PKK-nın 46 illik siyasi və hərbi arxivi haradadır?..
1978-ci ildə yaradılan PKK terror təşkilatı fəaliyyətini tamamilə dayandırdığını elan edib. Bu gün ən çox müzakirə edilən məsələlərdən biri PKK terror təşkilatının özünü buraxması ilə yanaşı onun illərdən bəri mövcud olan siyasi və hərbi arxivinin harada olmasıdır.
PKK-nın ləğv olunması müsbət hadisədir.
Bəs PKK-nın 46 illik siyasi partiya və hərbi arxivinin taleyi necə olacaq, necə həll olunmalıdır bu? İndi o arxiv hardadır?
Mətbuatda 2019-cu ildə Türkiyə təhlükəsizlik qüvvələrinin ölkənin Mardin bölgəsində həyata keçirdiyi “Kıran-2” antiterror əməliyyatı çərçivəsində PKK-nin iyirmi illik arxivinin ələ keçirildiyi yazılır. 2023-cü ildə bu terror təşkilatına aid olan 30 illik arxivin ələ keçirildiyi yazılırdı. Təbii ki, bu deyilənlər PKK-nın arxivinin tamı deyil, kiçik hissələrdir. Bu gün maraqlı olan PKK-nın siyasi və hərbi arxivi ilə bağlı məsələdir.
Məhərrəm Zülfüqarlı: “PKK-nın siyasi və hərbi arxivi ilə bağlı məsələdə bir neçə variant nəzərdən keçirilməlidir”
Professor Məhərrəm Zülfüqarlı “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, PKK-nın ləğv olunması Türkiyənin tarixi üçün əlamətdar hadisədir. “Düzdür, neçə illərdir davam edən terrorçu hərəkətlər birdən-birə aradan qaldırılmayacaq, ancaq aldadılmış kürd xalqı bundan nəticə çıxaracaq.
Qaldı arxiv məsələsinə, bu çox qəliz məsələdir. Yəni PKK-nı Sovet KQB-si yaradıb. Sovet KQB-sinin arxivlərinin açılması problem olduğu kimi PKK arxivlərinin açılması da problem ola bilər.
Məsələn, 1992-ci ildən başlayaraq bir sıra siyasi qüvvələr, müxalifət tələb edirsə də ki, arxivlər açılsın, açılmadı. Vaxtilə AXC hakimiyyətinin ən məsul vəzifələrində çalışan iki şəxs müsahibə verərək arxivlərin açılmasına mane olan insanları ifşa etməyə başladılar. Yəni demək istəyirəm ki, birdən-birə PKK arxivlərinin açılması məsələsi heç də asan deyil. O arxivlər açılarsa çox böyük qarşıdurmalar ola bilər. Ona görə də, fikrimcə, ya amnistiya elan olunmalıdır ki, arxivlər açılsa heç kəsə qarşı cinayət işi açılmasın, ya da qarşıdurma olmaması üçün bir müddət bu məsələ təxirə salınmalıdır”.
M.Zülfüqarlı qeyd etdi ki, Sovet rejimindən xilas olduqdan sonra Baltikyanı ölkələrdə arxivlər açıldı, amma Azərbaycanda Sovet dövrü KQB arxivləri açılmadı: “PKK arxivlərinin açılması məsələsi də çox qəliz məsələdir. Fikrimcə, PKK-nın siyasi və hərbi arxivi ilə bağlı məsələdə bir neçə variant nəzərdən keçirilməlidir”.
M.Zülfüqarlı ehtimal edir ki, ola bilsin, PKK-nın 1978-ci ildən bəri formalaşan və gizli saxlanan arxivi Türkiyə təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən əldə edilib, amma indiki halda o arxivin açılması nə Türkiyə, nə də keçmiş PKK üçün xoş heç nə vəd etmir, bu səbəbdən də onun açılması müvəqqəti olaraq təxirə salınmalıdır.
Elşad Həsənov: “PKK-nın arxivi Türkiyə dövlət arxivində saxlanılacaq, qorunacaq, çünki orda hələ alimlərin, jurnalistlərin tədqiq edəcəyi məsələlər çoxdur”
Siyasi ekspert Elşad Həsənov da “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, son illər Türkiyənin əldə etdiyi ən böyük nailiyyətlərdən biri məhz PKK-nın özünü buraxması oldu. “Bu, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın apardığı güclü siyasətin nəticəsində baş verdi.
Ümumiyyətlə, PKK 27 noyabr 1978-ci ildə Abdulla Ocalanın rəhbərliyi ilə Markisist-Leninçi ideologiya əsasında yaranıb. Məqsəd Türkiyə ərazisində “müstəqil Kürdüstan dövləti” qurmaq olub.
