? Bu bahalaşmanın qarşısını almaq artıq mümkün deyil, qiymətləri bazar tənzimləyir. Məhsulun maya dəyəri baha olduğu üçün istehsalçılar məhsulu baha da satmalıdır. Hökumətin burada təsir rıçaqları ancaq o ola bilərdi ki, subsidiyalardan, yardımlardan əlavə heç olmasa aqrar istehsalçılara vergi güzəştləri, əlavə yardımlar edə bilər. Tutaq ki, ölkədə dizelin qiymətini salmaq olar. Sonra qaz, su, elektrik xərclərində güzəştlər etmək mümkündür. Bütün bu kimi addımlar atılmalıdır ki, yerli istehsalda maya dəyəri aşağı düşsün”.
E.Bayramlı hesab edir ki, əgər maya dəyəri aşağı düşməsə heç bir ucuzlaşmadan söhbət gedə bilməz, əksinə, qiymətlər artacaq. E.Bayramlı deyir ki, baş verənlər onu deməyə əsas verir ki, ölkədə bəzi qurumların elan etdiyi həcmdə taxıl yoxdur və qiymət də bu qıtlığa görə artır: “Deyilənə görə, bu il bol məhsul gözlənilir. Yazlıq əkinin biçini başlayıb, rəqəmlərə, statistikaya görə ortada çox böyük məhsul həcmi var. Əgər bu realda varsa onda niyə qıtlıq və bahalıq var? Demək bir çox rəqəmlər sadəcə kağız üzərindədir. Yəni bununla bağlı artıq kompleks tədbirlər görməyin vaxtıdır, Çıxış yolu yerli istehsalı artırmaq və maya dəyərini aşağı salmaqdır. Başqa əlacımız yoxdur. Belə olmasa biz bu məhsulları xaricdən həddən artıq baha almağa məcbur olacağıq. Təkcə taxılı yox, başqa məhsulları da bu şəkildə alacağıq. Aqrar sahəyə əməlli-başlı dəstək lazımdır, şəffaf şəkildə güzəştlər edilməlidir. Əks halda təkcə taxıl yox, bütün ərzaq məhsullarında qıtlıq və bahalaşma gözlənilir. İndi məhsulun bol vaxtıdır, mövsümdür, bu səbəbdən də təsir o qədər də olmur. Amma payızdan sonra heyvandarlıq, əkinçilik məhsullarında çox ciddi bahalaşma gözlənilir. Bunun qarşısı alınmasa hökumət bunu kompensasiya edə bilməyəcək. Kompensasiya etmək üçün bütün əhalinin gəlirləri, maaş, pensiya, sosial ödəmələr iki dəfə artmalıdır. Bu da inandırıcı görünmür. Demək, nəticədə əhalinin sosial vəziyyəti, dolanışığı zəifləyəcək, yoxsulluq iki dəfə daha çox artacaq”.
İradə SARIYEVA