Qardaş Türkiyənin "Sülh çeşməsi" əməliyyatı çərçivəsində Suriyanın şimalında həyata keçirdiyi hərbi əməliyyatlar PKK terrorçularının bölgədə mövqeyinin əhəmiyyətli dərəcədə sıxışdırılması ilə müşayiət olunur. Artıq əməliyyatın gedişində zərərsizləşdirilən YPG, PKK terrorçularının sayı 600-ə yaxınlaşır. Əməliyyatın gedişində Tel Abyad mahal mərkəzi də tamamilə PKK terrorçularından təmizlənib.
Məlumata görə, uğurla həyata keçirilən əməliyyatlar nəticəsində Türkiyə ordusu və Suriya Milli Ordusu sərhədin 30-35 kilometr dərinliyinə qədər irəliləyərək strateji M-4 mağıstral yoluna nəzarəti təmin edib. Ümumilikdə, Tel Abyad ve Rasulayn mahallarına bağlı 42 kənd YPG və onun bağlı olduğu PKK terrorçularından təmizlənib. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan Tel Abyad və Rasulayndan sonra Ayn El-Arab ve Hasekenin təmizlənəcəyini bildirib: "Təxminən 30-35 kilometr bir dərinliyə enəcəyik. Bunları tamamladıqdan sonra hərəkat hədəfinə çatmış olacaq". Türkiyəli ekspert Coşqun Başbuğ bildirir ki, Türkiyə Silahlı Qüvvələrindən başqa heç bir ordu belə bir əməliyyatı bu cür tez və dəqiqliklə icra edə bilməzdi:
“Əməliyyat sürətli və dəqiq şəkildə davam edir. Əməliyyat səhvsiz icra edilir, nə ölkə içərisində, nə də ölkədən kənarda yanlış hədəf vurulub. Dünyada bu tip əməliyyatları bu qədər sürətli və uğurla təşkil edə biləcək tək ordu türk ordusudur”. Türkiyənin sürətlə irəliləməsi və əldə etdiyi uğurlar Qərbdə, xüsusən də ABŞ-da müəyyən təşviş yaradır. Baş verənlər həm də kürdlərlə Qərb dövlətləri arasında yeni nifaqın yaranmasına səbəb olub. Maraqlıdır ki, Türkiyənin bu uğurlarından ciddi təşviş keçirən tərəflərdən biri də Ermənistandır. Ermənistanın “1in.am” saytı bunun səbəblərini belə izah edir: “Türkiyənin Suriyanın şimalında başlatdığı hərbi əməliyyat Ermənistanda geniş ictimai rezonans doğurub. Erməni nöqteyi-nəzərincə, burada sanki elə də aktual olmayan, lakin eyni zamanda erməni mövcudluğu mövzusu və ya narahatlığı olan bir reallıq kifayət qədər çox yer tutur. Cəmiyyətin bir hissəsi soruşur: “Niyə ABŞ öz müttəfiqi olan kürdləri müdafiə etmədi?”. Və bu sual kontekstində deyirlər: “Niyə Ermənistan təhlükəsizlik baxımından Rusiyaya etibar etməlidir?”. Rusiya hərbi bazası olmazsa, Türkiyə günün birində Ermənistanı da işğal edə bilər.
Cəmiyyətin digər hissəsi isə sual edir:“Nə üçün ruslar Türkiyəni durdurmur, axı onlar Suriyanın suverenliyinin müdafiəçisi mövqeyindən çıxış edirlər?”. Belə sual verənlər də ola bilər: “Nə üçün Tehran Ankaranın qarşısını almır, axı onun da Suriyada əhəmiyyətli maraqları və iştirakı var?”. Məişət və ya internet səviyyəsində bu suallar, ola bilsin, yerindədir və ya “Bu sualların yeri bu səviyyədir” demək daha düzgün olardı. Çünki məqsəd yalnız simpatiya və ya antipatiyanın arqumentləşdirilməsi olduqda, siyasi səviyyədə bu sualların verilməsi tamamilə yersiz olur. Aydındır ki, Suriyanın şimalındakı kürd qüvvələrini hərə bir səbəblə atıb və ya tərk edib. Özünə xas olan daha açıqlıqla və necə deyərlər, üzgörənlik etməyən ritorika ilə ABŞ prezidenti Donald Tramp çıxış etdi. O, birbaşa bəyan etdi ki, kürdlər İkinci Dünya Müharibəsinədək Amerika maraqlarını yetəri qədər dəstəkləməyiblər.
