Tramp bacarmadı - Qərblə Rusiyanın qarşıdurması daha da şiddətlənir...
Qərb və Rusya arasında qarşıdurma getdikcə daha sərt xarakter almağa başlayır. Donald Trampın hakimiyyətə gəlişi ilə hadisələrin fərqli məcrada inkişafına olan ümidlər artıq özünü doğrultmur. Artıq ABŞ və müttəfiqlərinin tezliklə Rusiyaya qarşı siyasətini sərtləşdirəcəyinə işarələr var.
Donald Tramp Rusiyaya “kiçik sürpriz” vəd edərək, Vladimir Putinlə razılığa gəlmək cəhdlərini səmərəsiz hesab etdiyini açıq şəkildə bildirib.
Almaniya kansleri Fridrix Merz açıq şəkildə bəyan edib ki, diplomatiya zamanı artıq bitib. Həm Avropa İttifaqı, həm də ABŞ tezliklə yeni anti-Rusiya sanksiyalarını ən sərt variantda qəbul etməyə hazırlaşır. Bundan əlavə, Tramp səlahiyyət müddətində ilk dəfə olaraq Ukraynaya yeni silah partiyalarının tədarükü haqqında danışmağa başlayıb. Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib ki, Kreml Trampın Putinə qarşı sərt bəyanatlarını sakit qəbul edib və Rusiya-Amerika dialoqunun davam edəcəyini gözləyir. Putinin Amerikanın Rusiya və Ukraynanı barışdırmaq cəhdlərinə reaksiyasından “çox narazı” olduğunu bəyan edən ABŞ prezidenti, həqiqətən də, Rusiya ilə bağlı siyasətini dəyişməyi düşünür. CNN-in Trampın kökəni dəyənəklə dəyişməyə qərar verdiyini nümayiş etdirmək üçün hazırlanmış iki materialı yayımlaması çətin ki, təsadüfdür. Birincisi, Trampın keçən il kampaniya donorları ilə söhbətinin audio yazısıdır. Yazıda Tramp iddia edir ki, vəzifəsinin ilk dövründə o, Putinə “Moskvanı bombalayacağını” deməklə Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsinin qarşısını alıb. Mənbələrə istinadən ikinci material göstərir ki, Kiyevə bəzi hərbi yardımın dayandırılması ilə bağlı son qərar prezidentin razılığı olmadan, lakin tamamilə Pentaqonun rəhbəri Pit Heqsetin təşəbbüsü ilə qəbul edilib. Sonuncu indi Trampın siyasətinə ictimaiyyətə və Konqresdəki Demokratlara haqq qazandırmaq kimi olduqca xoşagəlməz rol oynayır. Lakin onun qərar qəbul etməkdə nə dərəcədə müstəqil olması məsələsi açıq qalır. Nə olursa olsun, Tramp indi birbaşa deyir ki, o, Ukraynaya yeni silah partiyaları, xüsusən də hava hücumundan müdafiə sistemləri göndərəcək. Bu, onun siyasətində keyfiyyət dəyişikliyidir. Əvvəllər Ukrayna yalnız Cozef Bayden administrasiyası tərəfindən ayrılan silahları alırdı. Konqresin, yəqin ki, yaxın vaxtlarda Rusiya Federasiyasına qarşı ikinci dərəcəli sanksiyalara dair qanun layihəsini qəbul edəcək. Bu, ən azı Rusiyanın enerji resurslarını alan bəzi ölkələr üçün yüksək rüsumları nəzərdə tutur. Senatdakı Respublikaçı çoxluğun lideri Con Tunun sözlərinə əsasən, bu, sənəd müəlliflərinin proqnozlaşdırdığı kimi iyulun sonunda baş verəcək. Göründüyü kimi, ABŞ-ın hazırda bir çox ölkələrlə apardığı tariflərin artırılması üzrə danışıqların nəticələri nəzərə alınmaqla qanun layihəsini yekunlaşdırmaq üçün əlavə vaxt lazımdır. Hazırda 100 senatordan 80-i açıq-aydın ikinci dərəcəli sanksiyalardan danışıb. Bu, o deməkdir ki, qanun layihəsi ən azı Konqresin yuxarı palatasından asanlıqla keçəcək.
Trampın ton dəyişikliyi Avropada dəstəklənib. Merz Bundestaqın tribunasından bəyan edib ki, Rusiya Federasiyasına münasibətdə diplomatik vasitələr tükənib və Rusiya-Ukrayna münaqişəsini sülh yolu ilə həll etmək üçün artıq yol yoxdur. O, Kiyevə silah tədarükünün artırılmasının tərəfdarı olduğunu deyib. Mümkündür ki, ABŞ ikinci dərəcəli sanksiyalarla bağlı qanun layihəsini təsdiqləyərkən Avropa İttifaqı 18-ci sanksiya paketini qəbul etsin. Slovakiyanın vetosu hazırda buna mane olur. Aİ səfirləri iyulun 11-də bunun öhdəsindən gəlməyə çalışacaqlar. Xatırladaq ki, ənənəvi olaraq Rusiya ilə necə davranmaq barədə xüsusi fikirdə olan iki Aİ üzvü olan Slovakiya və Macarıstanın narazılığı heç vaxt anti-Rusiya sanksiyalarının tətbiqinə mane olmayıb. Bu maneə Aİ-də asanlıqla aradan qaldırılıb. Növbəti anti-Rusiya məhdudiyyətlərinin müzakirəsində yeni şey Estoniyanın veto qoyma təhlükəsidir. Estoniyanın xarici işlər naziri Margus Tsaxna, Rusiya nefti üçün qiymət tavanının aşağı salınması ilə bağlı müddəa daxil olmasa, 18-ci paketi bloklayacağını vəd edib. Hazırda Aİ və G7 ölkələri tərəfindən 2022-ci ildə müəyyən edilmiş bu tavan bir barrel üçün 60 dollardır. Avropa Komissiyası onu 45 dollara endirməyi təklif edib. Bazarlarda neftin həddindən artıq çox olması şəraitində mövcud qiymət tavanı işləmir və onun tətbiqinin əsas məqsədinə nail olmağa imkan vermir: Rusiya büdcəsinin gəlirlərini azaltmaq və Rusiyanın enerji resurslarını digər neft hasil edən ölkələrdən gələn tədarüklərlə əvəz etmək planları da iflasa uğrayıb. Şirkətləri Rusiya neftinin nəqli ilə məşğul olan bir sıra Aİ ölkələri, xüsusilə Malta və Yunanıstan Avropa Komissiyasının təklifinə qarşı çıxır. Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinin Hollandiya və Ukraynanın iddiaları ilə bağlı verdiyi qərar da Aİ-nin Moskvaya qarşı daha sərt siyasət yürüdəcəyindən xəbər verir. Orada Rusiya Federasiyası təkcə Rusiya-Ukrayna münaqişəsi zamanı insan haqlarını pozmaqda təqsirli bilinmir. Rusiya 2014-cü ildə Donetsk vilayətində Boeing777 təyyarəsinin qəzaya uğramasına görə dövlət olaraq məsuliyyət daşıyır.
Samirə SƏFƏROVA
