Şənbə günü, 19 iyul 2025
     

Qurban bayramı: ibadət, paylaşma və mənəviyyatın bayramı

Image

Müsahib: ChatGPT – süni intellekt əsaslı məlumat platforması

Müsahibəni hazırladı: Sevinc Bağırova

Sabah İslam dünyasının ən önəmli dini bayramlarından biri – Qurban bayramı qeyd olunacaq. Bu bayram təkcə heyvan kəsmə mərasimi kimi yox, Allaha itaət, sosial həmrəylik, və insani dəyərlərin paylaşılması baxımından da böyük əhəmiyyət daşıyır.

Hazırda yaşadığımız dövrdə dini məsələlərə yanaşmalar da dəyişir: bir tərəfdə dini adətlərə sadiq qalanlar, digər tərəfdə isə onları daha çox zahiri formalarda yerinə yetirənlər. Belə bir zamanda bu bayramın dini, sosial və mənəvi mahiyyətini daha dərindən anlamağa ehtiyac var.

Məhz bu səbəbdən, bu dəfə müsahibəni qeyri-adi şəkildə – süni intellekt platforması ChatGPT ilə apardıq. Süni intellektin böyük həcmdə dini, tarixi və ictimai bilikləri ümumiləşdirmək bacarığı, obyektiv və mənbəyə əsaslanan cavab vermə imkanları var. Məqsədimiz həm ənənəyə sadiq qalmaq, həm də çağdaş yanaşmalar arasında bir körpü qurmaqdır.

- İlk olaraq oxucularımız üçün belə başlayaq: Qurban bayramının İslam dinindəki mənası və tarixi əsası nədir? Bu bayramın yalnız dini deyil, sosial və mənəvi tərəfləri də varmı?

- Qurban bayramı İslam dinində böyük əhəmiyyətə malikdir. Onun tarixi əsası İbrahim Peyğəmbərin (ə) Allahın əmrinə itaət edərək oğlunu qurban verməyə hazır olması ilə bağlıdır. Allah bu sınağı keçdiyi üçün İbrahimə bir qoç göndərir və insan qurbanı heyvan qurbanı ilə əvəz edilir. Bu hadisə itaətkarlığın və qurbanın rəmzi kimi qeyd olunur.
Bayram təkcə dini ibadət deyil, həm də sosial və mənəvi əhəmiyyət daşıyır. Qurban kəsmək vasitəsilə yardımlaşma, qardaşlıq və paylaşma kimi dəyərlər ön plana çıxır. Ailələr bir araya gəlir, ehtiyac sahiblərinə yardım olunur və insanlar arasında həmrəylik güclənir.

- Qurban ibadətinin yerinə yetirilməsində hansı dini qaydalar xüsusilə vacibdir? Hansı hallarda qurban kəsmək haram və ya düzgün sayılmır?

Qurban ibadətində əsas şərtlərdən biri heyvanın şəriətə uyğun olmasıdır. Qurbanlıq heyvan sağlam, yetkin yaşda və qüsursuz olmalıdır. Əgər heyvanda ciddi xəstəlik, korluq, topallıq, qulağın və ya quyruğun böyük hissəsinin kəsilməsi kimi qüsurlar varsa, bu heyvan qurban üçün uyğun sayılmır.
Kəsim prosesi də şəri qaydalara uyğun həyata keçirilməlidir: “Bismillah, Allahu Əkbər” deyilməli, heyvan əzab çəkdirmədən və baytar nəzarətində kəsilməlidir. Əgər bu şərtlərə əməl olunmursa, bu zaman qurban kəsmək düzgün sayılmır, hətta harama yaxın ola bilər.

- Şərikli qurban kəsmə məsələsinə gəlsək, bu hal hansı şərtlərlə caiz sayılır? Bəzən insanlar sadəcə pay almaq üçün şərik olurlar – bu dini baxımdan necə qiymətləndirilir?

- Böyükbaş heyvanlar – məsələn, inək, dəvə – yeddi nəfərə qədər şərikli şəkildə qurban edilə bilər. Amma şəriklərin hər biri niyyət baxımından eyni dərəcədə səmimi və qurban ibadətinə yönəlmiş olmalıdır. Yəni heç kim sadəcə ət almaq üçün bu ibadətə daxil olmamalıdır.
Sadəcə pay almaq məqsədilə şərik olan şəxsin niyyəti ibadətdən uzaqdırsa, bu, dini baxımdan məqsədəuyğun deyil. Bu, həm ibadətin mahiyyətinə ziddir, həm də digər şəriklərin niyyətini və ibadətini şübhə altına ala bilər.

