Ətraf mühitin mühafizəsi ekoloji siyasətimizin ən uğurlu nəticələri sırasındadır...
Dünya boyu bir çox yerlərdə qeydə alınan mövcud ekoloji böhran bəşər sivilizasiyasının davamlı inkişafı imkanlarını təhdid edir. Təbii sistemlərin daha da deqradasiyası biosferin sabitliyinin pozulmasına, onun bütövlüyünün və həyat üçün zəruri olan ekoloji keyfiyyətləri saxlamaq qabiliyyətinin itirilməsinə səbəb olur.
Böhrandan çıxmaq yalnız təbii mühitin məhv edilməsi və tənəzzül ehtimalını istisna edən insan və təbiət arasında yeni tipli münasibətlərin formalaşması əsasında mümkündür. Buna görə də ekoloji təhlükəsizlik məsələləri hazırda bir çox elmi tədqiqatlarda, xüsusən konstitusiya, cinayət, inzibati və digər hüquq sahələri çərçivəsində həll olunur.
Təbii sistemlərin qorunması və bərpası milli təhlükəsizliyin təmin edilməsi baxımından prioritet fəaliyyət sahələrindən biridir
Qanunlar dövlətin ekoloji təhlükəsizliyi, vətəndaşların konstitusion ekoloji hüquqlarının müdafiəsi məsələlərini, ekologiya sahəsində cinayət təhlükəsinə qarşı mübarizə mexanizmini tam və vaxtında tənzimləməli, bütün normativ-hüquqi kompleks balanslaşdırılmış olmalıdır. Hüquq ədəbiyyatı tamamilə haqlı olaraq qeyd edir ki, milli, o cümlədən ekoloji təhlükəsizlik problemi bu gün təkcə Azərbaycan üçün deyil, həm də bütün dünya birliyi üçün aktual olan qlobal problem statusu alıb.
Ətraf mühit məsələlərinə xüsusi önəm verən ölkə kimi Azərbaycan indi biosferin qlobal funksiyalarının saxlanmasında əsas rol oynayır, çünki onun müxtəlif təbii ekosistemləri dünyanın mövcudiyyətini davam etdirməsinin mühüm şərtidir. Eyni zamanda Azərbaycan belə hesab edir ki, ölkənin davamlı inkişafı, onun əhalisinin həyat və sağlamlığının yüksək keyfiyyəti, eləcə də milli təhlükəsizlik yalnız təbii sistemlər qorunub saxlanıldıqda və ətraf mühitin müvafiq keyfiyyəti təmin edildikdə uğurla reallaşa bilər. Bunun üçün ətraf mühitin mühafizəsinə və təbii sərvətlərdən səmərəli istifadəyə yönəlmiş ekologiya sahəsində vahid dövlət siyasətinin formalaşdırılması və ardıcıl həyata keçirilməsi diqqət mərkəzində yer alır. Ətraf mühitin mühafizəsi və təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə istiqamətində "Azərbaycan Respublikasının 2022-2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyası", "Dünyamızın transformasiyası: 2030-cu ilədək dayanıqlı inkişaf sahəsində Gündəlik", "Yerin təkinin geoloji öyrənilməsinə və mineral-xammal bazasından səmərəli istifadəyə dair 2020-2024-cü illər üçün Dövlət Proqramı" və digər proqramlar çərçivəsində tədbirlər həyata keçirilir. Eyni zamanda, qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi istiqamətində, hüquqi bazanın möhkəmləndirilməsi məqsədilə addımlar atılır. Təbii sistemlərin qorunması və bərpası dövlətin və cəmiyyətin, o cümlədən milli təhlükəsizliyin təmin edilməsi baxımından prioritet fəaliyyət sahələrindən biridir. Azərbaycanın ekoloji təhlükəsizliyi tamamilə haqlı olaraq milli maraq kimi təsnif edilir. Ölkənin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü, onun sərhəd məkanının təhlükəsizliyini təmin etmək, elmi-texniki problemləri aradan qaldırmaqla yanaşı, milli təhlükəsizliyin təmin edilməsi sahəsində əsas vəzifə kimi ölkədə ekoloji vəziyyətin köklü yaxşılaşdırılması ön planda yer alır. Bu, xüsusən də işğaldan azad edilən ərazilər aiddir. Ekoloji sahədə dövlət fəaliyyətinin prioritet istiqamətlərinə aşağıdakılar daxildir: təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə, əhalinin ekoloji savadlılığının artırılması; ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısının alınması; ətraf mühit və əhalinin sağlamlığı üçün kimyəvi maddələrin təhlükəsiz saxlanması və məhv edilməsi; təhlükəsiz istehsalın yaradılması və həyata keçirilməsi, ekoloji cəhətdən təmiz enerji mənbələrindən istifadə. Son illərdə bu sahələrdə xeyli işlər görülüb. Qabaqcıl dünya təcrübəsi və yeni texnologiyaların tətbiqinə əsaslanaraq ölkədə müasir ekoloji monitorinq sistemi yaradılıb, ətraf mühit komponentlərinin dəqiq analizi və qiymətləndirilməsi məqsədilə müxtəlif bölgələrdə, o cümlədən ölkəyə daxil olan transsərhəd çayların üzərində ən müasir cihazlarla təmin olunmuş analitik tədqiqat laboratoriyaları təşkil edilib. Bu prosesin davamlı xarakteri üçün zəruri addımlar atılır.
