Cümə günü, 18 iyul 2025
     

Banklar iqtisadiyyatımız üçün yeni risq yaradırlar…

Image

Real vəziyyətin təhlili bir daha göstərir ki, Azərbaycanda kommersiya banklarının depozit portfeli ilə kredit portfeli arasında faizlər baxımından kəskin fərq hələ də aradan qalxmayıb. Əksinə, bankların bahalı kredit siyasətini davam etdirməsi fonunda bu fərq daha da artır.

Ekspertlər isə bütün bunları təhlükəli hal sayır. İlk növbədə o baxımdan ki, yaranmış durumda banklara əmanət qoyuluşunda insanlar artıq tərəddüd edir. Çünki depozit faizləri onlara ratıq lazımi qədər gəlir gətirmir. Həta bəziləri depozitləri banklardan geri də çəkir.
Bu arada qeyd edək ki, Mərkəzi Bankın məlumatına görə, sentyabrın 1-də banklarda 8 milyard 561 milyon manat depozit olub. Bu isə əvvəlki aya nisbətən 19 milyon manat azdır. Bütövlükdə, aprel ayının əvvəli ilə müqayisədə ötən ayın əvvəlində depozitlərin həcmi 154 milyon manat azalıb. Rəsmi rəqəmlər göstərir ki, bankların kredit portfelində artımlar olsa da, vətəndaşların əmanətində artım qeydə alınmır. Banklarda əmanətlərin həcminin azalması depozit faizlərinin kifayət qədər aşağı olması ilə birbaşa bağlıdır. Ekspert araşdırmaları göstərir ki, banklar manatla istehlak kreditlərini 29, dollarla 20 faizlə təklif etsələr də, dollarla depozitlərə 1 faizdən az dividend ödəyirlər. Azərbaycanın aparıcı banklarının əksəriyyətinin internet səhifələrində depozit təkliflərinin təhlili göstərir ki, bəzi banklar 1 illik dollar depozitinə 0.1 faiz, 2 illik üçün 0.3 faiz, 3 illik üçün isə 0.5 faiz ödəyirlər. Təbii ki, belə aşağı faizlərlə banklara xarici valyutada heç kim tərəfindən əmanət qoyulmaz və real durum da bunu göstərir. Manatla da bağlı eyni vəziyyət müşahidə olunur. Bankların manat kreditləri orta hesabla 26 faizi keçsə də, depozitlər üzrə ödənişlər 7 faizə belə çatmır. Elə bu da bank əmanətlərinin azalmasına rəvac verir. Ekspertlər bunu təhlükəli hal sayır. Çünki bank vəsaitlərinin formalaşmasında depozitlər mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Depozitlərin miqdarının azalması isə bankların maliyyə əməliyyatlarında ciddi çətinliklərlə üzləşməsi deməkdir. Bunu iqtisadçı Samir Əliyev də təsdiq edir. Onun sözlərinə görə, bankların vəziyyəti 2016-2017-ci illərlə müqayisədə yaxşılaşıb. Ekspert Prezidentin sərəncamından sonra banklara dəstək göstərildiyini bildirib: “Son dövrlər banklarda mübadilə sabitləşib, Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı sərəncamından sonra banklara dəstək göstərilib. Mərkəzi Bank il ərzində banklara 60-80 milyon manat dəstək verir. Amma buna baxmayaraq, banklarla bağlı müəyyən problemlər hələ də qalmaqdadır. Düzdür, hazırda bankların vəziyyəti kritik həddə deyil. Bir neçə bank var ki, onların vəziyyəti tam yaxşılaşıb. Bəzi banklar depoziti yığsa da, kredit verilməsini reallaşdıra bilmir. Gələcəkdə bu depozitlərin geri qaytarılması ilə bağlı problemlər ola bilər. Bu baxımdan hələlik bank sektorunun böhrandan çıxdığını demək tezdir”.

