Cümə axşamı günü, 17 iyul 2025
     

Bala dərdi Vətən «asu­də­li­yi»dir

Image

...Cismani həyat hər kəsin əbədiyyət yolçuluğudur de­yə, bir gün doğulan insanın bir gün öləcəyi fərqindəyik. Amma elə insanlar var ki, məsələn, Musa və Tural kimi, öl­mək üçün yox, yaşamaq və yaşatmaq üçün doğulurlar.

Be­lələri cismən bizdən ayrılır, əbədi olaraq isə ürəklərimizdə məskən salırlar…

Rəssam, bir şəkil çək

Rəssam, bir şəkil çək, orda

Nə ağ, nə də qara olsun. 

Elə çəkmə, şəhid dağı

Ürəklərdə yara olsun. 

 

Toy sədası düşsün dilə,

Xonçalarda noğulu çək.

Musa kimi qəhrəmanı,

Tural kimi oğulu çək. 

 

İki qardaş - iki tale,

Sən də iki şam göstər ha.

Yarımçıqdı bu ömürlər,

Sən bütöv çək, tam göstər ha. 

 

Musa-Tural qardaşları

Zəmanətdi bu Vətənə.

Hər qardaşdan iki uşaq

Əmanətdi bu Vətənə.

 

Rəssam, götür fırçanı, gör,

Necə dözür can bu dərdə.

Şəhid dağı çəkə-çəkə

Sən də alış, yan bu dərdə.

 

Rəng səndədi, fırça səndə,

Bütün eli - əyalı çək.

Şəhid adı uca addı,

Nə çəkirsən, həyalı çək.

 

Musa da gənc, Tural da gənc,

Bulud kimi çaxaq görək.

Üç ildi şəkil çəkirsən, 

Nə çəkmisən, baxaq görək.

 

Rəssam, bir şəkil çək, orda

Nə ağ, nə də qara olsun. 

Elə çəkmə, şəhid dağı

Ürəklərdə yara olsun... 

Bu şeir Musa və Tural qardaşlarının adına verilmiş kü­çə­də ilham mayamdan süzülüb gəldi. Şeiri içimdə pıçıldadım. Deyib qurtarana qədər də gözlərimi şəhid qardaşlardan çəkmədim (daha doğrusu, çəkə bilmədim). Günəşin üfüq xəttinə əyilən ilıq şüaları sanki bunu duydu, havadakı hərarət qismən artdı...  

***

Çox vaxt bizə elə gəlir ki, təsadüf həyatın əsas prinsipidir. Əslində isə həyat təsadüfi sıçrayışın yox, zəruri münasibətin predmetidir. Sadə dildə belə anlayaq ki, həyatda tə­sa­düf deyilən şey yoxdur, yalnız zərurət var. Əgər (bir-bi­ri­ni tanıyan) iki şəxs uzun illərdən sonra haradasa qarşı-qar­şıya gəlir(lər)sə, bu, təsadüf deyil, zərurətdir. 

Zərurət anlayışını "nə vaxtsa olacaq, nə vaxtsa baş ve­rə­cək hadisə" hesab edək. O zaman təsadüfün zəruri ol­ma­dığı ortaya çıxacaq. Qısaca, insanın həyatında (bu gün, ya sabah) baş verəcək heç bir şey təsadüf deyil. Bu mənada, Musa və Tural qardaşlarının (hələ idmançı ikən belə) qur­duqları xəyallar, illər sonra Vətən uğrunda qəhrəmanlıqla həlak olmaları, bu gün də xalqın istəkli övladlarına çevrilmələri zərurətdir. Zərurət budur: onların (hər ikisinin) alnında şəhidlik nişanı var idi və həyat bu pünhan məqamı (vax­tı çatanda) ay­dın tərzdə göstərdi... 

Növbəti görüşümüzdə Nəhayət xanım da hər iki oğlunun bir müharibədə şəhid olmasını təsadüf deyil, zərurət hesab etdi... 

Sonra dedi ki, Musa və Tural idmana (da) məx­­susi ma­raq göstərirdilər... Biz də dərhal onlardakı çe­vik­liyi, fəal münasibəti və s. idmana olan bağlılıqla əlaqələndirdik. 

