Koronavirus təhdidi yenidən sürətlə böyüyür - Azərbaycanda da...
Amerikalı mütəxəssislər koronavirusa yoluxma ilə bağlı növbəti dəfə xəbərdarlıq ediblər. Onların fikrincə, COVID-19-un yeni növünü soyuqdəymə və allergiyadan fərqləndirmək çətindir. Ekspertlər düşünür ki, bu xəstəliklərin oxşarlıqları çoxdur.
Həkimlər koronavirusun son vaxtlar yüngül keçdiyini söyləyirlər. Onlar iddia edirlər ki, yoluxmanı öyrənməyin yeganə yolu test verməkdir: “Əsas simptomlar burun tutulması, asqırmaq, yüngül boğaz ağrısıdır. COVID-19 qızdırmaya, baş ağrısına, yorğunluğa, öskürəyə səbəb ola bilər. Lakin bu əlamətlərə getdikcə daha az rast gəlinir”. ABŞ-ın elan etdiyi statistikaya görə, ölkədə yoluxma artsa da, ölüm hallarında azalma müşahidə olunur. Lakin bu, rahatlığa əsas vermir. Xatırladaq ki, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, son ayda dünya üzrə yoluxanların sayı 38 faiz artıb. Avropada yoluxmada artım 39 faiz, Sakit okeanın qərbində 52 faiz, Aralıq dənizinin şərqində isə 113 faiz təşkil edir. Hazırda ABŞ-da COVID-ə yoluxma 2020-ci ilin ilk pandemiyasının statistikasına yaxınlaşır. Bu ölkədə sutkada 650 mindən artıq yoluxma qeydə alınır. Hazırda virusun EQ.5 variantı daha sürətlə yayılır. Amma variantlar xeyli çoxdur. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı EG.5 virusunu “nəzarətdə saxlanılan variantlar” siyahısından çıxararaq “diqqət tələb edən” variantlar siyahısına daxil edib. Eyni zamanda, ÜST başqa adı “eris” olan bu varianta yoluxma göstəricilərini sürətlə artırdığını bildirib. EG.5 “omikron”un alt variantı olduğu üçün hər iki xəstəliyin əlamətləri oxşardır. Hərarət, öskürək, yorğunluq, burun axması, əzələ ağrıları, bəzi xəstələrdə ishal, dadbilmə və iybilmə hisslərinin azalması kimi simptomlarla özünü büruzə verir. Əlamətlərin bənzəməsi səbəbindən, adətən, xəstələr bunu soyuqdəymə və ya qrip virusu ilə qarışdırırlar. Virusun sürətlə yayılmağı bütün dünyanı ciddi narahat edir.
COVID-in Hindistanda qeydə alınmış BA.2.86 adlı yeni alt növü səbəbindən əhali yenidən ictimai yerlərdə tibbi maskadan istifadə etməyə başlayıb. BA.2.86 virusu zamanı göz ətrafında qızartı və qaşınma müşahidə olunur. Qonşu Rusiyada kəskin respirator infeksiya virusu, qrip və COVID-19-a yoluxma hallarının payızda artması fonunda bəzi müəssisələrdə müvəqqəti olaraq müəyyən lokal məhdudlaşdırılmalar tətbiq oluna bilər. “Rospotrebnadzor” məsələ ilə bağlı bildirir: “Ciddi səbəblər olmadıqca, maska rejimi kimi məhdudlaşdırıcı tədbirlər planlaşdırılmır. Müəssisələrdə müəyyən müddətə yerli məhdudiyyətlər tətbiq oluna bilər”. Operativ qərargahın məlumatına görə, son bir həftə ərzində Rusiyada COVID-19-a yoluxma halları əvvəlki həftə ilə müqayisədə təxminən 50 faiz artıb. Sentyabrın 18-dən Rusiya Hökumət Evində maska rejiminin bərpa olunduğu da bildirilib.
Ümumiyyətlə, COVİD-19-un yeni ştamları Eg.5 eris, BA.2.86 və digərləri daha sürətlə yayılır. Azərbaycanda əksəriyyət COVİD pandemiyasının arxada qaldığını düşünsə də, əslində, vəziyyət o qədər də ürəkaçan deyil. COVİD-in dünyada müşahidə olunan artım tendensiyası Azərbaycandan da yan keçməyib.
Son bir ayın statistikasına nəzərə saldıqda məlum olur ki, 7-13 avqustda Azərbaycanda COVİD-ə 8 yoluxma qeydə alınıbsa, növbəti həftələrdə yoluxmada ciddi artım baş verib. Nəticədə son həftədə - 11-17 sentyabrda ölkə üzrə 142 yoluxma qeydə alınıb. Bu isə 17.75 dəfə artım deməkdir. Xüsusi vurğulamaq lazımdır ki, bu, rəsmi statistikadır, qeydiyyata düşməyən yoluxma sayı isə daha çoxdur. Belə ki, vətəndaşlar pandemiyanın bitdiyini düşünür, bu səbəbdən də özlərində COVİD əlamətləri hiss etdikdə test verməyi lazım bilmirlər. Əvvəllər olduğu kimi test verilməsi məsələsinə ciddi yanaşıldığı təqdirdə, COVİD-ə yoluxma rəqəmlərinin indikindən dəfələrlə yüksək olacağını düşünmək olar.
Vətəndaşların yaranmış vəziyyətin təhlükəli həddə çata biləcəyini nəzərə almaqla, test verilməsi, eləcə də COVİD-ə yoluxmanın yüksək həddə olduğu vaxtlardakı kimi tələb olunan qaydalara ciddi riayət etmələri vacibdir. Peyvəndlənmə COVID-in bütün mutasiyalarının qarşısını müəyyən mənada alır və ən mükəmməl qorunma vasitəsi sayılır. İmmun sistemi zəif olan şəxslər, yanaşı xəstəlikdən əziyyət çəkənlər vaxtında peyvənd olunmalıdır. Hesab olunur ki, əhalinin böyük əksəriyyətinin son peyvəndlənmə müddətindən uzun zaman keçib və peyvəndin qoruma müddəti çox qısadır. Bu səbəbdən yeni virusa qarşı qorunma baryeri zəifdir. Əsasən, immuniteti aşağı olan yaşlı təbəqə yenidən peyvənd olunmalı və sağlamlığını daha ciddi qorumalıdır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Azərbaycandakı nümayəndəsi Hande Harmancı məsələ ilə bağlı qeyd edir: “COVID-19-un yeni EG.5 ştammı dünyada geniş yayılsa, Azərbaycanda da yoluxma halları baş verəcək. Dünyada bir müddətdir COVID-19-a yoluxma saylarında nisbətən artım var. İnsanlar təşvişə düşmədən özlərini qorumağa davam etmələridirlər. Azərbaycan da qlobal dünyanın bir hissəsidir. Ona görə də qlobal dünyada nə baş verirsə, Azərbaycana da təsir edəcək”. Harmancı onu da bildirib ki, pandemiya dövründə Azərbaycan səhiyyə sahəsini səfərbər edə bilib: “Ölkə bununla bağlı vacib işlər görməyi bacardı. Yeni ştammlara qarşı görüləcək tədbirlər də əvvəlki kimidir. Məsələn, gigiyena qaydalarına düzgün riayət etmək. Özümüzü yaxşı hiss etmiriksə evdə qalmaq, maskadan istifadə etmək. Yeni EG.5 ştammının yoluxuculuq qabiliyyəti yüksəkdir, lakin bildiyimiz qədər ağır nəticələri olmur”.
Samirə SƏFƏROVA