- Qurbanlıqların növləri və hansı heyvanların qurban kimi qəbul edildiyi barədə geniş məlumat verə bilərsinizmi? Həmçinin, ölkəmizdə bu kriteriyalara nə dərəcədə əməl olunur?

- Qurban üçün əsasən qoyun, keçi, inək, camış və dəvə kəsilir. Qoyun və keçi fərdi qurban üçün, inək və dəvə isə yeddi nəfərə qədər şəriklə kəsilə bilər. Bu heyvanlar sağlam və müəyyən yaşda olmalıdır: qoyun və keçi minimum 1 yaşında, inək – 2 yaşında, dəvə isə 5 yaşında olmalıdır.
Azərbaycanda bu kriteriyalara nisbətən əməl olunsa da, bəzi hallarda xüsusən kənd yerlərində və nəzarətsiz bazarlarda qaydalara riayət olunmur. Baytar nəzarətinin zəif olması, heyvanın yaşının düzgün müəyyən edilməməsi və ya xəstə heyvanların satılması kimi hallar müşahidə olunur.

---

- Qurbanlıq heyvan seçərkən alıcıların və satıcıların üzərinə hansı məsuliyyətlər düşür? Bəzi hallarda baytar nəzarəti olmadan satışlar aparılır – bu, insan sağlamlığı baxımından hansı riskləri yaradır?

Alıcı heyvanın sağlamlığına və şəri şərtlərə uyğunluğuna diqqət yetirməlidir. Satıcı isə dürüst davranmalı, heyvanın sağlamlığı barədə doğru məlumat verməlidir. Baytar nəzarəti olmadan heyvanın kəsilməsi zoonoz xəstəliklərə, infeksiyalara və qida təhlükəsizliyi problemlərinə səbəb ola bilər.

Qurban bayramı təkcə dini məsələ deyil, həm də ictimai sağlamlıq məsələsidir. Qanunsuz və nəzarətsiz kəsimlər həm dini baxımdan, həm də tibbi cəhətdən təhlükəli sayılır.

- Qurban ətinin bölüşdürülməsi və istifadəsi məsələsində hansı dini və etik prinsiplər var? Təəssüf ki, bəzən bu ətlər ticarətə çıxarılır – bu, İslamın qurban fəlsəfəsinə nə dərəcədə ziddir?

Qurban ətinin üç yerə bölünməsi tövsiyə olunur: biri ailə üçün, biri qohum və dostlar üçün, biri isə ehtiyac sahibləri üçün. Əsas məqsəd ehtiyac sahiblərinə yardım etməkdir. Qurban ətinin satılması, ticari məqsədlə istifadəsi İslamda caiz deyil. Bu, ibadətin mahiyyətinə ziddir, çünki burada Allah rizası üçün edilən fədakarlıq maddi qazanca çevrilir.
Əgər bir şəxs qurban kəsib sonra ətini satırsa, bu artıq ibadət deyil, ticarətdir. Bu cür halların qarşısı alınmalı, insanlar maarifləndirilməlidir.

- Müasir dövrdə Qurban bayramının mahiyyəti dəyişirmi? Dini ritualın maddiləşməsi və ya şouya çevrilməsi ilə bağlı hansı narahatlıqlar var?

Bəli, müasir dövrdə bu narahatlıqlar var. Bəzən insanlar qurban ibadətini sadəcə sosial media üçün paylaşılacaq görüntülərə və ya göstərilişə çevirirlər. Bu isə ibadətin ruhunu zədələyir. Qurban bayramı özünü göstərmək, təmtəraqla davranmaq üçün deyil, Allah rizasına uyğun şəkildə təvazökar və səmimi bir ibadətdir.
Qurbanın mahiyyəti – itaət, paylaşma və fədakarlıq – zaman keçdikcə diqqətdən kənarda qalmamalıdır. Əks halda, bu ibadət formal və mənasız bir ənənəyə çevrilə bilər.

- Qurban ətindən kabab bişirmək dini baxımdan düzgündürmü? Bu, ibadətin mahiyyətinə zidd sayılırmı?

