çərşənbə günü, 09 iyul 2025
     

Şagirdlər buraxılış xarici dil imtahanında ciddi qüsur tapdılar...

Image

Kamran Əsədov: “Metodoloji baxımdan da dinləmə tapşırıqlarında bir sıra problemlər var”

Azərbaycanda buraxılış imtahanlarında xarici dil üzrə dinləmə tapşırıqları mühüm yer tutur. Bu mərhələdə şagirdlərdən səsləndirilən mətni başa düşmək tələb olunur və bunun üçün xüsusi texniki qurğulardan istifadə edilir. Lakin bir çox abituriyent dinləmə zamanı səsin aydın eşidilmədiyini və bu halln nəticələrə mənfi təsir etdiyini bildirir.

Məsələnin aktuallığı texniki təminatla yanaşı, metodoloji və təşkilati yanaşmaların da təkmilləşdirilməsini gündəmə gətirir.

“… dinləmə tapşırıqları dərslik mövzularına yaxınlaşdırılmalı, suallar şagirdin eşitdiyini təhlil etməsinə əsaslanmalı, çətin və mücərrəd anlayışlardan uzaq durulmalıdır”

Təhsil eksperi Kamran Əsədov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, Azərbaycanda buraxılış imtahanları çərçivəsində tətbiq olunan dinləmə tapşırıqları, xüsusilə də xarici dil fənni üzrə, şagirdlərin kommunikativ dil bacarıqlarını qiymətləndirmək baxımından müasir tədris standartlarına cavab verən alət kimi nəzərdə tutulub. Lakin bu mərhələnin tətbiqi prosesində texniki təminat, metodoloji uyğunluq və təşkilati planlaşdırma sahələrində müşahidə olunan çatışmazlıqlar nəticələrin obyektivliyini və ümumi qiymətləndirmənin etibarlılığını ciddi şəkildə sual altına alır: “Azərbaycan Respublikasının “Təhsil haqqında” Qanununun 18.1-ci maddəsində qeyd olunur ki, təhsilalanların bilik, bacarıq və vərdişlərinin qiymətləndirilməsi onların təhsil pilləsi üzrə təlim nəticələrinə uyğun aparılmalıdır. Həmin qanunun 26.1-ci maddəsində isə imtahanların təşkili zamanı “bərabər imkanlar” və “ədalət prinsipləri”nin qorunması dövlətin məsuliyyəti kimi vurğulanır. Lakin xarici dil üzrə dinləmə mərhələsində yaranan problemlər göstərir ki, bu prinsiplər praktikada hələ də tam şəkildə təmin olunmur. Buraxılış imtahanlarında dinləmə tapşırıqları zamanı səsin keyfiyyətsiz verilməsi, akustik şəraitin qeyri-adekvat olması, avadanlıqların nasaz və ya köhnəlmiş olması səbəbilə çoxsaylı şagirdlər dinlənilən mətnin məzmununu tam anlamır və nəticədə real bilikləri ölçülmür. 2024-cü ildə keçirilən imtahanlarla bağlı sosial şəbəkələrdə və mediada yayımlanan məlumatlara əsasən, dinləmə mərhələsində iştirak edən şagirdlərin təxminən 23%-i suallara ya heç cavab verməyib, ya da təsadüfi cavablar qeyd edib. Bu isə qiymətləndirmənin keyfiyyətində ciddi narahatlıq doğurur. Həmçinin, bəzi imtahan mərkəzlərində səsin bərabər yayılmadığı, qırıq-qırıq və zəif eşidildiyi, bəzi hallarda isə texniki səbəbdən mətndə pauzaların düşdüyü məlum olub. Müsbət cəhət kimi qeyd etmək lazımdır ki, dinləmə komponentinin ümumiyyətlə tətbiq olunması – şagirdin yalnız yazılı deyil, eyni zamanda dinləmə bacarığını da ölçmək niyyəti – müasir təhsil yanaşmalarına uyğun addımdır. Bu komponent dilin funksional istifadəsinə yönəlir və şagirdin dildə passiv yox, aktiv istifadə qabiliyyətini müəyyənləşdirmək üçün nəzərdə tutulub. Bu istiqamət CEFR (Common European Framework of Reference for Languages) – Avropa Dildə Təlim Ümumi Çərçivə Standartlarına uyğunlaşdırılma baxımından da irəliləyiş hesab edilə bilər. Lakin təcrübə göstərir ki, texniki və təşkilati zəiflik bu müsbət niyyəti puç edir. İmtahanlar keçirilən məktəblərin çoxunda səs sistemi eyni səviyyədə deyil. Səs gücləndiriciləri və ya audio aparatları bəzi məktəblərdə köhnə, bəzilərində isə ümumiyyətlə uyğun deyil. Bu isə qiymətləndirmədə bərabərliyi pozur. Əgər şagirdlərdən biri səsi aydın eşidir, digəri isə səsin keyfiyyətinə görə mətni başa düşmürsə, burada artıq qiymətləndirmə yox, təsadüfi nəticə ilə üzləşirik”.