S.Əliyevin sözlərinə görə, hazırda bir neçə bankın vəziyyəti narahatlıq doğurur: “Rəqabət baxımından ad çəkmək doğru deyil. Amma ümumilikdə bu məsələ ilə bağlı bankları 3 qrupa bölmək olar: Birinci qrupa problemləri aradan qaldırılan bankları aid etmək olar. İkinci qrup banklarda problemlər qalsa da, vəziyyət kritik həddə deyil, yəni həll edilə bilər. Üçüncü qrup banklarda isə kritik hədd mövcuddur, amma fəaliyyət göstərir”. Ekspert vəziyyəti ağır olan bankların müflis elan edilməsini indiki məqamda vacib sayır: “Ötən dövrlərdə 30 faiz bank sıradan çıxdı. Bu çox böyük göstəricidir. Hansısa bankın bağlanması əhalinin bank sektoruna olan inamının itməsinə səbəb olur. Bu da bank sektorunda təmərküzləşməni gücləndirir. Əhali tanınmış, güclü banklara əmanət qoyur ki, problem olmasın. Ona görə də bankların bağlanması çıxış yolu deyil. Sektorda iştirakçıların sayının az olması rəqabəti pozur. Fikrimcə, bankların gücləndirilməsi prioritet məsələdir. Müflisləşmə son variant olmalıdır. Buna qədər isə potensial tədbirlər görülməli, boşluqlar aradan qaldırılmalıdır”. Amma o da xüsusi olaraq vurğulanır ki, yaranmış vəziyyətdə banklar özləri də müəyyən addımlar atmalıdır. Məsələn, yuxardı barəsində bəhs edilən depozitlə kredit portfeli arasında faizlər baxımından kəskin fərq aradan qalxmalıdır. Yəni əmanət faizləri ilə kredit faizləri arasındakı münasibətin qorunub saxlanmasına ehtiyac var. Çünki əmanətlər bankların cəlb etdiyi vəsaitlərin içərisində xüsusi paya malikdir. Bu səbəbdən fikirlər səslənir ki, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası faizlər arasında limitin müəyyən edilməsi ilə bağlı artıq qəti addımlar atmalıdır. Çünki əmanət faizləri ilə kredit faizləri arasında fərqin bu qədər çox olması iqtisadi baxımdan da izah edilə bilməz. O baxımdan prosesin tənzimlənməsinə ehtiyac var. Əks halda banklar vətəndaşdan aşağı faizlə pulu cəlb edib daha yüksək faizlə kredit kimi təklif etməkdə davam edəcək,  bu isə bank sektorunun özü üçün təhdid yaratmaqla yanaşı, həm də ümumi iqtisadiyyata müsbət heç nə vəd etmir.

Təhlillər göstərir ki, kreditlərin yüksək faizi bankların iddia etdikləri kimi onların risqlərini sığortalamır, əksinə, onlar üçün yeni təhdidlər yaradır. Problemli kreditlərin həcmindəki yeni artım da bunu aydın nümayiş etdirir. Eləcə də bankların iddia etdiyi risq amili yüksək faiz üçün yetərli səbəb sayılmır. Çünki  həyata keçirilən islahatlar bankların bu bəhanəsini əslində aradan qaldırıb. İqtisadiyyatda risqlərin aşağı olması və bunun beynəlxalq maliyyə qurumları tərəfindən də bəyan edilməsi verilən kreditlərin geri qayıtma ehtimalının yüksək olmasını təsdiqləyir.  Bu səbəbdən belə vəziyyət də bankların kredit faizlərini aşağı salmasına təsir göstərməlidir. Digər tərəfdən, kredit zəmanəti mexanizminin yaradılması da risqləri azaldan mühüm amildir. Lakin bütün bunlara rəğmən, banklar yenə də faizləri aşağı salmaqdan imtina edir. Məhz bu vəziyyət də bankların iqtisadiyyatda yeni təhdid yaratdığını deməyə əsas verir.

Tahir TAĞIYEV



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

18.07.2025 / 01:26
Azərbaycanlı döyüşçü Cavid Rzayev Rusiya vətəndaşlığından çıxarıldı...

18.07.2025 / 01:08
Avtomobilinə su qatılmış benzin tökülən İran prezidenti yolda qaldı - Pezeşkian Təbrizə taksi ilə getdi...

18.07.2025 / 00:34
Azərbaycanlı diaspor rəhbəri Rusiyada axtarışa verildi

17.07.2025 / 22:53
Prezident İlham Əliyevin sosial şəbəkə hesablarında Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşündən görüntülər paylaşılıb - VİDEO

17.07.2025 / 22:15
“...65 ilə 650 ilin mirasını sığdırdı...” - Yunus Oğuzdan Aydın Quliyevə yubiley təbriki...

17.07.2025 / 22:06
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşada birgə nahar ediblər - FOTO

17.07.2025 / 21:50
Ermənilər tərəfindən əsir və girov götürülmüş, xəsarətlər almış zərərçəkmişlər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

17.07.2025 / 21:39
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a, Ermənistan dəmiryolu Rusiyaya - Paşinyanın niyyəti...

17.07.2025 / 21:25
20 dövlət “anti-İsrail” sammitinə yığışır - Çin, Qətər, İspaniya...