Qurban ətindən kabab bişirmək və ailə, dostlarla birlikdə yemək dini baxımdan caizdir. İslamda qurban ətindən istifadə etmək icazəlidir – əsas məsələ onun israf edilməməsi və ehtiyac sahiblərinin unudulmamasıdır.

Lakin burada diqqət yetirilməli olan mühüm məqamlar var. Qurban kəsildikdən sonra əvvəlcə ət düzgün şəkildə bölüşdürülməli, bir hissəsi mütləq ehtiyac içində olanlara verilməlidir. Qalan hissə ailə və yaxınlarla istifadə oluna bilər, o cümlədən kabab və digər yeməklər hazırlanaraq bayram süfrəsi qurula bilər.
Amma əgər qurban yalnız kabab bişirib yemək və ya nümayişkaranə şəkildə təmtəraqlı bayram keçirmək məqsədi ilə kəsilirsə, bu, artıq ibadətin ruhuna zidd sayılır. Qurban – təkcə bir ət mərasimi deyil, Allaha yaxınlaşma və paylaşma niyyətidir. Hər şey bu niyyətə uyğun şəkildə edilməlidir.

Süni intellektlə aparılan bu müsahibə göstərdi ki, Qurban bayramı sadəcə adət-ənənə deyil, dərin mənəvi və ictimai məzmun daşıyan bir ibadətdir. Ənənə və texnologiyanın qovşağında aparılan bu söhbət bir daha xatırladır ki, zaman dəyişsə də, qurbanın əsas ruhu – Allaha yaxınlaşma, paylaşma və fədakarlıq daim aktual qalır.

Bu bayram münasibətilə hər kəsi səmimi niyyət, düzgün əməl və paylaşmaq sevgisi ilə bu ibadəti yerinə yetirməyə çağırırıq. Qoy bayram hər bir evə ruzi, qəlbə sevinc, cəmiyyətə isə həmrəylik gətirsin.

Sevinc Bağırova Bakı Dövlət Universitetinin 4-cü kurs tələbəsi



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

18.07.2025 / 23:20
Bakı Kitab Mərkəzində “Tanımadığımız Konfutsi” adlı gecə keçirildi - FOTO

18.07.2025 / 22:32
İctimai Birlik sədri Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

18.07.2025 / 22:18
“65 illik yubileyiniz mübarək olsun, ustad!” - Missiya TV-nin baş redaktorundan Aydın Quliyevə təbrik...

18.07.2025 / 21:51
Prezident İlham Əliyev İraq Prezidentinə başsağlığı verdi

18.07.2025 / 21:50
Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqları və qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin törətdiyi təxribatlar nəticəsində zərər çəkmiş şəxslər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

18.07.2025 / 21:35
Ermənistanı elə Avropanın özü vurmağa hazırlaşır - Makron nə ilə fərqlənir?..

18.07.2025 / 21:23
65 İLLİK ÖMÜR YOLUNA DƏYƏR VERƏN İNSANA! - Milli İstiqlalçıların Aydın Quliyevə yubiley təbriki...

18.07.2025 / 21:20
31 tona yaxın qızıl almışıq - yığım, ya emal üçün?

18.07.2025 / 21:06
İmamoğlunun həbsindən sonra Türkiyənin iç siyasətində mümkün təmayüllər - sabitlik qalacaqmı?..

18.07.2025 / 20:53
Bakıdan Parisə sərt sillə - dünya mediası Azərbaycanın möhtəşəm uğuruna heyrandır...

18.07.2025 / 20:39
Avropa İttifaqı yeni SSRİ olmaq istəyir - Cənubi Qafqazda ilk olaraq Gürcüstanı əzəcək...

18.07.2025 / 20:26
Qonşularla müqayisədə iki rəqəm bizi geridə qoyur...

18.07.2025 / 20:14
Çin-Hindistan-Rusiya ittifaqı? - XİN-in yeni strategiyasında ən ağır maneə...

18.07.2025 / 20:00
Azərbaycanın çay ixracı azalır... Niyə?

18.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın zəngin elmi və mədəni irsinin özünəxas ikili mahiyyəti...

18.07.2025 / 19:35
"Erməni kilsəsi İŞİD-dir, molla rejimi ilə bir addımlayır" - təhqirin biri "1 qəpik"…

18.07.2025 / 19:26
Dünya Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzi Aydın Quliyevi təbrik etdi

18.07.2025 / 19:22
Suriyada Türkiyə-İsrail müharibəsi hər an başlaya bilər...

