Tramp 3 hədəfinin birinə də çata bilmədi....
Qlobal ticarət müharibəsində Donald Trampın üç aylıq barışıq müddəti başa çatmaq üzrədir və nəticələr Amerika prezidentini məyus edir. Tramp rəqiblərinə və müttəfiqlərinə hücumunda üç məqsədinin heç birinə nail olmayıb və vəd edilən vaxtdan bir aydan da az vaxt qalıb. Son iki ay göstərdi ki, tarif müharibələri amerikalılara kömək etmir, əksinə zərər verir: qiymətlər yüksəlir, kəsir azalmır, səhmlər və istiqrazlar ucuzlaşır, dollar ucuzlaşır. Xariciləri qorxutmaq da uğursuzluğa düçar oldu - hələ heç bir ölkə Trampın tarifləri təhlükəsi altında təslim olmayıb. Aprelin əvvəlində Tramp üç məqsədlə dünyanın hər yerindən ABŞ-a mal idxalına vergi tətbiq etdi.
Birincisi, idxalçılardan büdcəyə pul yığmaq və bununla da vergiləri azaltmaq. İkincisi, Amerika sənayesinin canlanması üçün istixana şəraiti yaratmaq, onu xarici rəqiblərdən tariflərlə qorumaq. Üçüncüsü isə zəngin Amerika bazarına çıxışı itirmək təhlükəsi altında digər ölkələri - ticarət, iqtisadi, siyasi sahədə güzəştlərə - məcbur etmək. Lakin nəhəng tariflər uzun sürmədi - Tramp elə həmin gün onlara 90 günlük fasilə verdi, çünki Amerikanın özündə biznes və maliyyəçilər yaxınlaşan böhran haqqında yekdilliklə danışmağa başladılar, investorlar isə ABŞ-dan pul çıxarmağa başladılar.
Ənənənin əksinə olaraq, dollar böhran ərəfəsində bahalaşmadı, əksinə ucuzlaşmağa başladı. Dünya Amerika valyutasının ucuzlaşmasından və Amerikanın planetdəki iqtisadi və maliyyə hegemonluğunun tezliklə sona çatmasından danışmağa başladı. Ağ Ev hamını sakitləşdirməyə tələsdi: Tramp yalnız yüksək tariflərlə hamını qorxudur, amma əslində bu, danışıqlar taktikasıdır və o, dünya ticarətini məhv etmək niyyətində deyil. Ətrafındakıların sözlərinə görə, Tramp sövdələşmədə ustadır və onun aqressiv danışıqlar taktikası ABŞ-ın bütün ticarət tərəfdaşlarını hədiyyələr və güzəştlərlə Vaşinqtona gəlməyə məcbur edəcək. Ağ Ev 90 gün ərzində 90 razılaşma vəd edib. 60 gün keçdi - və indiyə qədər yalnız Böyük Britaniya ilə bir razılaşma əldə edildi. Və bu, ilkdir və atəşkəsin qalan ayı ərzində müqavilə imzalanmasa, onda heç bir sövdələşmə olmayacaq.
Tramp hücumunu Çin cəbhəsinə yönəltdi. O, ABŞ-ın əsas hərbi və iqtisadi rəqibinə 145%-lik qadağanedici tariflər tətbiq etdi və Çin Xalq Respublikasının sədri Si Çinpindən ona zəng etməyi, kapitulyasiya şərtləri ilə razılaşmağı və Vaşinqtona nümayəndə heyəti göndərməyi tələb etdi. Lakin nə Çin lideri zəng etdi, nə də nümayəndə heyəti göndərdi. Çin də öz növbəsində Amerika mallarına tarifləri qaldırdı və nadir torpaq metallarının ixracını məhdudlaşdırdı. Qarşıdurma dalana çatdı - dünyanın iki ən böyük iqtisadiyyatı arasında ticarət faktiki olaraq dayandı.
Çin silah gücü ilə danışıqlara razı olmadı və Tramp sonda Çinin üç əsas şərtini də yerinə yetirdi: Tramp susarkən, nazirləri mayda Cenevrədə çinlilərlə görüşüb 90 günlük atəşkəsə razılaşıblar. Tramp isə tarifləri 145%-dən 30%-ə endirdi.Çin ticarəti üzrə ekspert olan Reinsch etiraf edir: "Biz çinlilərə onların bizə etdiklərindən daha çox güzəştə getdik".
Surxay Əliyev
