Fuad İbrahimov: “Burada bir sıra neqativ halların olması danılmazdır”
Azərbaycanda daxili borcların həcmində ciddi artım müşahidə olunur. 2020-ci ilin sonu ilə müqayisədə daxili dövlət borcu 1 milyard 126 milyon manat artıb. Bu ilin əvvəlinə olan məlumata görə, hökumətin daxili dövlət borclarının həcmi 1 milyard 942 milyon manatdır.
Ötən il xarici dövlət borcları 2019-cu illə müqayisədə 130 milyon dollar azalsa da, həmin müddət ərzində daxili borcların həcmi yarım milyard manata yaxın artıb. Beləliklə, il ərzində dövlət borclarının toplam həcmində 300 milyon manata yaxın artım baş verib. 2014-cü ildə büdcədən dövlət borcu ilə bağlı ayrılan vəsait 780 milyon manat idisə, 2021-ci ildə bu məqsədlə ayrılan vəsait 2 milyard 199 milyon manat olub. 2010-cu ildə dövlət büdcəsinin dövlətin borc və öhdəliklərinə xidmətlə bağlı xərcləri cəmi 287 milyon manat olubsa, bu ilin dövlət büdcəsi haqqında qanunda 2.2 milyard manatın və ya bütün büdcə xərclərinin 8 faizinin həmin istiqamətdə sərfi nəzərdə tutulub. Nəticədə 11 il ərzində dövlət borcuyla bağlı xərclərin həcmi 10 dəfəyə yaxın artıb və beləcə, sözügedən xərclər büdcə xərclərinin əsas istiqamətlərindən birinə çevrilib.
Maraqlıdır, daxili borclanmada müşahidə olunan artım nə ilə əlaqədardır?
- “Daxili borclanmanın artan xətt üzrə yüksəlməsi yaxşı hal deyil”
Məsələyə münasibət bildirən iqtisadçı-ekspert Fuad İbrahimov daxili borclanmanın artmasını bir sıra amillərlə əlaqələndirdi: “Məsələ ondadır ki, son illər dövlət siyasəti xarici borclanmanın azalmasına hesablanıb. Bununla bağlı Prezident İlham Əliyevin qəti tapşırığı var. Bunun nəticəsi olaraq Azərbaycanın ilbəil xarici borcu azalır. Eyni zamanda, xarici borcun ümumi daxili məhsula nisbətdə səviyyəsi əlverişli durumdadır. Bundan başqa, maliyyə ehtiyatlarımızın dayanıqlığını nəzərə alsaq Azərbaycan bir çox inkişaf etmiş ölkələrdən daha əlverişli vəziyyətdədir. Ancaq biz görürük ki, daxili borclanmanın həcmi artır. Fikrimcə, bu ondan irəli gəlir ki, xarici borclanma, daxili borclanma ilə əvəzlənir. Ancaq daxili borclanmanın artan xətt üzrə yüksəlməsi yaxşı hal deyil. Çünki bütün bunlar dövlətin yükünü artırır. Borcların nə dərəcədə səmərəli istifadəsinə gəldikdə isə, bu barədə müsbət fikir söyləmək mümkün deyil. Burada bir sıra neqativ halların olması danılmazdır. Ən azından ona görə ki, yaxın keçmişdə dövlət nəzarəti orqanları tərəfindən bununla bağlı bir sıra şəxslər ifşa olunaraq barələrində cinayət işi açılıb. Bütün bunlar onu göstərir ki, həmin vəsaitlər təyinati üzrə xərclənmir. Ümumilikdə, xarici borcların, daxili borcla əvəzlənməsi makroiqtisadiyyatın elastikliyinə gətirib çıxarır. Bu, daxili imkanlarımızı daha da genişləndirir, daha da hərəkətli edir. Ancaq hesab edirəm ki, buna nəzarət olmalıdır. Nəzarət olmadıqca dövlətin yükü artacaq. O cümlədən, borc götürən tərəflər bu vəsaitdən digər məqsədlər üçün istifadə etməyə meyillənəcəklər”.
Ekspert onu da qeyd etdi ki, borcdan istifadə edilməsinə nəzarət artsa, neqativ hallar azalacaq.
Vidadi ORDAHALLI