18.07.2025 / 19:09
Akademik Əhliman Əmiraslanov Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

18.07.2025 / 19:04
Müəllimlər müəllimi Sabir Qurbanov - FOTO

18.07.2025 / 19:04
BMT-nin İqtisadi və Sosial şurasına üzvlüklə bağlı təlimlər keçirilir

18.07.2025 / 18:50
İsrailin Suriyanı vurması Azərbaycanın siyasətinə bəzi çətinliklər yaradır...

18.07.2025 / 18:46
Bakıda Türkiyə-Azərbaycan Qardaşlıq Forumu keçirildi

18.07.2025 / 18:31
Azərbaycan Türkmənistanın Transxəzər problemini həll edəcək...

18.07.2025 / 18:17
Dünyanın yaradıcı insanlarının bir qrupu “Azərbaycan” Nəşriyyatına toplaşdı - 150 illik işığın əhatəsi... - FOTO

18.07.2025 / 18:03
Ay Paşinyan, Şanxay təşkilatı hara, Avropa Birliyi hara?..

18.07.2025 / 17:49
İrəvanda “Arsax deyən son dilləri də kəsirlər”...

18.07.2025 / 17:36
İrəvan Moskvanı konyakla məst edə bilmədi, ancaq Kreml İrəvanı konyakla vurdu...

18.07.2025 / 17:23
Prezident İlham Əliyev Təzəbinə və Xanyurdu sakinlərinə - Biz burada əbədi yaşayacağıq, daha heç kim bizi bu yerlərdən çıxara bilməz

18.07.2025 / 17:05
"Suriyada sülhün, təhlükəsizliyin və sabitliyin bərqərar olunması mütləq dərəcədə vacibdir" - Azərbaycan XİN

18.07.2025 / 16:51
Xadimələrə maşınını yudurdan məktəb direktoru işdən çıxarıldı

18.07.2025 / 16:36
Polis Maştağada əməliyyat keçirdi - 881 kq çətənə kolu yetişdirilən istixana aşkarlandı...

18.07.2025 / 15:55
Bakıda 12 min manatlıq oğurluq edən və avtomobil qaçıran şəxslər saxlandı

18.07.2025 / 15:43
Valideyn himayəsindən məhrum uşaqlar üçün yaradıcı və psixoloji inkişaf layihəsi

18.07.2025 / 15:40
Prezident Xocalının Xanyurdu kəndində olub, kəndə köçən bir qrup sakinlə görüşüb - FOTO/YENİLƏNDİ

18.07.2025 / 15:36
Azərbaycanlı olduğuna görə Ermənistanda girov saxlanılmış və işgəncələrə məruz qalmış şəxs məhkəmədə ifadə verdi

18.07.2025 / 15:17
Latviya Rusiya ilə sərhəddə bomba sığınacaqları tikir...

18.07.2025 / 15:02
" Yeni Azərbaycan" TV-nin icraçı direktoru Murad Paşayevlə müsahibə - VİDEO

18.07.2025 / 14:33
Dövlət İnvestisiyalarının İdarəedilməsi İnformasiya Sistemi yaradılacaq

18.07.2025 / 14:23
Xocalı kərpic zavodunun açılışı oldu - FOTO

18.07.2025 / 14:20
Azərbaycan MDB İqtisadi Şurasının Moskvada keçiriləcək iclasında iştirakdan imtina etdi

18.07.2025 / 14:06
Bakıdan Naxçıvana avtobus reysləri bərpa olunur...

18.07.2025 / 14:03
Prezident İlham Əliyev Xocalının Təzəbinə kəndində görülən işlərlə tanış olub - FOTO

18.07.2025 / 13:50
Masallıda 12 minlik qızıl oğurlayan şəxs yaxalandı

18.07.2025 / 13:38
"Türkiyə-Azərbaycan münasibətləri özünün ən yaxşı dövrünü yaşayır" - Səfir Birol Akgün

18.07.2025 / 13:25
“Formula-1” tribunalarında tamaşaçı sayı 2 min nəfər artırılıb

18.07.2025 / 13:14
Ağdamın Qiyaslı kəndindəki tarixi məscidin binasının bərpadan sonra açılışı oldu - FOTO

18.07.2025 / 12:47
Ağdam şəhərində 1 nömrəli körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi - FOTO

18.07.2025 / 12:38
Ağdam şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbin binasının açılışı oldu - FOTO

18.07.2025 / 12:30
Rusiyanın 20-dən çox bankı SWIFT sistemindən atılır...