Arada (qəfildən) bir neçə dəqiqəlik susqunluq hökm sür­­dü, sonra Nəhayət xanım dedi:

- Hər iki qardaş idmanın otüstü xokkey növü üzrə yarışlarda qızıl medallara layiq görülüblər... İdmanın bü növünü çox xoşlayırdılar... Sinələrindən qızıl medallar asılanda xü­­­susi bir çöhrəyə dolurdular. Elə bilirdim, balalarımın üzü­­nə mələk surəti enib...

Yəni hər iki qardaş idmançı kimi də cəmiyyətin sevimli üzvləri olublar... 

Xalqımızın (bu gün) tarixi anlar yaşaması, illərdir şəhid qanı ilə suvarılan torpaqlarımızın (qısa müddətdə) azad edil­məsi, müharibə dəhşətləri, qanlı-qadalı günlər, şəhidlərimiz və s.-də öz-özlüyündə bir zərurətdir. 

Həmçinin, Qarabağda üçrəngli bayrağımızın ucaldılması, bütün ərazilərimizə Müzəffər Azərbaycan Ordusunun nə­zarət etməsi (bir) zərurət haqqıdır. 

Təsadüfə inananlar üçün həyat yanlış bir təəssürat, ya­şa­dıqlarımızı və nə vaxtsa baş verəcəkləri zərurət hesab edənlər üçün isə (həyat) bir gerçəkdir. Torpaqlarımız uğ­runda canlarından keçən bütün şəhidlərimiz, o cümlədən, Musa və Tural qardaşları bu gerçəyin içindədir...

***

Şəhid ömrü tarixin həyat səhifəsidir. Həyat da bütün is­ti­qamətlərini insan amili üzərində qurur. İnsanın işi isə Və­tən uğrunda həlak olanların xatirəsini əbədiləşdirməkdir. Bizim də bu istiqamətdə gördüyümüz ardıcıl işlər təqdirəlayiq hal hesab olunmalıdır. Çünki biz də bütün addımlarımızı Vətən naminə atdıq (bu addımın üzərində araşdırma, axtarış işləri kimi mühüm vəzifələr var). Anladıq ki, nəş­rə hazırladığımız "Gəl, birlikdə köçək dünyadan" adlı ki­tabda iki Azərbaycan övladının taleyi qabarır. Bu kitabın, ya­ralı quş kimi çırpınan səhifələrindən şəkil-şəkil in­san­ların işıqlı baxışları, onlara ağlayan anaların iç deşən hay­qırtıları boylanır. Bu səhifələrdə bir hicran anı, bir həsrət ləngəri püskürür. Bu səhifələrin kədərli qəlbində daşlaşmış tarix, salnaməyə çevrilmiş həyat çalarları var. Bu­ra­da vəhşətlərə məruz qalmış insan əzablarının son çığırtıları əks-səda verir; o əzablara aludə olan cəmiyyətin soy-kö­kün­dən gələn böyük bir ağayanalıq diqqət çəkir. 

Biz bu ki­tabı şəhid qardaşlara ehtiram nümunəsi kimi qə­ləmə aldıq. Missiyamız budur; xalqımızın əzmini, Və­tən məhəbbətini tarixin parlaq səhifələrinə çevirən oğullara sonsuz minnətdarlıq və bu ali hissi yetişən nəsillərə aşılamaq...   

***

Haqq sözdür; Əməli iş gerçək məsuliyyətdir. Ölkə­miz­də aparılan sağlam, uğurlu siyasət də bu prosesi özündə eh­tiva edir. Bunun əməl şəklində təzahürü isə sabahlarımıza inamı möhkəmləndirir. Əlbəttə, insan diqqətində bir­gə­liyin ən ümdə məsələlərdən olması çox yaxşı haldır. Bu, çətin anda da, xoş gündə də bir olmaq zərurətidir...  