Ekspert onu da əlavə etdi ki, metodoloji baxımdan da dinləmə tapşırıqlarında bir sıra problemlər var. Səsləndirilən mətnlərin lüğət tərkibi çox zaman dərsliklərdəki mövzu və səviyyədən kənar olur. Aksent, danışıq sürəti və vurğu baxımından mətni izləmək çətinləşir: “Şagirdə mətni yalnız bir dəfə dinləmə imkanı verilməsi də onun psixoloji vəziyyətinə, stresə və diqqət səviyyəsinə görə fərqli nəticələrə səbəb olur. Bu, şagirdin dinləmə bacarığını ölçmək əvəzinə onun streslə mübarizə gücünü yoxlayan mexanizmə çevrilir. Halbuki beynəlxalq təcrübədə, məsələn, IELTS, TOEFL, DELF kimi dil imtahanlarında dinləmə iki dəfə təqdim edilir və suallar dinləmə mərhələsinə paralel olaraq verilir. Bu, şagirdə hər hansı texniki və ya psixoloji səbəbdən yaranan çətinliyi kompensasiya etməyə imkan verir. Təşkilati yanaşmada isə ən böyük boşluq imtahan mərkəzlərinin əvvəlcədən texniki baxışdan keçirilməməsi və personalın dinləmə texnologiyalarının istifadəsində peşəkar hazırlığa malik olmamasıdır. Bu sahədə mərkəzləşdirilmiş texniki yoxlama sistemi qurulmadığı üçün hər il eyni problemlər təkrarlanır. Bəzi hallarda müəllimlər və nəzarətçilər belə audio cihazı necə işə salmağı, səsi necə tənzimləməyi dəqiq bilmədiklərinə görə imtahanın gedişində səsin gec başlaması və ya təkrar verilməsi kimi hallara rast gəlinir. Bu isə normativlərə və qaydalara ziddir və imtahanın nəticəsinə birbaşa təsir edir. Bu problemlərin aradan qaldırılması üçün bir sıra dəyişikliklər zəruridir. Texniki baxımdan hər bir imtahan mərkəzində vahid akustik sistemlər tətbiq olunmalı, portativ və zəif keyfiyyətli dinləmə avadanlıqları mərhələli şəkildə istifadədən çıxarılmalıdır. Səsyazma materiallarının keyfiyyəti və səsləndirmə mətnlərinin fonetik uyğunluğu da mütəxəssislər tərəfindən təsdiq olunmalı, səs effektləri və musiqi fonları ilə yüklənmiş materiallardan imtina edilməlidir. Eyni zamanda, şagirdə ən azı iki dəfə dinləmə imkanı verilməsi praktikası tətbiq olunmalıdır ki, bu, həm obyektivliyi, həm də psixoloji rahatlığı təmin etsin. Metodoloji yanaşmada isə dinləmə tapşırıqları dərslik mövzularına yaxınlaşdırılmalı, suallar şagirdin eşitdiyini təhlil etməsinə əsaslanmalı, çətin və mücərrəd anlayışlardan uzaq durulmalıdır. Müəllimlərin təlimlərində dinləmə bacarığına hazırlıq metodikası genişləndirilməli, sinifdə audio resurslardan istifadə standart hala çevrilməlidir. Təşkilati baxımdan isə imtahan mərkəzlərində audio sınaqlar, texniki yoxlamalar və imtahan personalının təlimi əvvəlcədən həyata keçirilməlidir. Bu dəyişikliklər tətbiq edildiyi təqdirdə dinləmə tapşırıqları funksional qiymətləndirmə alətinə çevriləcək və artıq texniki problem və metodoloji uyğunsuzluq səbəbindən şagirdlərin gələcəyi risq altına düşməyəcək. Əgər bu sahəyə yalnız formal mexanizm kimi yanaşılarsa, dinləmə mərhələsi təhsilin keyfiyyətini artırmaq əvəzinə, etimadı sarsıdan, nəticəni təsadüfi edən bir mərhələyə çevriləcək. Məqsəd isə sadəcə dinləmə yox, anlamaq və ədalətlə qiymətləndirmək olmalıdır”.