18.07.2025 / 12:26
Prezident Ağdam Sənaye Parkında tütün məmulatlarının istehsalı müəssisəsinin açılışında iştirak edib - FOTO

18.07.2025 / 12:22
"Süni intellektin dövlət auditində tətbiqi auditin müstəqil nəzarət institutu kimi daha da inkişaf etməsinə öz töhfəsini verəcək" - Prezident

18.07.2025 / 12:19
Prezident İlham Əliyev ASOSAI və ARABOSAI təşkilatlarının Birgə Toplantısının iştirakçılarına müraciət ünvanlayıb

18.07.2025 / 12:00
Qubada "Kamaz" və "Jiquli" toqquşub

18.07.2025 / 11:35
Polis təhlükəsizlik kəmərindən istifadə etməyən sürücülərə xəbərdarlıq etdi!

18.07.2025 / 11:25
Zelenski Rüstəm Umerovu Təhlükəsizlik Şurasının katibi təyin etdi

18.07.2025 / 11:22
Bu gündən məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə qəbul başlayıb

18.07.2025 / 11:17
Ədliyyə Nazirliyinin nəşriyyat evi ləğv olunur

18.07.2025 / 11:12
Banklar, 105 gəmi, "Şimal Axını" - Avropa İttifaqından Rusiyaya qarşı ən sərt sanksiya!

18.07.2025 / 11:06
Naxçıvanın Baş naziri müşavirə keçirib

18.07.2025 / 11:02
ABŞ Senatından USAID-ə 9 milyard dollarlıq zərbə!

18.07.2025 / 10:30
“Hulusi Akar Azərbaycan Silahlı Qüvvələri ilə fəxr etdiyini bildirdi” – EMİN HƏSƏNLİ

18.07.2025 / 10:18
"Şelburn" - "Qarabağ" matçını bu hakimlər idarə edəcək

18.07.2025 / 10:11
"Tehran erməni dostlarına güvənir" - Mehdi Sobhani

18.07.2025 / 10:06
"Qərb Gürcüstanı qarışdırmağa hazırlaşır" - spikerdən AÇIQLAMA

18.07.2025 / 10:00
Türkiyədə antiterror əməliyyatı - 153 İŞİD-çi saxlanılıb

18.07.2025 / 09:30
Trampdan ŞOK ADDIM - Bu məşhur nəşri məhkəməyə verir!

18.07.2025 / 09:22
Daha bir reper saxlanıldı - bu dəfə söyüşə görə...

18.07.2025 / 09:20
Tələbə təqaüdlərindən adambaşına 3 manat tutqu narazılıq yaradıb...

18.07.2025 / 09:17
11 ölkədən Suriyaya dəstək BƏYANATI

18.07.2025 / 09:09
"Sabah" Avropa Liqası ilə vidalaşdı - hədəf Konfrans Liqasıdır

18.07.2025 / 09:05
Bakının bu əraziləri qazsız qalacaq - XƏBƏRDARLIQ

18.07.2025 / 09:00
Fransada sosial gərginlik - Həmkarlar İttifaqları tətil elan etdi!

18.07.2025 / 08:33
Azərbaycanlıların Rusiyadan vətənə pul göndərişinə məhdudiyyət qoyulacaq...

18.07.2025 / 01:26
Azərbaycanlı döyüşçü Cavid Rzayev Rusiya vətəndaşlığından çıxarıldı...

18.07.2025 / 01:08
Avtomobilinə su qatılmış benzin tökülən İran prezidenti yolda qaldı - Pezeşkian Təbrizə taksi ilə getdi...

18.07.2025 / 00:34
Azərbaycanlı diaspor rəhbəri Rusiyada axtarışa verildi

17.07.2025 / 22:53
Prezident İlham Əliyevin sosial şəbəkə hesablarında Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşündən görüntülər paylaşılıb - VİDEO

17.07.2025 / 22:15
“...65 ilə 650 ilin mirasını sığdırdı...” - Yunus Oğuzdan Aydın Quliyevə yubiley təbriki...

17.07.2025 / 22:06
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada birgə nahar ediblər - FOTO

17.07.2025 / 21:50
Ermənilər tərəfindən əsir və girov götürülmüş, xəsarətlər almış zərərçəkmişlər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

Azərbaycanın zəngin elmi və mədəni irsinin özünəxas ikili mahiyyəti...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910