“Tender” qanunvericiliyinin icrasında cinayət xarakterli pozuntu iddiaları – bir neçə aylıq şirkətlər qalib ola bilir...

Bu gün dövlət və özəl şirkətlər sərbəst şəkildə tenderlərdə iştirak edirlər. “Tender haqqında” Qanunda qeyd olunur ki, azı 3 illik təcrübəsi olmayan şirkətlər tenderdə iştirak edə bilməz. Ancaq son zamanlar tenderlərdə 3 illik təcrübəsi olan şirkət deyil, 5-6 ay fəaliyyət göstərən şirkətlər qalib olurlar.

Qeyd edək ki, tenderdə iştirak üçün ilk növbədə qeydiyyatdan keçmək lazımdır. Qeydiyyatdan keçmək üçün qanunvericilikdə minimum ödəniş məbləği 10 manatdır.

Ekspertlər bildirirlər ki, tenderdə iştirak üçün şirkətin ən az 3 illik təcrübəsinin olması o üzdən tələb olunur ki, gələcəkdə işin keyfiyyəti ilə bağlı problem yaşanmasın. Maraqlıdır, “Tender haqqında” Qanunda iş təcrübəsinin dəqiqliyini sübut edən müddət qoyulduğu təqdirdə, yeni yaranmış şirkətlər tenderdə necə iştirak edirlər?

• “Azərbaycanda dövlət qurumları çox az hallarda satınalmalar zamanı şəffaflığı təmin edirlər”

İqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov bildirdi ki, buna bənzər məqamlar xüsusən dövlət satınalmalarında kifayət qədər rast gəlinən hallardan biridir: “Adətən belə hadisələr necə baş verir? Hər hansı seqmentə rəhbərlik edən bir məmur bu sahədə növbəti mərhələnin elan olunacağı vaxtı, büdcəni bilir və kiminsə adına özü bir şirkət yaradır, qərarverici olduğu, seçmələrdə özü iştirak etdiyi üçün tamamilə qanunsuz şəraitdə bu şirkəti qalib edir. Proses təxminən belə baş verir. Yaxın-tanış şirkətlərə, tanış adamlara da bənzər tövsiyələr verilir. Sonra burada hansısa formada büdcənin paylaşılması, müəyyən korrupsiya elementləri də öz əksini tapır. Əslində, dövlət satınalmalarında bu günə qədər şərtlərə əməl edilmir və Hesablama Palatasının hesabatlarında da bu məqamlar öz əksini tapır. Düzdür, bir qədər yumşaq formada göstərilir, amma hər ilin hesabatlarında bu kimi faktlar göstərilir.

Ümumiyyətlə, hər hansı bir müəssisənin 3 ildən az təcrübəsi olduğu halda, dövlət layihələrində iştirakı ilə bağlı məhdudiyyət var. Amma 2016-cı ildən sonra bu istiqamətdə müəyyən qədər nisbi yumşalma oldu. Düzdür, ondan əvvəl də tələbə əməl edilmirdi. Ancaq kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı məqsədilə dövlət-özəl sektor münasibətlərinin nisbətən liberallaşması, təkmilləşdirilməsi üçün əlavə bir imkan yarandı. Burada da 50 min manata qədər olan kiçik layihələrdir. O layihələrdə nisbətən tələblər yumşaldılıb. Bu, məmur, idarəedici təşəbbüslərinin bu istiqamətdə hardasa leqallaşmasına gətirib çıxarır. Azərbaycanda dövlət qurumları çox az hallarda satınalmalar zamanı şəffaflığı təmin edirlər. Dəfələrlə bununla bağlı böyük iradlar səslənib. Rəqəmlərin şişirdilməsi, qalib edilən layihə, şirkət hansı üstün məqamlara görə qalib elan edilib, müraciət edənlər hansı şərtləri təklif ediblər və sair məqamlar ictimailəşmir. Buna görə də, əksər hallarda, baş verən nöqsanları tam olaraq qiymətləndirmək imkanı çətin olur".

Günel CƏLİLOVA