1984-cü il avqustun 15-də onlar Türkiyə ərazisində Şendilli və Eruh qəsəbələrinə silahlı hücum etməklə həmin dövrdən silahlı dəstələr şəklində fəaliyyətə başlayıblar. PKK-nın əsas fəaliyyəti Türkiyədə olsa da, İraqın Şimalında, Suriyada və Avropa ölkələrində, o cümlədən Moskvada təşkilati strukturları və əlaqələri mövcud idi. Onu da deyim ki, Türkiyə NATO ölkəsi olduğuna görə PKK-nın yaradılmasında, maliyyələşdirilməsində SSRİ KQB-sinin müəyyən işləri olub. Bir neçə il əvvələ qədər onların Moskvada təşkilatları vardı və Krasnodarda PKK üzvlərinin təlimlərinin keçirilməsi haqqında da qəzetlərdə informasiyalar getdi. Yəni son dövrə qədər SSRİ KQB-si onlara dəstək olub. Hətta Primakovun PKK-nın ideoloqlarından biri olduğunu irəli sürürdülər. Bu da iki Varşava müqaviləsi ölkəsi və NATO ölkələri arasında gedən ciddi mübarizənin nəticəsi idi. SSRİ istəmirdi ki, Türkiyə NATO ölkəsi kimi inkişaf etsin və ona görə də daxildə onlara qarşı ciddi mübarizələr təşkil edir, o cümlədən də milli münaqişə salmaq üçün işlər aparırdı. Bu da danılmaz faktlardır, sübut olunub. Bu haqda mətbuatda çoxlu yazılar gedib.
Ancaq PKK Türkiyə, ABŞ, Avropa İttifaqı ölkələri və NATO tərəfindən terror təşkilatı olaraq tanınıb. Onu da bildirim ki, 1984-cü ildən bugünə bu terror təşkilatının həyata keçirdiyi terror aktları nəticəsində terrorçular da daxil olmaqla 40 mindən artıq insan həyatını itirib.
Abdulla Ocalan 1999-cu ildə Keniyanın paytaxtı Nayrobidə Türkiyə kəşfiyyatının həyata keçirdiyi əməliyyat nəticəsində ələ keçirilib və Türkiyəyə gətirilib. Hazırda da ömürlük həbsdədir”.
E.Həsənovun sözlərinə görə, bu terror təşkilatının hardasa müəyyən dövrlərdə 5-10 min arası döyüşçüsü olurdu və bunların əlavə olaraq ideoloqları da vardı. “Belə bir terror təşkilatının son günlərə qədər yaşaması üçün onların Avropada olan təşkilatlarından və yaxud Türkiyənin özündə terrorla qorxutmaq yolu ilə maliyyə dəstəyi alırdılar, bu maliyyə ilə də fəaliyyət göstərirdilər. Son illər Türkiyə dövlətinin apardığı siyasət, MİT-in apardığı əməliyyatlar nəticəsində PKK xeyli zəiflədi. Xüsusilə də Öcalan həbs olunandan sonra onun təşkilatında parçalanmalar baş verdi. Artıq əhaıinin böyük hissəsində PKK-nın hərəkətləri narazılıq doğurdu, eyni zamanda Türkiyədə yaşayan kürdlər tərəfindən onlar qınanılırdı. Aparılan siyasi danışıqlar yolu ilə bu il fevralın 25-də Abdulla Ocalan silahdaşlarına müraciət edərək PKK-nın buraxılmasının vacib olduğunu dedi. Bu da İraqın Kürdüstan əyalətində keçirilən 5-ci və sonuncu qurultayda PKK-nın buraxılması elan edildi”.
E.Həsənov hesab edir ki, PKK terror təşkilatının ləğv olunması və barış, sülh olması üçün Türkiyəyə ABŞ və başqa dövlətlər də dəstək verib. “Bu çox böyük tarixi zəfərdir.
PKK-nın siyasi və hərbi arxivinin taleyinin necə olması məsələsi də diqqəti çəkir. Hesab edirəm ki, PKK-nın arxivi Türkiyə dövlət arxivində saxlanılacaq, qorunacaq, çünki orda hələ alimlərin, jurnalistlərin tədqiq edəcəyi məsələlər çoxdur. Bundan sonra o məsələlərdə kimlərin əlinin olması və sair məsələlərlə bağlı çoxlu faktlar ortaya çıxacaq. Bunlar hamısı gələcəkdə baş verəcək.
PKK-nın siyasi və hərbi arxivinin konkret olaraq harda olması, harda saxlandığı hələlik bizə mətbuatdan məlum deyil. Hesab edirəm ki, o arxivin bir hissəsi İraq Kürdüstanında onların əsas dayaq nöqtələrində saxlanılır. Ola bilsin ki, PKK-nın rəhbərliyi, nümayəndəliyi ələ keçməsin deyə həmin arxivləri yandırıblar.
Hesab edirəm ki, Türkiyənin dünyanın yeni nizamının qurulduğu bir dövrdə, yeni inkişafın ardınca belə bir zəfəri əldə etməsi qardaş ölkəni daha da gücləndirəcək. Biz görürük ki, Türkiyə regional bir ölkədən qlobal bir dövlətə çevrilir...” - deyə bildirdi.
İradə SARIYEVA
