Gürcüstanın bir dövlət olaraq sosial-iqtisadi inkişafında Azərbaycanın kifayət qədər mühüm rol oynaması heç kimə sirr deyil. Məhz Azərbaycanın həyata keçirdiyi transmilli layihələr nəticəsində bu qonşu ölkə həm də dünya üçün maraq kəsb edir. İki ölkə arasında münasibətlərin belə inkiaşfından narahat olan qüvvələr də az deyil və onların başında Azərbaycan ərazilərinin bir hissəsini hələ də işğal altında saxlayan, Gürcüstana qarşı ərazi iddiaları olan Ermənistan gəlir.
Proseslər bu qənaətə gəlməyə əsas verir ki, Azərbaycanın onun üçün hansı əhəmiyyət kəsb etdyini rəsmi Tiflis də yaxşı başa düşür. Elə Gürcüstanın yeni baş naziri Giorgi Qaxariyanın ilk səfərini məhz Azərbaycana etməsi də bu xüsusda çox söz deyir. Gürcüstanın xarici işlər naziri David Zalkaliani məsələ ilə bağlı bildirir: "Gürcüstan baş naziri Giorgi Qaxariyanın ilk səfərini qonşu və strateji tərəfdaş olan Azərbaycana etməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir". Onun sözlərinə görə, bu səfər həmçinin beynəlxalq əhəmiyyət daşıyıb: "Bu səfər göstərir ki, Gürcüstan əsas strateji tərəfdaşla münasibətlərin gücləndirilməsinə necə böyük önəm verir. Səfər çərçivəsində ikitərəfli münasibətlər müzakirə olunub və regiondakı vəziyyət, geosiyasi əhəmiyyət kəsb edən, olduqca uğurlu nəqliyyat və infrastruktur layihələri də nəzərdən keçirilib".
O vurğulayıb ki, Gürcüstanın baş naziri Bakıda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə “Keşikçidağ” məbəd kompleksi ilə bağlı məsələni də müzakirə edib: "İki ölkə arasında istənilən mübahisəli məsələnin strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinə uyğun formada həll olunması çox vacibdir. Biz Azərbaycandan məsələ ilə bağlı əhəmiyyətli nəticə ilə qayıtmışıq. Əminəm ki, Gürcüstan və Azərbaycan tərəfi “Keşikçidağ”la bağlı məsələni hər iki tərəf üçün məqbul olan formada həll edə biləcək". XİN başçısı “Keşikçidağ”la bağlı məsələnin olduqca həssas olduğunu qeyd edib. O, ictimaiyyəti məsələ ilə bağlı hər bir söz, ifadə və addıma xüsusi diqqət və ehtiyatla yanaşmağa çağırıb.
Bakıdan səfərdən qayıdan Giorgi Qaxariya özü isə hökumətin iclasında bildirib ki,
Azərbaycan “Keşikçidağ” monastırını yenidən gürcü zəvvarların ziyarətinə açır. Xatırladaq ki, Azərbaycan ərazisində yerləşən "Keşikçidağ" məbədinə gediş-gəliş bu ilin iyul ayında bir qrup Gürcüstan vətəndaşının törətdiyi təxribatdan sonra dayandırılmışdı. Giorgi Qaxariya isə qeyd edir: “Oktyabrın 11-dən etibarən “Keşikçidağ” kompleksindəki məbədlər Gürcüstan zəvvarları üçün açıq olacaq. Təəssüflər olsun ki, Gürcüstan və Azərbaycan arasındakı sərhəddə razılaşdırılmamış sahələr var. Bu bizim postsovet irsimizdir və problem 25 il ərzində həll olunmayıb”.