İctimai həyatın aparıcı qüvvəsi İNSANdır. O insan ki, bir-birindən müəyyən mənada tale müxtəlifliyi ilə fərqlənir. Zaman həmişə belə insanların ağlı, zəkası, gücü və qüdrəti ilə tərəqqi edib. Heç şübhəsiz, gənc yaşlarından öz­lərini Vətən uğrunda fəda edən, üçrəngli bayrağımızın Qarabağda dalğalanmasında rolu olan Mingəçevir cəngavərləri Musa və Tural qardaşları da həqiqətin bütün təbəqələrdə ali missiya daşıdığını sübut etdilər. Zəhmətkeş ailənin, çöhrələri daim təbəssüm işığında parıldayan iki nur­lu insanın – Tapdıq ata və Nəhayət ananın övladları olan bu qeyrət mücəssəmələri əsl şəxsiyyət olmağı bacardılar. Onlar öz zəkalarını Vətən naminə "xərclədilər", müs­təqil Azərbaycanımızın bütövlüyü uğrunda gərgin əmək sərf etdilər. Sevindirici haldır ki, bu gün də onların həyat kredosu yurda məhəbbət, xalqa və dövlətə sədaqət hissi ilə təzahür edir. 

Biz həmişə doğru qənaətdə olmuşuq: həqiqətən sıravi vətəndaşın böyük şərəf sahibinə çevrilməsi bir insanın bü­töv tale yazısını oxumaq qədər çətindir. Məsələn, alim ol­maq istəyən şəxs həyatı pillə-pillə keçir; oxuyur, araşdırır, elmi sahələrdə təcrübə toplayır, xülasə, ömrünün böyük his­səsini bu işə sərf edir, nəhayət elmi ad alır. Şəhid isə illərin deyil, bir anın içində şəhadətə yüksəlir, şərəf-şan yiyəsi olur. Musa və Tural qardaşlarının da şəhadəti bir an məsələsidir. Bir göz qırpımında onlar qeyrət silahlarına sa­rı­lıb düşmənə sipər oldular. Əlbəttə, bu qəhrəmanlıq Və­tən üçün idi, xalqımız üçün, gələcək nəsillər üçün idi... Hər iki qardaş bu şərəfi hələ dadmamışdan Vətən məhəbbəti ilə süslənmişdilər. Bu istəyi onlara Allah, bir də ki, tər­biyə aldıqları ata və ana vermişdi. Belə olmasaydı, onlar gənclərə örnək ola bilməzdilər. 

Nə xoş ki, bu qəhrəmanlığın bütün istiqamətlərdə aydın və dəqiq sərhədləri var...

*** 

Sağlam düşüncə, pak əməl milli dövlətçilik işi, milli döv­lət quruculuğu üçün xarakterik nüanslardır. Bu prosesi hər kəs öz üzərinə götürdüyü məsuliyyətlə diqtə edir. Ün­van­larına bütün ömrümüz boyu fövqəl sözlər deyəcəyimiz Musa və Tural qardaşları bu şərəfi Vətənə can fəda et­mək­lə təqdir etdilər. Əbəs yerə deyil ki, onlar bu gün çox böyük ad daşıyır - şərəfli insan, ölməz şəhid adı. Elə bir ad ki, nə qədər Azərbaycan var, o ad da olacaq. 

Musa və Tural qardaşları Vətənin etimadını əminliklə doğrultdular, çünki üzərlərinə düşən məsuliyyəti dərindən dərk edirdilər. Necə ki, zəhmət adamı gördüyü işlərdən zövq alır, onlar da eynən bu tərzdə Vətən uğrundakı şərəflərini bir borc hesab etdilər, bayrağımızı bir gül kimi qoxladılar, Zəfər şərbəti içən oğullara dayaq oldular. Buna gö­rə onlar daim dərin hörmətə, xüsusi alqışa layiq olacaq­lar. 

Bu gün Mingəçevirdə balacadan böyüyə hər kəs Musa və Tural qardaşlarına sonsuz etimad göstərir. Bu qeyrət simvollarının həyat və döyüş yolu (əlbəttə) bir kitaba sığmaz. 

Musa və Tural qardaşlarının valideynləri Tapdıq ata və Nəhayət ana həyatlarının ən çətin anlarını səbr və təmkinlə mühafizə edə biliblər. Onların – onlar kimi mayası halal insanların öyüd-nəsihət verdiyi uşaqlar təbii ki, şəhadət şər­bəti içməyi özlərinə şərəf bilirlər.  

