Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyində daha mühüm rol oynayacaq
Yaxın gələcəkdə Azərbaycan Avropanın enerji strukturunda daha əhəmiyyətli rol oynamağa başlayacaq. Azərbaycandan ixrac edilən təbii qaz bir sıra Avropa ölkəsinin tələbatını tamamilə ödəyir. Bu sözləri Çex Respublikasının enerji və sənaye naziri Jozef Sikela Bakı Enerji Forumunda çıxış edərkən deyib.
O bildirib ki, Azərbaycan təbii qazla yanaşı, “yaşıl enerji” istehsalına da diqqət yetirir: “Bu da onun enerji idxalını artırır. Azərbaycanın iqlim şəraiti Günəş və küləkdən enerji almaq imkanı yaradır”.
Nazir diqqətə çatdırıb ki, Azərbaycan artıq yeni texnologiyaları cəlb edərək alternativ enerji istehsalına başlayıb: “Azərbaycanın neft və qaz istehsalı və ixracı ilə yanaşı, “yaşıl enerji” istehsalına və ixracına geniş yer verməsi, onun Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olmasında rolunu artıracaq”. Ekspertlər qeyd edir ki, yaxın perspektivdə Avropanın istər təbii qaz, istərsə də bərpa edilən enerji ilə təminatında Azərbaycan həqiqətən də həlledici rol oynayacaq. Hazırda Azərbaycan bərpaolunan enerji mənbələrini fəal şəkildə inkişaf etdirir. Ölkə özəl sektoru, xüsusən də xarici oyunçuları bu sektora cəlb etməyi qarşısına məqsəd qoyub. Azərbaycanın energetika naziri Pərviz Şahbazov isə diqqətə çatdırır ki, ölkə bərpaolunan enerji sahəsində böyük potensiala malikdir: “Bu gün biz 1800 meqavat gücündə layihə üzərində işləyirik və nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm ki, layihə özəl sektorla əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirilir. Bu gün Azərbaycan qazının Avropaya ixracında mühüm rol oynayan “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsinin təşəbbüskarı olmuşuq. Bu gün biz qazımızı 6 ölkəyə ixrac edirik və inanırıq ki, bu ölkələrin sayı artacaq. Mən, həmçinin üçüncü ölkələrlə tərəfdaşlıq və əməkdaşlığın qarşıya qoyulan məqsədlərə çatmaq üçün çox vacib olduğunu hesab edirəm”. O qeyd edib ki, Azərbaycan təbii qaz mənbələrinin artırılması üzərində işləyir: “Bu gün ölkəmizin ehtiyatında 1,7 trilyon kubmetrə yaxın təbii qaz var ki, onu gələcəkdə digər ölkələrə də ixrac etməyi planlaşdırırıq. Bundan əlavə, 2028-ci ilə qədər bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsi hesabına biz təxminən 1 milyard kubmetr qaza qənaət edərək ixraca yönəldəcəyik”. Nazirin sözlərinə görə, gələcəkdə “yaşıl enerji”nin xarici bazarlara nəqli sahəsində birinci mərhələdə 4 qiqavat təmiz enerjinin Avropaya, 1 qiqavat enerjinin isə Türkiyəyə nəqli gözlənilir. Bütün bunlar bir daha təsdiq edir ki, qaz və bərpaolunan enerji sahələrində də ölkəmizdə nəzərəçarpacaq uğurlar əldə olunur. Bu baxımdan “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsinin icrasını xüsusi qeyd etmək lazımdır. Bu meqalayihənin icrası nəticəsində Azərbaycan neftlə yanaşı, Avropaya qazın əsas ixracatçılarından birinə çevrilib. 3500 kilometr uzunluğunda, 3 hissədən ibarət olan bu layihə Azərbaycan və Avropa İttifaqı arasında əlaqələrin inkişafına böyük töhfə verməklə yanaşı, enerji təhlükəsizliyinin gücləndirilməsində və enerji mənbələrinin şaxələndirilməsində müstəsna rol oynayır.
Bütün bunlar Avropa üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən hadisələr fonunda qeydə alınır. Son illərdə gedən geosiyasi proseslər isə enerji təminatçısı kimi Azərbaycanın Avropa üçün əhəmiyyətini daha da artırıb. Enerji ixracının artırılması məqsədilə Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında 2022-ci ilin iyul ayında strateji tərəfdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu imzalanıb. Bu anlaşmaya əsasən, 2027-ci ilə qədər Azərbaycan Avropaya qaz ixracını 2 dəfəyə qədər artıraraq 20 milyard kubmetrə çatdıracaq. Artıq bu proses başlayıb və 2022-ci ildə ümumilikdə Avropaya 8 milyard kubmetr qaz ixrac edilmişdisə, bu il 12 milyarda qədər artırılacaq. Bundan başqa, 2022-ci ildə Yunanıstan-Bolqarıstan İnterkonnektorunun işə düşməsi və 2023-cü ilin aprel ayında Bolqarıstan, Rumıniya, Macarıstan, Slovakiyanın ötürücü sistem operatorları və SOCAR arasında əməkdaşlığın təşviqi ilə bağlı Anlaşma Memorandumunun imzalanması Azərbaycana qaz ixracının coğrafiyasını əsaslı şəkildə genişləndirməyə imkan yaradacaq. Bunun nəticəsində Azərbaycanın qaz ixracının coğrafiyası 6 ölkədən, ən azı 10 ölkəyə qədər genişlənəcək. Eyni zamanda, qazpaylayıcı sistemin qurulması üçün Albaniya ilə danışıqlar aparılır, Serbiya isə Azərbaycan qazına çıxış əldə etmək üçün Bolqarıstanla boru kəməri layihəsini icra edir. Bundan başqa, bəllidir ki, Azərbaycanın “yaşıl enerji” ölkəsinə transformasiyası artıq başlanıb. Bərpaolunan enerjinin quruda 135 qiqavat, dənizdə isə 157 qiqavat texniki potensialı əsasında ölkəmiz bu gün yaşıl enerjinin istehsalı və ixracı ilə bağlı irimiqyaslı layihələr icra edir. Hazırda ğlkəmiz “MASDAR”, “ACWA Power”, BP və “Fortescue Future Industries” şirkətləri ilə 25 qiqavatdan çox “yaşıl enerji” layihələri üzrə əməkdaşlıq edir. Bakı Enerji Həftəsi çərçivəsində beynəlxalq enerji şirkətləri ilə əlavə 3 qiqavatdək bərpaolunan enerji layihələri üzrə əməkdaşlıq sənədləri imzalanıb. Bu da o deməkdir ki, Azərbaycan “yaşıl enerji” ölkəsi kimi inkişafı ilə bağlı strateji hədəflərini reallaşdırmaq əzmindədir. Nəticədə Azərbaycan həm də belə enerjinin mühüm ixracatçısına çevrilməkdədir. Bu isə ölkənin Avropanın enerji təhlükəsizliyi arxitekturasında daha mühüm rol oynamasını şərtləndirir.
Ramil QULİYEV
