Asif İbrahimov: “Görünür, İran vəsait ayırmaqda maraqlı olmadığı üçün Ermənistan əl açıb dilənməyə məcbur qalıb”
Ermənistan mediası Moskvada Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələrinin bir müddətdir sülh sazişi ətrafında danışıqlar apardıqlarına dair materiallar dərc edir. Həmin məqalələrdə iddia olunur ki, regionda kommunikasiyaların açılması müstəvisində də önəmli razılaşmalar əldə olunub: “Tərəflər Rusiyanın və erməni sərhədçilərin nəzarətində olacaq nəqliyyat dəhlizinin yaradılması barədə razılığa gəlib”. İddia edilir ki, azərbaycanlılar sərhəd-buraxılış məntəqələrinin qurulacağı bu yoldan istifadə etmək üçün haqq ödəyəcəklər. Vəsaitin həcmi barədə hətta dəqiq rəqəmlər də səsləndirilir – ildə 150 milyon dollar.
Gorus-Qafan yolu ilə bağlı ümumi rəyə gəlinmədiyindən, tezliklə Rusiyanın maliyyə resursları hesabına alternativ Tatev-Qafan yolunun inşası barədə Moskva ilə razılıq əldə olunduğu da bildirilir. Bu yol İrandan gələn böyük yük maşınlarının keçməsini təmin edəcək. Maraqlıdır, İranla Ermənistanın istifadə edəcəyi yolu Rusiya niyə maliyyələşdirmək istəyir?
Beynəlxalq idarəetmə üzrə ekspert, iqtisadçı Asif İbrahimov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, İran daima onu Ermənistanla birləşdirən avtomobil və dəmir yolunun tikintisinə xüsusi əhəmiyyət verib: “Ancaq uzun illərdi ki, həmin layihə heç yerindən də tərpənməyib. Söhbət Fars körfəzindən Qara dənizə, oradan isə Bolqarıstana çıxmaq imkanı verən layihədən gedir. Bu, dənizə çıxışı olmayan Ermənistan üçün də vacibdir. Ermənistan bu dəhlizdən Fars körfəzinə çıxmaq üçün istifadə edə bilərdi. Lakin bu layihəni gerçəkləşdirmək üçün dörd ölkə – Ermənistan, İran, Gürcüstan və Bolqarıstan – arasında əməkdaşlıq haqqında razılıq əldə edilməlidir.
Ermənistanın xüsusilə maraqlı olduğu dəmir yolunun tikintisinə 3,2 milyard dollar vəsait tələb edilirdi. Ancaq hələ də həmin maliyyələşdirmə məsələsi həll olunmayıb. Sonra Ermənistan Çini bu layihəyə cəlb etymək istədi. Çin tərəfi İran-Ermənistan dəmir yolunun səmərəliliyi məsələsini öyrəndikdən sonra layihə üçün pul ayırmağı vəd etmişdi. Ancaq bunun səmərəsiz olduğunu görən Çin layihədən imtina etdi. İran öz tərəfində dəmir yolunun Culfaya qədər işlədiyini və yalnız Ermənistanın Mehri məntəqəsinə kimi 60 kilometrlik hissəsinin təmirə ehtiyacı olduğunu bildirirdi. Yolun böyük hissəsi Ermənistan ərazisində təmir olunmalı və ya yenidən tikilməlidir. İran Ermənistana heç olmasa yol üçün lazım olan vəsaitin üçdə birini ödəməyi təklif etdi. Ermənistan bunu da düzəldə bilmədi.
Ermənistanda Gorus-Qafan yoluna alternativ marşrut sayılan Tatev-Qafan yolunun çəkilişi hələ də davam edir. Baş nazir Nikol Paşinyanın "yol bu ilin payızında istifadəyə veriləcək" vədinə rəğmən, inşanın başa çatmasına hələ çox var. Tatev-Qafan yolunu Ermənistan rəhbərliyi hazırda Azərbaycanla dövlət sərhədinin yaxınlığından keçən mövcud yola tam alternativ hesab edir və rəsmi təbliğat da bunu vurğulayır.
Ermənistanın Ərazi İdarəetmə və İnfrastruktur Nazirliyinin açıqlamasına görə, ümumi uzunluğu 68 km olan yolun 43 kilometrlik hissəsi tam təmir edilməli, daha doğrusu, yenidən salınmalıdır. Həmin hissənin ilk 12,5 kilometrinin təmirinə hələ ötən il başlanmışdı. 17,5 kilometrlik hissənin bərpasına isə 2,780 milyard dram ayrılıb. Ermənilər bu yolun mümkün qədər tez istifadəyə verilməsini tələb etsələr də, dövlət büdcəsində vəsait olmadığından, işlər faktiki olaraq dayanıb. Rəsmi İrəvan Tatev-Qafan yolu ilə bağlı maliyyə problemini həll etmək üçün Avropa Birliyinə müraciət etmək niyyətində olduğunu bildirib. Hesab edirəm ki, bu vəsaiti Rusiya yalnız kredit şəklində verə bilər. Çünki elə də böyük məbləğ deyil. Görünür, İran vəsait ayırmaqda maraqlı olmadığı üçün Ermənistan əl açıb dilənməyə məcbur qalıb”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