Artıq Musa və Tural qardaşlarının da həyatları bir kitabdır. Onlar da (hamı kimi) öz ömürlərini bir kitab kimi oxudular. Bu ömrü səhifə-səhifə yaşadılar və kitab qədər, su qədər möhtəşəm ömür qazandılar. Tam səmimiyyətlə de­yə bilərik ki, onların davranışları, hörmət və nüfuzları se­və-sevə oxuduqları kitab ömürlərinin aydın zərrələridir. Onlar Allahın verdiyi canı özlərindən, ailələrindən, övladlarından da çox Vətən üçün fəda etdilər. Onlar ən qaynar, ən çılğın və ən sürətli çağlarını olduqca mühüm və məsuliyyətli bir işə - torpaqlarımızın azadlığına sərf etdilər, bö­yük və vacib ictimai uğurlara, Qələbə kitabına imza atdılar. 

Azərbaycan xalqı fədakar insanlarını həmişə uca tutur. Uşaq yaşlarından fədakar, əməksevər, gerçək vətənpərvər qardaşlar Musa və Turala göstərilən diqqət və hörmət də elə bu prosesdən qaynaqlanır. Bunu həm də onlara göstərilən insan sevgisinin ovqatı ilə isbat etmək mümkündür. Bu, şəhid qardaşların, onların valideynlərinin və övladlarının Vətən qarşısındakı məsuliyyətini bir qədər də artırır. Musa və Tural daxili əməlləri və zahiri fəaliyyətləri ilə (hər kəs üçün) bu statusa sahib çıxıblar. Onların şəxsiyyət adı da məhz bu ucalığın təntənəsidir. 

Musa və Tural qardaşları haqqında günlərlə danışmaq, yazmaq olar. Cəsarətli, mərd, mübariz insan idilər. Bu, on­ların üzərlərində daşıdıqları ictimai vəzifənin məsuliyyəti idi. Bu, insanların onlara sonsuz ehtiramını büruzə verir. 

(Ardı var)
Hikmət Məlikzadə



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

17.07.2025 / 10:16
"İsrail Suriyanın ərazi bütövlüyünə təcavüz edir" - Türkiyə parlamenti

17.07.2025 / 10:10
Bu ərəb ölkəsi ABŞ iqtisadiyyatına 17 milyard dollar sərmayə qoyacaq

17.07.2025 / 10:04
Sabunçunun bu ərazilərində işıq olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

17.07.2025 / 10:00
"Sabah" bu gün Avroliqada cavab matçına çıxacaq

17.07.2025 / 09:54
Dolların məzənnəsi dəyişmədi, avro bahalaşdı - Mərkəzi Bankdan AÇIQLAMA

17.07.2025 / 09:28
"Yol-nəqliyyat hadisələrinin təsnifatı: səbəb və nəticələrin təhlili” adlı ictimai müzakirə keçirilib

17.07.2025 / 09:27
Ağıllı kəndlərlə bərabər sağlam şəhərlər də yaratmalıyıq - ÜST-dən Bakıya mesaj...

17.07.2025 / 09:26
Bakıda “Mercedes” yolu keçən qadını vurub öldürdü

17.07.2025 / 09:18
"Mən bunu edəcəm” - Makronun qorxulu rəqibi seçkilərə qatılacaq

17.07.2025 / 09:14
Tənha yaşayan almanların sayı 17 milyona çatıb...

17.07.2025 / 09:10
“Qarabağ” Çempionlar Liqasında bu rəqiblə qarşılaşacaq

17.07.2025 / 09:04
Daha 43 ailə Kəngərliyə köçürüldü

17.07.2025 / 08:34
Məleykə Abbaszadə qızlara nə demək istədi - hər gün sağılmaq nədir?

17.07.2025 / 08:22
Bakının bu yollarında güclü tıxac var

17.07.2025 / 01:14
Suriyada nə baş verir... İsrail prezident iqamətgahını, Baş Qərargah və Müdafiə Nazirliyinin binalarını vurdu... ölü sayısı 300-ü keçdi... - VİDEO

16.07.2025 / 23:18
Paşinyan Ermənistanın KTMT-dən çıxacağını açıqladı - geri qayıtmaq niyyətində deyilik...