Təbii mühit milli irsin ən qiymətli komponentlərindən biri kimi...
Təbiətin mühafizəsi və ətraf mühitin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması məsələləri dövlətin və cəmiyyətin prioritet fəaliyyət istiqamətləri kimi ölkə üçün bu gün də aktualdır. Təbii mühit milli irsin ən qiymətli komponenti kimi sosial-iqtisadi münasibətlər sisteminə daxil edilib. Ölkənin sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının və dövlət ekoloji siyasətinin formalaşdırılması və həyata keçirilməsi bir-biri ilə əlaqəli xarakter daşıyır. Çünki əhalinin sağlamlığı, sosial və ekoloji rifahı ayrılmaz şəkildə vəhdət təşkil edir.
Beləliklə, dövlət ekoloji təhlükəsizlik məsələlərinin bütövlükdə Azərbaycanın milli təhlükəsizliyinin vəziyyətinə təsir edən son dərəcə vacib hal hesab edir. Azərbaycan bir çox başqa ölkələr kimi, davamlı inkişafa böyük səylər göstərir. Ölkənin davamlı inkişaf çərçivəsində tərəqqi nümayiş etdirdiyi əsas sahələrdən biri məhz ətraf mühitin mühafizəsidir. Azərbaycantəbiətin qorunmasına və bioloji müxtəlifliyə böyük əhəmiyyət verir. Ölkədə nadir ekosistemləri, mühüm bitki və heyvan növlərini qorumaq üçün nəzərdə tutulmuş çoxsaylı milli parklar, qoruqlar və digər təbiət əraziləri yaradılıb. Bundan başqa ölkəmiz su ehtiyatlarının mühafizəsi proqramlarını, o cümlədən su hövzələrinin təmizlənməsi və mühafizəsi, havanın çirklənməsi ilə mübarizə tədbirlərini fəal şəkildə həyata keçirir. Azərbaycan öz iqtisadiyyatının və cəmiyyətinin ekoloji cəhətdən daha davamlı və sosial cəhətdən məsuliyyətli inkişafına sadiqdir. Bu fonda Azərbaycan bərpa olunan enerji mənbələrinin inkişafı vasitəsilə istixana qazlarının emissiyasını azaltmağa çalışır. Ölkədə günəş və külək elektrik stansiyalarının yaradılması layihələri həyata keçirilir, digər bərpa olunan enerji mənbələri inkişaf etdirilir. Bilindiyi kimi, fevralın 14-də Milli Məclisdə baş tutmuş andiçmə mərasimindəki çıxışında prezident İlham Əliyev yeni dövr üzrə prioritetləri elan edib. Bura bərpaolunan enerji siyasətini inkişaf etdirmək də daxildir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) Bakıda keçirilməsi də bunun təsdiqidir. Azərbaycan COP-la əlaqədar bir daha özünün iqlim dəyişikliyi sahəsində beynəlxalq səyləri dəstəkləmək əzmini nümayiş etdirib. İqlim maliyyələşdirilməsi COP29-un əsas mövzusu olacaq ki, Azərbaycan da bu xüsusda qlobal həmrəyliyə, xüsusilə də qlobal Şimal və qlobal Cənub arasında həmrəyliyə nail olmaq istiqamətində səylərini davam etdirəcək. Bu xüsusda Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatına dörd il sədrlik edən dövlət kimi çox yaxşı təcrübəsi var. Bütün bunlar dünya miqyasında da alqışanır, təqdir edilir.
Ramil QULİYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