Günel CƏLİLOVA



VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

3 bank Maliyyə Nazirliyinin 500 milyon manatını 7,5 faiz əlavəsilə necə qaytaracaq?..

Erməni iranşünas Pezeşkiana şər atdı - İran susdu...

“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda konfrans keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

SON XƏBƏRLƏR

09.07.2025 / 13:11
Türkiyənin turizm mərkəzi : “Akdeniz’in İncisi” Mersin...

09.07.2025 / 12:46
Duyğulara sənətlə toxunuş”: Gəncədə kimsəsiz uşaqlara art-terapiya dəstəyi

09.07.2025 / 12:43
Tramp Putinə “kiçik bir sürpriz” hazırlayır – çox məyus oldum...

09.07.2025 / 12:09
Azərbaycan ECO-da birləşdirici regional güc mərkəzinə çevrilir

09.07.2025 / 12:00
"PKK mövcudluğunu bitirib" - Abdullah Öcalan çağırış etdi!

09.07.2025 / 11:35
Hakan Fidan və Yaşar Gülər Pakistanda - bu mühüm məsələlər müzakirə olunacaq

09.07.2025 / 11:28
Ermənistanda poliqonda partlayış olub - TƏCİLİ

09.07.2025 / 11:25
Baş nazir idi, indi bankda məsləhətçi işləyəcək...

09.07.2025 / 11:20
Gənclər üçün “Ekoloji Texnologiyalar və Sosial Sahibkarlıq” düşərgəsi keçiriləcək

09.07.2025 / 11:12
Şəmkirdə "KİA" aşıb, ölən və xəsarət alanlar var

09.07.2025 / 11:05
Yol polisi skuter, moped və velosiped sürücülərinə çağırış etdi

09.07.2025 / 11:02
Diplomatik xidmət orqanlarının rəhbərləri Xankəndiyə gediblər

09.07.2025 / 10:38
BAMF-ın baş ofisində növbəti təlim keçirilib

09.07.2025 / 10:34
Axtarışda olan 90 nəfər saxlanılıb - polisdən AÇIQLAMA

09.07.2025 / 10:22
Dünya bazarında neftimiz bahalaşdı - 75 dolları ötüb...

09.07.2025 / 10:18
İsrail Suriyada 11-ci hərbi bazasını qurub

09.07.2025 / 10:12
Qarabağa getmək istəyənlər, bu xəbəri mütləq oxuyun!

09.07.2025 / 10:08
28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qəbul edildi - Dövlət Xidməti

09.07.2025 / 10:04
Yevlaxda itkin düşən kişinin meyiti kanaldan tapıldı

09.07.2025 / 10:01
Türkiyənin ilk iqlim qanunu təsdiqləndi

09.07.2025 / 09:38
"Peşə bayramınız mübarək!" - Ceyhun Bayramovdan təbrik mesajı

09.07.2025 / 09:28
Tramp ticarət tariflərinin qüvvəyə minməsini yenə təxirə saldı

09.07.2025 / 09:18
Ağdam-Füzuli yolunda "Ford" aşıb, 20 nəfər xəsarət alıb

09.07.2025 / 09:13
Bu gün Naxçıvan şəhərinin bəzi əraziləri susuz qalacaq

09.07.2025 / 09:11
Naxçıvan diyarı xalçaçılıq məktəbinin tarixi səhifələri...