16.07.2025 / 22:41
Ermənistan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına tam üzvlük üçün müraciət edib

16.07.2025 / 22:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov birgə nahar ediblər

16.07.2025 / 21:43
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu həbs edildi

16.07.2025 / 21:21
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a verilsə, bölgəmizdə nə baş verər?

16.07.2025 / 21:04
Paşinyan Bakıda mühakimə olunan şəxslə bağlı məktubdan imtina etdi...

16.07.2025 / 20:49
Tramp neçənci dəfədir Rusiya barədə 180 dərəcə mövqe dəyişir - taktika, ya xamlıq...

16.07.2025 / 20:45
Şamaxıda dini ibadətgahlara media-tur təşkil olunub

16.07.2025 / 20:35
12 günlük müharibə Rusiya-İran münasibətlərini xeyli zədələdi...

16.07.2025 / 20:22
Ermənistan təlaşda: Qərbi Zəngəzur mübahisəli ərazilər kimi dünyada tanınmağa başlayır...

16.07.2025 / 20:20
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov “Sea Breeze”də olublar - FOTO

16.07.2025 / 20:03
Tramp bir sözü ilə dolları elə möhkəmləndirdi ki, təsiri manata da dəyə bilər...

16.07.2025 / 19:48
Azərbaycan-Suriya münasibətlərinin normallaşması İran mediasında böyük vəlvələ yaratdı...

16.07.2025 / 19:34
26 illik geosiyasi tələ qırılır, kəmər işə düşür - Azərbaycanın planı işlədi...

16.07.2025 / 19:20
Zirədə zibil dizə çıxır...

16.07.2025 / 19:07
Cənubi Qafqazın geosiyasəti yenidən şəkillənir - Azərbaycan işin başındadır...

16.07.2025 / 18:52
Dəhliz ABŞ-a verilsə Rusiya bu addımları atacaq...

16.07.2025 / 18:37
Xarici siyasətimizdə yeni istiqamət - Şaraanı Bakıya gətirən nə idi...

16.07.2025 / 18:23
Keçmiş nazir Zəngəzura qarşı ABŞ-da hansı dairələrdən sifariş alıb?..

16.07.2025 / 18:15
Paşinyan Zəngəzur dəhlizilə bağlı ABŞ-dan təklifin daxil olduğunu təsdiqlədi

16.07.2025 / 18:10
Pakistanlı nazir Azərbaycan haqda niyə bu sözləri eşitməli idi? - Dini liderin ətrafında çirkin intriqa...

16.07.2025 / 17:56
70 illik problem ancaq 2 dövlət prinsipi ilə həll oluna bilər - prezident ABŞ-a mövqe göstərdi...

16.07.2025 / 17:43
Vardanyan Bakıda məhkəmədə istədiyi vəsatəti qəbul etdirə bilir...

16.07.2025 / 17:30
Azərbaycanın ixracı ilin sonunadək azalmaqda davam edə bilər - pis proqnoz...

16.07.2025 / 17:23
Sahibə Qafarova Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşdü...

16.07.2025 / 17:18
Bakıda kişi arvadını güllələdi

16.07.2025 / 17:05
Kukla Teatrı “Bakı-Xəbər”in əməkdaşını “Teatrın dostu” mükafatı ilə təltif etdi...

16.07.2025 / 17:02
Dövlət Komitəsinin 2025-ci ilin ilk yarımilində fəaliyyəti müzakirə edilib

16.07.2025 / 16:52
DİN-dən əməliyyat - narkoşəbəkənin daha iki üzvü 67 kq narkotiklə yaxalandı

16.07.2025 / 16:39
"Əkinçi" qəzeti - maarifçilik, inkişaf, milli özünüdərk məktəbi

16.07.2025 / 16:27
Sovet dövründə tikilən evlərin sənədləşdirilməsi qaydaları dəyişdi

16.07.2025 / 16:23
Ədliyyə orqanlarının xüsusi xəzinə hesabı yaradılır

16.07.2025 / 16:20
Azad edilmiş ərazilərdə güzəştli ipoteka krediti ilə bağlı şərtlərdə dəyişiklik edildi

16.07.2025 / 16:16
Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədrinin qızı Heydər Əliyev Mərkəzində olub - FOTO

16.07.2025 / 15:49
"Ermənistan və Azərbaycan arasında müharibə yox, sülh olacaq" - Paşinyan

16.07.2025 / 15:41
Cəlilabadda doğuldu, Füzulidə şəhadətə qovuşdu – şəhid Elvin Bayramov...

