çərşənbə axşamı günü, 17 iyun 2025
     

“Türk” etnonimi və törələri - YUNUS OĞUZ yazır

Image

YUNUS OĞUZ

Türklərdə dəfn törənləri

Qədim türklərdə "ölüm" başqa bir anlam verir. Ruhun vucuddan çıxdığını, başqa dünyaya, yəni yeni bir dünyaya köcdüyünü bildirir. İnsan ölmür, həyatını davam etdirir. Bir sözlə, insanın ruhu əbədidir və o, hər zaman, hətta o dünyada da bizimlədir. Daha doğrusu, "ölüm"ün ruhunun o biri dünyaya keçməsi, o deməkdir ki, ruh əbədidir, o cümlədən də insanın "ölüm"ü ölüm deyil, başqa bir həyata keçiddir. Bu anlamda ruhun əbədi yaşaması millətin yaşaması deməkdir. Bu inanc fəlsəfəsi, əslində qövmün daha güclü olması yolunu göstərir, çünki türk döyüşlərlə, savaşlarla deyil, həm də ruhu o biri dünyaya köçənlərin onlara yardımçı olması ilə daha da güclü olması ideyasına əsaslanır. Əslində bu inanc fəlsəfəsi çox bəsit fikirlərlə də təsdiqlənə bilər: "Keçmişinə daş atma, gələcəyini oxa tutarlar: "Bu baxımdan qədim türklərdə dəfn törənləri (mərasimləri) keçmişlə gələcəyi birləşdirən bir əsasdır, amildir, faktdır desək, yanılmarıq.

Bu baxımdan əski türklər cənazə mərasimləri təşkil etmiş, müxtəlif rituallar həyata keçirmişlər. Bu mərasimlər həm islamdan öncə Şaman və Göytanrı inanclarına uyğun kecirilmiş, həm də bu inancların bəzi elementləri islama da gətirilmişdir.

İbn Fadlan onuncu yüzildə Orta Asiya və İtil (Volqa) ərazilərini gəzərkən Oğuz və başqa türk toplumlarının yaşam tərzini və rituallarını qələmə alaraq qeyd edir ki, oğuzlar ölülərini xüsusi bir törənlə dəfn edirlər.

Ölü öncə təmizlənir (İbn Fadlan təmizləmək deyəndə nəyi nəzərdə tutduğunu yazmır; silinir, yuyulur, yoxsa başqa bir vasitələrdən istifadə edilir?) və gündəlik həyatda istifadə etdiyi paltar geyindirilir. Xüsusi olaraq çuxa geyindirilir və yanına ox-yay qoyulur. Bu ölən kəsin döyüşçü kimliyini və o dünyada bu vəzifəni daşıyacağı inancını bildirir. Ayrıca olaraq ölən kəsin əlinə dolu taxta qədəh verilir. Qədəhin içində "nəbiz" deyilən bir içki olur. Bu içki qurudulmuş üzümdən, qurudulmuş xurmadan, arpa və darıdan hazırlanır. Onun önünə "nəbiz" dolu taxta qab da qoyulur. Bu ona görədir ki, ölən kəsin o biri dünyaya yolçuluğunda ehtiyaclarını ödəyə bilsin.

Bundan sonra ölənin heyvanlarının sayına görə birdən yüzə, iki yüzə qədər qurban kəsirlər. Ətlərini yeyib, başlarını, ayaqlarını, dərilərini və quyruqlarını ayırır, bunları kəsilmiş ağaclar üzərində qəbrin başına asır və bunlar ölünün cənnətə gedərkən minəcəyi heyvanlardır, - deyə düşünürdülər.

Əski türklər, xüsusən də önəmli insanlar üçün məzar anıtları və heykəllər ucaldırdılar. Bunlara Balba, yaxud Daşbaba deyirdilər.