09.07.2025 / 09:05
Berlin məhəkəməsi Almaniya hökümətini şoka saldı - 13 nəfərlik əfqan ailəyə viza veriləcək!

09.07.2025 / 09:01
Çempionlar Liqasında yeni mövsümə start verildi - NƏTİCƏLƏR

09.07.2025 / 08:35
Borcu qaytara bilməsən, dövlət sənin borcunu bağlayacaq - yeni qanun...

08.07.2025 / 23:15
Fransada Azərbaycan səfirliyinə hücum etmiş radikal ermənilərin cəzası daha da ağırlaşdırıldı

08.07.2025 / 22:34
"ABŞ Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin tezliklə əldə olunacağına ümid edir" – Rubio

08.07.2025 / 21:15
Fransızlar Makronu vaxtından qabaq yola salmağa hazırlaşır...

08.07.2025 / 20:59
Ermənistan öz ərazisini hansı dövlətlərin sui-istifadəsinə verə bilər?..

08.07.2025 / 20:44
Ukrayna kəşfiyyatı Ermənistanı çətinə saldı - ölkə özünü Azərbaycanın qarşısında təmizə çıxarmağa çalışır...

08.07.2025 / 20:30
ABŞ Zəngəzur dəhlizini nəzarətə götürür - Rusiya ilə geosiyasi mübarizənin nəticəsi...

08.07.2025 / 20:15
Trampın cavab məktubu Gürcüstanla gərginliyi artırdı - Azərbaycana ehtiyac daha da artdı...

08.07.2025 / 20:01
Paşinyan kilsəyə özü rəhbərlik edəcək, iddia açıq deyildi - katolikos əks blok yaradır...

08.07.2025 / 19:46
Rusiya Azərbaycana sanksiyalar hazırlayır? - Aranı gərginləşdirmək istəyənlərin yeni cəhdləri...

08.07.2025 / 19:32
“İsrailin növbəti hədəfi Türkiyə” - ABŞ-dan mesajın ünvanı...

08.07.2025 / 19:17
Xankəndinin tarixində ilk hadisə - heç sovet dövründə də bu yox idi...

08.07.2025 / 19:10
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslər və hüquqi varislər ifadə verdi - FOTO

08.07.2025 / 19:03
BRICS Rusiyanın tərəfində Ukrayna müharibəsinə rəsmən qoşuldu...

08.07.2025 / 18:48
Belə müsabiqələr uşaq və gənclərə təsir edir...

08.07.2025 / 18:44
Əli Əsədov Pakistan Milli Assambleyasının sədri ilə görüşdü

08.07.2025 / 18:35
Şəmkir, Göygöl və Gəncədə abadlıq nümunəsi: Regionların siması yenilənir

08.07.2025 / 18:23
3 bank Maliyyə Nazirliyinin 500 milyon manatını 7,5 faiz əlavəsilə necə qaytaracaq?..

08.07.2025 / 18:10
Azərbaycan kişilərində psixi pozğunluq qadınlardan 3 dəfə çoxdur...

08.07.2025 / 17:57
Erməni iranşünas Pezeşkiana şər atdı - İran susdu...

08.07.2025 / 17:44
Manat kreditləri niyə bu qədər bahalaşır?..

08.07.2025 / 17:34
CHP liderinin toxunulmazlığı ləğv edilə bilər - Türkiyə parlamentinə vəsatət təqdim edildi...

08.07.2025 / 17:15
Qonşu ölkələrdən İrana hücumda istifadə olunmayıb – Pezeşkian İranın Ermənistandakı səfirinin yalanını ifşa etdi

08.07.2025 / 16:56
Azərbaycan və İordaniya arasında fəlakət və böhranların idarə edilməsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş təsdiqləndi

08.07.2025 / 16:56
İldırım Vəliyevə III dərəcəli dövlət ədliyyə müşaviri ali xüsusi rütbəsi verildi

08.07.2025 / 16:54
Diplomatik xidmət orqanlarının bir qrup əməkdaşına diplomatik rütbələr verildi

08.07.2025 / 16:53
Prezident İlham Əliyev Trampa başsağlığı verdi

08.07.2025 / 16:51
Türkiyənin Antalyada tarixi sualtı kəşfi - eramızdan əvvəl Yunan-Helenistik dövrünün sonları və...