Ərdoğan Suriyaya müdaxilədən öncə yalnız Trampa deyil, Putinə də zəng edib. Putinin nə dediyi məlum deyil, lakin aydındır ki, ruslar mane olmadılar. Hərəsi bir yol seçməklə, praktiki, heç kim mane olmadı. Hərənin bir motivi, səbəbi vardı. Ola bilsin, gözləyirdilər ki, kürdlər Ankaranın boğazında “qalacaq”. Və ya sadəcə Suriyanın bu parçası Ankaraya çatacaq və müharibə yolu seçilib, çünki başqa yolla alması mümkün olmazdı. Ümumiyyətlə, uzun illərdir Suriyada hadisələrin praktiki olaraq öz dövriliyinə uyğun şəkildə hansı məntiqlə inkişaf etməsi həddindən artıq dumanlıdır. Bir şey aydındır ki, region uzun illər ərzində insan faciəsi mühitinə çevrilib. Lakin böyük siyasət kontekstində bu asılı durum, təbii, ən mühüm vəzifə, maraqlar uğrunda aparılan sərt mübarizədir. Burada ABŞ-ın kürdləri nə üçün qorumadığı və ya rusların nə üçün Türkiyəni durdurmadığı, o cümlədən türklərin Suriyaya necə müdaxilə ediblərsə, bir gün Ermənistana da elə müdaxilə edə biləcəkləri və yenə onları kimsənin durdurmayacağı haqqında düşünmək primitiv olur.
Axı sonunda hər bir dövlətin və xalqın risq və çağırışları, hər şeydən öncə, onun maraqlarının dəqiq ifadə olunması və beynəlxalq güc mərkəzlərinə təqdim olunması ilə şərtlənir. Və bu məsələdə hər hansı bir digər xalqın “nümunəsi”, çox yaxşı və ya faciəli olmasından asılı olmayaraq, heç bir şəkildə “tipik” ola bilməz. Sadəcə, öz davranışını öyrənmək və inkişaf etdirmək məsələsi, necə deyərlər, dərslik materialı ola bilər.
Qlobal inkişaf prosesində hər hansı bir dövlətin və ya xalqın təhlükəsizliyi öz ərazisində hər hansı bir ölkənin hərbi bazasının mövcud olmasından deyil, milli maraqların və təhlükəsizliyin güc mərkəzlərinin maraqları və təhlükəsizliyi ilə nə dərəcədə uzlaşdırılmasından asılı olur. Baza varsa belə, yuxarıda göstərilən müqayisədə olduğu kimi, yenə də bu hərbi bazanın nəyə xidmət edəcəyi şəraitdən asılı olacaq. Aydındır ki, kürdlər bu uzlaşdırmaya nail ola bilməyiblər. Ermənistanın da bütövlükdə, geniş kontekstdə buna nail olduğunu demək olmaz. Bunu şərtləndirən səbəblərdən biri də Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətrafında status-kvonun saxlanmasının getdikcə çətinləşməsidir. Ermənistanın strateji vəzifəsi status-kvonun saxlanması olsa da, bu mümkünsüzləşməkdə davam edir”. Bununla yanaşı, portal Azərbaycanın hərbi cəhətdən güclənməsinin, Türkiyənin regionda artan mövqeyinin və Rusiyanın İrəvandan uzaqlaşmasının prosesə daha böyük sürətlə təsir etdyini də xüsusi vurğulayır. Bu səbəbdən Türkiyənin Suriya qələbələri Ermənistanda böyük ajiotaj yaradır. Hesab edilirk ki, Yaxın Şərqdə istəklərinə nail olduqdan sonra Türkiyənin diqqəti Qafqaza daha çox yönələcək və bu da Ermənistan üçün müsbət heç nə vəd etmir.
Nahid SALAYEV
