Əhəd Məmmədli: “Məhz Ermənistanın bundan əvvəlki iki dövlət başçısı Azərbaycan ərazilərinin işğalında birbaşa iştirak edib”
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan mayın 24-də parlamentdəki çıxışı zamanı özündən əvvəlki ölkə başçılarını sərt tənqid edib: “Bu gün rəhbər tutduğumuz Alma-Ata Bəyannaməsini Ermənistanın birinci prezidenti Levon Ter-Petrosyan imzalayıb.
Bu bəyannamə o deməkdir ki, sovet respublikalarının inzibati sərhədləri dövlət sərhədlərinə çevrilir və onlar toxunulmaz hesab olunur. Həmin sazişi Ter-Petrosyan imzalayıb və səhv etmirəmsə, Ter-Petrosyanın çoxluq təşkil etdiyi parlament tərəfindən də ratifikasiya edilib. Həmin vaxt o, parlamentin sədri olub. Serj Sarkisyan və Robert Köçəryan isə Ermənistan Ali Sovetinin deputatları idilər. Bəyannaməni imzaladıqdan sonra Ter-Petrosyan rusdilli “Zerkalo” qəzetinə müsahibə verib və bunları söyləyib: “Bu gün Rusiya muxtariyyətlərinin statusu Dağlıq Qarabağ əhalisini tam qane edərdi. Biz daha çox istəmirik”. İndi deyirlər ki, onların siyasi mübarizəsinin mənası və məqsədi müstəqillik idi? Müstəqillik uğrunda mübarizə aparırdılarsa, deməli, 1998-ci ildə hakimiyyət dəyişikliyi bu adamlar məğlub olduqları üçün baş verib. Onlar çıxıb deyəcəklər ki, camaat, siz nə danışırsınız, biz Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımırıq, Qarabağın müstəqilliyini tanıyırıq”.
Bununla Paşinyan əvvəlki dövlət başçılarının erməni xalqını aldatdıqlarının üstünü açmış oldumu?
Politoloq Əhəd Məmmədli “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Ermənistanın əvvəlki dövlət başçıları heç vaxt Qarabağın Ermənistana aid olduğunu bəyan etməyiblər: “Yəni de-fakto bunu təmin etsələr də, de-yure Qarabağın “müstəqilliyini” tanımadılar. Bu da o anlama gəlir ki, onlar sözdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü qəbul ediblər, əməldə isə buna qarşı addımlar atıblar. Onlar ətraf rayonların işğalına belə don geyindirirdilər ki, güya bu, Qarabağdakı ermənilərin təhlükəsizliyi üçün edilib. Bəli, Alma-Ata bəyannaməsi ortada var. Ancaq ona heç kim əhəmiyyət vermirdi. Məhz Ermənistanın bundan əvvəlki iki dövlət başçısı Azərbaycan ərazilərinin işğalında birbaşa iştirak edib. Əllərində silah bu əməlləri törədiblər. Paşinyan hakimiyyətə gələndən sonra isə “Qarabağ Ermənistandır” şüarını səsləndirdi. Bundan sonra da dərsini aldı və Qarabağın kimə aid olduğuna canlı şahidlik etdi. Paşinyan bu açıqlamaları təsadüfən vermir. Əsas da daxili auditoriyaya hesablayaraq bu cür danışır. Bilir ki, Qarabağla bağlı atacağı addımda müxalifət və eks-rəhbərlər onu satqınlıqda ittiham edəcəklər. Bu dalğanın qabağını indidən alır və içtimai rəyə mesaj ötürür ki, əsl satqın o yox, əvvəlki dövlət başçıları olub. Ermənistanın bu reallığı qəbul etməkdən başqa çarəsi yoxdur. Praqada İlham Əliyevin Emmanuel Makron, Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel və Nikol Paşinyanla görüşünün sonunda qəbul edilən bəyanatda deyilir: Ermənistan və Azərbaycan BMT Nizamnaməsinə və 1991-ci il "Alma-Ata bəyannaməsi"nə sadiqliyini bir daha nümayiş etdirərək bir-birinin ərazi bütövlüyü və suverenliyini tanıyır. Tərəflər bildiriblər ki, bu, delimitasiya üzrə komissiyanın fəaliyyəti üçün əsasdır. Paşinyan atdığı addımın doğruluğunu isbatlamaq üçün belə açıq danışır”.
8 dekabr 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılmasının qarşısının alınmaz olduğunu dərk edən Rusiya, Ukrayna və Belarusun rəhbərləri - Boris Yeltsin, Leonid Kravçuk və Stanislav Şuşkeviç "Belovejsk sazişi" adlanan sənədə imza atdılar. Bu, keçmiş SSRİ-nin fiaskosunu təsdiqləyən ilk sənəd oldu. Beləliklə də, 8 dekabr 1991-ci ildə MDB-nin əsası qoyuldu. 21 dekabr 1991-ci ildə isə Alma-Ata şəhərində Rusiya, Ukrayna, Belarus, Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Moldova, Tacikistan, Türkmənistan, Özbəkistan MDB-yə qoşulmaq haqqında ümumi razılığa gəldi və “Alma-Ata bəyannaməsi” qəbul olundu. Qeyd edək ki, “Alma-Ata bəyannaməsi”ni Azərbaycandan o zamankı prezident Ayaz Mütəllibov, Ermənistandan isə Levon Ter-Petrosyan imzalayıb.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