Baş nazir qeyd edib ki, “Keşikçidağ” məsələsində mərhələli şəkildə ciddi nailiyyətlər əldə edilməlidir. Qaxariya Gürcüstan vətəndaşlarını “Keşikçidağ” məsələsi ilə bağlı hər bir addım və sözdə məsuliyyətli və ehtiyatlı davranmağa çağırıb: “Vətənə sevgi və vətənpərvərlik yalançı vətənpərvərlik ifadələri və düşünülməmiş addımlar demək deyil”. Xatırladaq ki, Giorgi Qaxariya Bakı səfəri ərəfəsində gürcü Patriarxı ikinci İlya Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin rəhbəri Allahşükür Paşazadəyə müraciət ünvanlayaraq Bakını “Keşikçidağ” monastırına girişi açmağa çağırmışdı. Məktubda yer alan məqamlar onun bu məsələdə heç də gürcü hökumətinin mövqeyinə uyğun davranış sərgiləmədiyini göstərdi. Bu mənada Giorgi Qaxariyanın hökumətin iclasında dedikləri və yalançı vətənpərvərlik ifadələrinin “Keşikçidağ” monastırı ətrafında qalmaqal yaratmaq istəyən qüvvələrə bir mesaj olması da şübhə doğurmur. Baş verənlərlə bağlı Rusiyanın “Nezavisimaya qazeta” mətbu orqanı yazır: “Azərbaycan Gürcüstanın yeni baş naziri Giorgi Qaxariyanın rəsmi səfər etdiyi ilk dövlətdir. Bu sayaq görüşlər, adətən, qonşu başçılarla şəxsi tanışlığa xidmət edir. Lakin Gürcüstan baş nazirinin vəzifəsi çətindir – Gürcüstanın katolikos-patriarxı İliya orta əsrlər “David Qareci” (“Keşikçidağ”) monastır kompleksi ətrafındakı durumu tənzimləmək xahişi ilə ona müraciət edib. İkinci İliyanın Qaxariyanın Bakı səfəri ərəfəsində elan edilmiş məktubunda deyilir ki, Azərbaycan tərəfi 1938 və 1996-cı illər sazişlərindən uzaqlaşaraq “faktiki olaraq Udabno və Çiçxitura monastırlarını mənimsəyib”. Beləliklə, Qaxariyanın üzərinə çox mürəkkəb missiya qoyulub. Bunun icrası bütünlükdə və yalnız Bakının xeyirxah iradəsindən asılıdır. Bu arada Azərbaycan mediası yazır ki, heç kimlə uzlaşdırmadan öz ərazisində sərhəd məntəqəsi açmaq hər bir dövlətin suveren hüququdur. Bildiilir ki, Azərbaycan ərazisində yerləşmiş tarixi abidələr, o cümlədən xristian abidələri Azərbaycana məxsusdur və bu haqda qərarı ancaq rəsmi Bakı qəbul edir. Belə məsələlərdə ərazi amili üstün olur, fərziyyələr və gümanlar, milli və dini təsəvvürlər deyil… Çağdaş dünyada hüquqi məsələlərdə tarixi fərziyyələr deyil, de-yure ərazi və sərhədlər əsas götürülür: “Qeyri-konstruktiv mövqeyə gəlincə, gürcülərin bu ölkənin bəzi siyasətçilərinin xeyirxah qonşuluqdan çiyrindirən lüzumsuz, hətta fitnəkar davranışını yada salmaları pis olmazdı”.
Bununla belə, “David Qareci” ətrafındakı hadisələr Gürcüstanın ictimai fəallarını yenidən “oyadıb”. Onların qeyri-formal liderləri bu ilin aprelində keçirilmiş aksiyalara bənzər yeni aksiyalar təşkil etməyə hazırlıqdan danışmağa başlayıblar. Onlar o zaman monastır kompleksi ərazisində Gürcüstan bayrağını ən yüksək nöqtələrdən birinə taxıblar, bir sıra başqa hərəkətlər isə Azərbaycan sərhədçilərilə, xoşbəxtlikdən, tezliklə yoluna qoyulmuş xırda insidentlərə səbəb olub. Aydındır ki, hələ dövlət sərhədinin demarkasiyası və delimitasiyası prosesinin başa çatmağı haqda demirik, ora baş çəkməyin şərtləri haqda aydın saziş bağlanmaynca iki qonşu ölkənin münasibətlərini kəskinləşdirmək səbəbinə çevrilmək monastır kompleksinin qismətidir. Hüdudları təyin etmək üzrə birgə Azərbaycan-Gürcüstan komissiyası tərəfindən işlər bir neçə ildir aparılır və nəticəsiz, ləng xarakter alıb”. Burada bir məqamı da qeyd edək ki, sərhədlərin danışıqlar yolu ilə müəyyən olunması bu gün rəsmi Bakı və Tiflisin maraq dairəsindədir. Amma Gürcüstanda müəyyən qüvvələr hələ də məsələyə təxribatçı don geyindirməyə çalışır və burada erməni lobbisinin rolunun olması heç kimə sirr deyil. Bu səbəbdən hesab edilir ki, Tiflis özü belə qüvvələrin neytrallaşdırılması üçün daha sərt hərəkətə keçməlidir.
Tahir TAĞIYEV