17.07.2025 / 21:12
Azərbaycan-Türkmənistan əlaqələrində yeni mühüm enerji səhifəsi açılır

17.07.2025 / 20:58
Zəngəzur dəhlizi nəzərdə tutulduğundan da böyük olacaq - inanılmaz...

17.07.2025 / 20:46
Paşinyan Rusiyanın əsas fiquru ilə bağlı bütün planları açdı...

17.07.2025 / 20:33
Azərbaycan-Rusiya-Ermənistan üçtərəfli işçi qrup ləğv edilə bilər...

17.07.2025 / 20:20
Rusiyadan Ermənistana istehza və hədə - münasibətlər daha da gərginləşir

17.07.2025 / 20:07
Uzun durğunluqdan sonra Bakı-Aşqabad münasibətləri yeni mərhələyə çıxdı...

17.07.2025 / 19:53
Rusiyanın Ermənistanda hakimiyyətə əsas namizədi məhv edilir...

17.07.2025 / 19:40
Qarabağ Dirçəliş Fondunun 2024-cü il üzrə maliyyə hesabatları PwC-nin auditindən uğurla keçdi

17.07.2025 / 19:38
Paşinyan Zəngəzur dəhlizi barədə ABŞ-ın son planını dəstəklədi...

17.07.2025 / 19:25
Rusiya Azərbaycan diasporunda daha bir həbs...

17.07.2025 / 19:15
Akif Nağı Aydın Quliyevi təbrik etdi

17.07.2025 / 19:11
DİM-də "imtahan islahatları" bitmir - indi də "esse islahatları" gəlir...

17.07.2025 / 18:57
Çin də Zəngəzur dəhlizinə müştəri çıxdı...

17.07.2025 / 18:44
Paşinyan ABŞ-dan strateji müttəfiqliklə bağlı yeni mesajlar alıb...

17.07.2025 / 18:36
lk dəfə ingilis dilinə tərcümə olunan "Oftalmologiyanın aktual problemləri” kitabı göz xəstəliklərinə dair fundamental əsərdir

17.07.2025 / 18:31
AB-nin 3 ölkəsi Rusiyanın "tərəfinə keçdi"...

17.07.2025 / 18:24
"ADA Universitetində təhsil alan tələbələrin 30 faizi ödənişsiz oxuyur" - Hafiz Paşayev

17.07.2025 / 18:17
İsveçrə deputatı İlham Əliyevə şər atdı - sülhə mane olan kimdir?

17.07.2025 / 18:04
İşğaldan azad rayonlarımızda yaşayanların sayı 50 minə çatdı...

17.07.2025 / 17:55
Azərbaycan mətbuatı 150 illik yol qət edərək tarixi Zəfərimizin, suverenliyimizin tam bərpasının müjdəçisi olmağından qürur duyur

17.07.2025 / 17:46
Çin Azərbaycanla əlaqələrdə Rusiyanı üstələməyə başladı...

17.07.2025 / 17:33
Milli Məclisin Komitə sədri Aydın Quliyevi təbrik etdi

17.07.2025 / 17:21
Dövlət əleyhinə açıq çağırışlara görə DTX-nın saxladığı Mirədalət Talışxanov məhkəmə qarşısında...

17.07.2025 / 17:08
Samir Nuriyevin BƏƏ-nin Hesablama Qurumunun nümayəndə heyəti ilə görüşü olub - FOTO

17.07.2025 / 16:53
NATO Ukraynaya “Patriot” sistemləri göndərməyə başladı...

17.07.2025 / 16:37
Bakıda marketlərə qənim kəsilən iki nəfər yaxalandı

17.07.2025 / 16:34
BMU-İNHA ikili diplom proqramının II məzun buraxılışı keçirilib

17.07.2025 / 16:11
Cəlilabadın qəhrəman şəhidi - Əli Rüstəmov...

17.07.2025 / 16:01
BDU-da şəhid övladları olan abituriyentlər üçün infotur keçirilib

17.07.2025 / 15:54
Suraxanıda 2 nəfər saxlandı, 4 kq-a yaxın narkotik ələ keçirildi

17.07.2025 / 15:26
Prezident İlham Əliyev Berdiməhəmmədova “Dostluq” adlı Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO

17.07.2025 / 15:05
Nəsimidə silsilə oğurluqlar edən şəxs saxlandı

17.07.2025 / 14:43
Sviridenko Ukraynanın baş naziri təyin edildi

17.07.2025 / 14:42
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Mehmandarovların malikanə kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 14:30
Ağcabədidə çətənə bitkilərinin kultivasiyasını təşkil edən şəxslər saxlandı