08.07.2025 / 16:26
Tramp Ukrayna siyasətini dəyişir - ABŞ Kiyevə daha çox silah verəcək…

08.07.2025 / 16:07
Xəzər polisi əməliyyat keçirdi - qadın narkotacirin evindən 10 kq narkotik çıxdı...

08.07.2025 / 15:43
“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda konfrans keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

08.07.2025 / 15:31
Yol polisi motosiklet sürücülərinin qayda pozuntularına qarşı nəzarəti gücləndirdi

08.07.2025 / 15:30
Ekranda nə var, cəmiyyətdə də o var

08.07.2025 / 15:16
"İrandan nüvə müzakirələrinə qayıtmağı tələb etməyin heç bir mənası yoxdur" – İranlı parlamentaridən ABŞ-a mesaj...

08.07.2025 / 15:03
Mixail Qusman Prezident İlham Əliyevin medianın inkişafındakı rolu ilə bağlı konfransın keçirilməsini təklif etdi

08.07.2025 / 14:22
Xarici media filiallarının Media Reyestrinə daxil edilməsi prosedurları sadələşdirilir

08.07.2025 / 14:08
"Yolumuz Qarabağa” portalından əldə olunan icazənin müddəti 5 günədək artırıldı

08.07.2025 / 13:55
Xaricdən ofis və mənzillərdə videomüşahidə kameralarına müdaxilənin qarşısı alındı - DTX-dən növbəti əməliyyat...

08.07.2025 / 13:23
"Ümummilli Lider Heydər Əliyevin mediaya münasibəti bir nümunədir" - Natiq Məmmədli

08.07.2025 / 13:12
С. Маркедонов, вместо сказок, научитесь смотреть на Россию со стороны! - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

08.07.2025 / 12:58
Cəbrayılda narkotik əməliyyatı - İki kiloqam marixuana və tiryək aşkarlandı

08.07.2025 / 12:46
Qanuna dəyişiklik edildi - polis əməkdaşlarının sosial müdafiəsi gücləndirilir

08.07.2025 / 12:34
"Azərbaycanda demokratik mətbuatın sürətli inkişafının təmin edilməsi Ümummilli Liderin adı ilə birbaşa bağlıdır" - Əhməd İsmayılov

08.07.2025 / 12:18
"Yaranmış vəziyyətdən siyasi xal qazanmağa çalışanlar var" - rusiyalı deputat

08.07.2025 / 12:11
"Azərbaycanın lider mövqeyinin güclənməsi medianın gündəmini də zənginləşdirir"

08.07.2025 / 12:05
ABŞ-da təyyarə qəzası olub - 4 nəfər həlak olub

08.07.2025 / 12:00
Dağıstanda 100-dən çox şəxs sudan zəhərlənib

08.07.2025 / 11:40
Tanınmış iş adamının oğlu faciəvi şəkildə ölüb

08.07.2025 / 11:21
Türkiyədən Fransaya ETİRAZ - ölkədaxili hüququmuza hörmətlə yanaş"

08.07.2025 / 11:15
Milli Məclis iclas keçirir - 15 məsələ müzakirə olunur

08.07.2025 / 11:05
Zəngilanda 1 tona yaxın çətənə bitkisi məhv edilib - polis açıqlama yaydı

08.07.2025 / 11:04
Rusiya Azərbaycandan qisas almağa hazırlaşır. Amma nəyin? - CANLI

08.07.2025 / 11:02
Bu axşam “Çelsi” - “Fluminense” görüşü olacaq

08.07.2025 / 10:30
Dünya bazarında qızıl və gümüş bahalaşıb

Belə müsabiqələr uşaq və gənclərə təsir edir...

XƏBƏR ARXİVİ