16.07.2025 / 15:24
Paşinyan Ermənistanın Avropa İttifaqına mümkün üzvlüyü barədə danışdı

16.07.2025 / 15:09
“Vaqif Poeziya Günləri” Gəncədə davam etdi

16.07.2025 / 15:01
BMU məzunu tam təqaüdlə Şanxay Universitetinə qəbul olub

16.07.2025 / 14:38
Makron Fransanı borc bataqlığında batırır - hər saniyədə 5 min avro borc... hökumət devrilə bilər...

16.07.2025 / 14:05
Paşinyan Zəngəzura “HƏ” dedi, - Rusiya tətikdədir...

16.07.2025 / 13:45
Magistraturaya qəbul imtahanında esseyə minimal tələb qoyula bilər...

16.07.2025 / 13:21
Leyla Əliyeva Berdiməhəmmədovun qızı Oquldjaxan Atabayeva ilə görüşüb - FOTO

16.07.2025 / 13:06
Россия обязана возместить ущерб, нанесённый Азербайджану за 200 лет оккупации - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

16.07.2025 / 12:57
“Su şəbəkələrinə qoşulma” işçi qrupunun növbəti iclası keçirilib*

16.07.2025 / 12:21
"Azərbaycan və Türkmən xalqlarını dərin qardaşlıq ənənələri birləşdirir və müstəqillik dövründə bu əlaqələr daha da gücləndi" - Prezident

16.07.2025 / 12:09
Prezident İlham Əliyevin Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşü olub - FOTO

16.07.2025 / 12:05
Avropa İttifaqından Ukrayna SÜRPRİZİ - 88 milyard avroluq yardım...

16.07.2025 / 11:29
Bir gündə ölkə ərazisində 46 cinayətin üstü açılıb- polis

16.07.2025 / 11:13
Paşinyan bu erməni naziri işdən qovdurdu

16.07.2025 / 11:06
I Qarabağ müharibəsinin daha bir şəhidi Xaçmazda dəfn olunacaq

16.07.2025 / 11:03
Paşinyanı devirmək üçün Rusiyanın yeni planı ortaya çıxdı - CANLI

16.07.2025 / 11:00
Altı ayda motosiklet sürücülərinin təqsiri üzündən 17 yol qəzası olub, 4 nəfər ölüb

16.07.2025 / 10:41
“Mentor Klinika” layihəsi çərçivəsində tibb müəssisələrinə baxış davam etdirilir

16.07.2025 / 10:34
Azərbaycanın ədliyyə naziri İraq Federal Ali Məhkəməsinin sədri ilə görüşüb

16.07.2025 / 10:32
Karapetyana qarşı "çirkli pulların yuyulması" ittihamı irəli sürülüb

16.07.2025 / 10:28
Tramp bu dəfə tələbələrin etirazı ilə qarşılaşdı

16.07.2025 / 10:21
Azərbaycanda bu kredit təşkilatı bağlandı

16.07.2025 / 10:17
Sabirabadda arvad ərini bıçaqlayıb

16.07.2025 / 10:12
MMA döyüşçüsü Mahaçqalada güllələndi

16.07.2025 / 10:05
Goranboyda kütləvi dava olub

16.07.2025 / 10:00
İran 2 milyon litr neft daşıyan xarici tankeri ələ keçirib

16.07.2025 / 09:51
Qazaxıstanın iki sığorta brokeri Azərbaycan bazarına daxil olub - Mərkəzi Bank

16.07.2025 / 09:46
Evdən çürümüş kişi meyiti tapıldı...

16.07.2025 / 09:39
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Bakıya gəlib

16.07.2025 / 09:22
Azərbaycanlı boksçu erməni rəqibinə qalib gəldi, Avropa çempionu oldu!

Xarici siyasətimizdə yeni istiqamət - Şaraanı Bakıya gətirən nə idi...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910