17.07.2025 / 14:19
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Yuxarı Gövhər Ağa məscidini ziyarət ediblər - FOTO

17.07.2025 / 14:17
"İşgəncələrə məruz qalırdım, döyülürdüm" - Erməni əsirliyində olmuş azərbaycanlı

17.07.2025 / 13:58
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada Bülbülün ev-muzeyində olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:45
İsti hava bu avtomobillərdə yanğın ehtimalını dəfələrlə artırır - BDYPİ-dən xəbərdarlıq

17.07.2025 / 13:33
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Natəvanın, Bülbülün və Üzeyir Hacıbəylinin gülləbaran edilmiş heykəllərinə baxıblar - FOTO

17.07.2025 / 13:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşadakı Yaradıcılıq Mərkəzində “Heydər Əliyev və Qarabağ” sərgisi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:17
Laçında baş vermiş meşə yanğınına görə 3 nəfər məsuliyyətə cəlb edildi

17.07.2025 / 13:11
Azərbaycan XİN-dən İraqa başsağlığı mesajı...

17.07.2025 / 13:08
Пашинян дал Кремлю очередную пощёчину - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

17.07.2025 / 12:53
Prezident Əliyev və Berdiməhəmmədov Yeni Şuşa məscidində tikinti işlərinin gedişi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:34
“Suriya tortu” bölüşülmür...

17.07.2025 / 12:26
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada inşa edilmiş birinci yaşayış kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:15
Azərbaycanla Vyetnam arasında mühüm razılaşma

17.07.2025 / 12:07
Prezident İlham Əliyev və Berdiməhəmmədov Daşaltı kəndinin fonunda şəkil çəkdiriblər - FOTO

17.07.2025 / 11:35
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli şəhərinin dağıdılmış yerlərinə baxıblar

17.07.2025 / 11:30
Bu da oldu - Tramp istədi, "Coca-Cola" tərkibini dəyişdi..

17.07.2025 / 11:29
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli rayonuna gəlib

17.07.2025 / 11:10
Azərbaycan və Qazaxıstanın XTQ mənsubları arasında görüş olub

17.07.2025 / 11:07
BDU-nun nəzdində “Gənc istedadlar” liseyinin 7 şagirdi qızıl və gümüş nişana layiq görülüb

17.07.2025 / 11:03
Trampdan Rusiyaya sərt cavab, müharibə qızışır - CANLI

17.07.2025 / 10:43
Bağdadda matəm elan edilib - yanğında ölən 50 nəfərə görə...

17.07.2025 / 10:30
"İsrail müharibəyə başlaya bilər, lakin onu bitirmək gücündə deyil" - Əhməd əş-Şaraa

17.07.2025 / 10:22
Şamaxıda keçirilən konfrans yekunlaşıb

17.07.2025 / 10:16
"İsrail Suriyanın ərazi bütövlüyünə təcavüz edir" - Türkiyə parlamenti

17.07.2025 / 10:10
Bu ərəb ölkəsi ABŞ iqtisadiyyatına 17 milyard dollar sərmayə qoyacaq

17.07.2025 / 10:04
Sabunçunun bu ərazilərində işıq olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

17.07.2025 / 10:00
"Sabah" bu gün Avroliqada cavab matçına çıxacaq

17.07.2025 / 09:54
Dolların məzənnəsi dəyişmədi, avro bahalaşdı - Mərkəzi Bankdan AÇIQLAMA

17.07.2025 / 09:28
"Yol-nəqliyyat hadisələrinin təsnifatı: səbəb və nəticələrin təhlili” adlı ictimai müzakirə keçirilib

17.07.2025 / 09:27
Ağıllı kəndlərlə bərabər sağlam şəhərlər də yaratmalıyıq - ÜST-dən Bakıya mesaj...

17.07.2025 / 09:26
Bakıda “Mercedes” yolu keçən qadını vurub öldürdü

17.07.2025 / 09:18
"Mən bunu edəcəm” - Makronun qorxulu rəqibi seçkilərə qatılacaq

17.07.2025 / 09:14
Tənha yaşayan almanların sayı 17 milyona çatıb...

17.07.2025 / 09:10
“Qarabağ” Çempionlar Liqasında bu rəqiblə qarşılaşacaq

17.07.2025 / 09:04
Daha 43 ailə Kəngərliyə köçürüldü

17.07.2025 / 08:34
Məleykə Abbaszadə qızlara nə demək istədi - hər gün sağılmaq nədir?

17.07.2025 / 08:22
Bakının bu yollarında güclü tıxac var

İşğaldan azad rayonlarımızda yaşayanların sayı 50 minə çatdı...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910