Kredit qaytara bilməyənlərlə bağlı cəmiyyət üçün maraqlı ideya var

Rəşad Həsənov: "Banklar problemli kredit sahiblərinə uzun zaman tanımalıdır"
"Krediti qaytara bilməyən şəxsin daşınmaz əmlakı müsadirə olunan zaman banklar əmlakı dəyər-dəyməzinə satışa çıxarır"
Gəlirləri yaşayış minimumundan aşağı olan şəxslərin krediti qaytarmaqdan imtina etməsi məsələsi yenidən gündəmə gəlib. Məlumat üçün bildirək ki, bir neçə gün əvvəl bəzi hüquqşünaslar bildirib ki, gəlirləri yaşayış minimumundan aşağı olan şəxslər krediti qaytarmaya bilər. Hətta bununla bağlı Azərbaycan Banklar Assosiasiyasının və Mərkəzi Bankın hüquqşünaslarının da qatıldığı diskussiya baş tutub.
İndi isə digər hüquqşünas, Vəkillər Kollegiyasının üzvü, vəkil Asif Abdullayev fərqli arqumentlər gətirməklə məsələ ilə bağlı daha bir mövqe açıqlayıb. Vəkil Fins.az-a açıqlamasında qeyd edib ki, vətəndaş kredit öhdəliyini maddi durumu ilə bağlı yerinə yetirə bilmədikdə bununla bağlı banka müraciət edə və müəyyən güzəştlərin tətbiqini xahiş edə bilər: "Mülki Məcəlləyə əsasən, tərəflər müqavilənin icra edilməsinə zəmin yaratmalıdır. Bu baxımdan, banklar müəyyən güzəşt edə və kreditin ödənilməsi üçün borcluya əlverişli şərait yarada bilər. Eyni zamanda, əgər məhkəmə qərarının icrası borclunu maddi baxımdan pis vəziyyətə gətirirsə, borclunun hüququ var ki, məhkəməyə müraciət edərək məhkəmə qərarının icrasına möhlət verilməsini və ya borcun hissə-hissə ödənilməsini xahiş etsin". Qeyd edək ki, krediti qaytara bilməyənlərin işi bank tərəfindən məhkəməyə göndərilərkən əksər hallarda həmin adamın girov qismində qoyduğu əmlak müsadirə olunur. Yaxşı olar ki, məhkəmə problemli kredit sahiblərinə müəyyən müddət versin ki, onlar həmin vaxt ərzində banka borcunu qaytara bilsin. Məsələ ilə bağlı fikir bildirən iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov "Bakı-Xəbər"ə açıqlamasında qeyd etdi ki, problemli kredit məsələsi artıq sürətlə böyüyür: "Nəzərə almaq lızımdır ki, ölkə əhalisinin təxminən 2,5 milyonunun krediti var. Ailə sayı da təxminən eynidir. Bu o deməkdir ki, hər bir ailədə təxminən bir nəfər kredit götürüb. Ailə üzvündən bir nəfərin belə krediti qaytara bilməməsi bütün ailə üzvlərinə siraət edir. Son nəticədə sosial gərginlik artır".
İqtisadçının fikrincə, krediti qaytara bilməyən insanlara hansısa güzəştlərin olması vacibdir. Bu istiqamətdə həm hökumət, həm də banklar öz səylərini birləşdirməlidir.
R.Həsənov onu da əlavə etdi ki, bəzi hallarda imkanı olan müştərilər də krediti ödəməkdə maraqlı olmur: "Bu kimi halların geniş vüsət almaması üçün yaxşı olar ki, banklar müştəriləri ilə iş aparacaq komissiyalar yaratsın. Araşdırma aparılmalı və vətəndaşı nə səbəbdən krediti qaytara bilməməsi aydınlaşdırılmalıdır". İqtisadçının sözlərinə görə, müştəri krediti qaytara bilməyəndə banklar onlara həm hüquqi, həm də psixoloji yolla təzyiq göstərir. Müştəriyə istənilən növ təzyiqin göstərilməsi düzgün deyil: "Banklar təzyiqi artırdıqca vətəndaş psixoloji gərginlik keçirəcək. Vətəndaş bütün gününü yalnız kredit borcunu necə qaytaracaq fikri ilə keçirir. Belə olan halda, vətəndaşın faydalı iş əmsalı sıfıra düşür". Həmsöhbətimiz onu da əlavə etdi ki, krediti qaytara bilməyən şəxsin daşınmaz əmlakı müsadirə olunan zaman banklar əmlakı dəyər-dəyməzinə satışa çıxarır. Nəticədə bank heç bir gəlir əldə etmir və onun dövriyyəsi kiçilir. Ekspertin fikrincə, banklar problemli kredit sahiblərinə uzun zaman tanımalıdır.
Günel CƏLİLOVA