Səyyahlar, elçilər, dövrü qələmə alan yazarlar daşbabalar haqqında maraqlı bilgilər vermiş, yas törənlərinin bir qismini qələmə almışlar. Nizami Gəncəvi qıpçaqlarda Daşbaba törəninin geniş yayıldığını yazır. Belə ki, döyüşçülər Daşbaba önündən keçərkən, ölənə (qeyd edək ki, Daşbaba hər kəsə qəhrəmanlığına görə qoyulurdu. Bu savaşçının qəhrəmanlığının o biri dünyada təkrar olunması anlamına gəlirdi) sayğı olaraq sadağından bir ox onun qarşısında qoyurdular. Firudin Ağasıoğlu "İslamöncəsi tarix" kitabında yazır: "Ötəki dünya evinə-basrığa çaxır, yemək, su, silah, geyim, qab-qacaq nəsnələri, an bədizləri (qoç, at) və ya anların özlüyünü, ətini, sümüyünü qoyardılar. Basırıq yanında daşdan yonulmuş adam, at, qoç, qoyun, bağa (tısbağa) bədizlərin qoyulması qədim çağlardan bəlidir. Belə daşlar yonulmuş fiqurlara uyğun olaraq sığındaş, balbal, daşbaba, daşnənə (daşana), sındaş (sıntaş), daşqoç, daşat adlanır. Bəzi başdaşlarına at, maral, qoç, quş, börü fiqurları həkk olunurdu".

Bu məzarlarla yanaşı üzərinə daşlar və ya torpaq tökülən, kurqan adı verilən dəfn törəni göytürklərdə, oğuzlarda və digər türk boylarında geniş yayılmışdı. Bu məzarların içində ölüyə aid əşyalar, silahlar, bəzən qurban edilmiş heyvanlar olurdu.

Əmir Teymur tarixini, yaxud salnaməsini yazan Şərafəddin əl Yəzdi "Zəfərnamə" əsərində qeyd edir ki, Teymur Toxtamışxanla Dəşti Qıpçaqda döyüşən zaman onun adlı-sanlı sərkərdəsi öldürülür.

Əmir Teymur bu ölümdən çox kədərlənir və iki yüz minlik ordusuna əmr verir ki, hər kəs sərkərdənin qəbri önündən keçəndə ora bir daş atsın. Fikir verdinizmi, fanatik islamçı sayılan hökmdar əski törəyə uyğun mərasim keçirir. Nəticədə üç gündən sonra qəbrin üstündə böyük bir dağ yaranır.

Firudin Ağasıoğlu yuxarıda adını çəkdiyimiz kitabda kurqan mədəniyyəti haqqında yazır: "Qazma torpaq (xəndək) basırıqlarda ölünün ətrafını daşlar və ya ağac tirlərlə bağlayıb üstünə daş-torpaq yığılır, kurqan adlanan belə qabarma basırıqlar kiçik təpəcikdən böyük təpələrədək müxtəlif ucalıqda olur. Kurqan gələnəyi m.ö. IV minildən başlayıb islama qədər, bəzi bölgələrdə isə XV əsrədək davam etmişdir. Əvvəllər bəsit formalı və basırığa qoyulan əşyaların qıtlığı ilə seçilən kurqanlar get-gedə böyük forma almış, ölünün yanına qoyulan nəsnə çeşidləri artmışdır. Daha möhtəşəm görünüşü, zəngin bər-bəzək nəsnələri ilə heyranlıq doğuran kurqanlar m.ö. I min ilin əvvəllərindən başlayaraq ən çox saqa boylarından yaşadığı bölgələrdə görünür. Krımda, Qara dənizin quzey çölləri Azaq (Azov) dənizinin yaxaları boyunca qədim qəmər və saqa boylarında qalma çoxlu kurqan vardır. Zaporojye, Dnepropetrovsk bölgələrində kurqanlara kazak, Xersonda tatar, Krımda türk qəbri deyilir. Xerson vilayətinin Aşağı Seroqoz qəsəbəsində hündürlüyü 20 metr bir möhtəşəm saqa kurqanı da Oğuz kurqanı adlanır".

Təəssüflər olsun ki, türk kurqanlarının bütün Avrasiya boyu bolluğuna baxmayaraq (əsasən qəbrin içinə hansı əşyaların qoyulması istisna olmaqla), ayinlərin necə keçirilməsi haqqında çox az məlumata rast gəlinir. Maraqlıdır ki, dəfn mərasiminin hansı sözlərlə başlayıb, hansı sözlərlə bitməsi haqqında bilgi yox dərəcəsindədir. Müsəlman dəfnləri dövrümüzdə də baş verdiyindən bilirik ki, dəfn hardan başlayır, nə oxunur, necə bitir. Amma islamaqədərki dövrdən, xüsusilə də kurqan mədəniyyətinin ayinlərindən bizə gəlib çatan məlumatlar məhduddur. Maraqlı bir məsələ də ortalığa çıxır, belə ki, bir çox arxeoloqlar (M.Qimbutas, Q.N.Hümbətov, A.İyessen və başqaları) kurqanları tədqiq edərək belə qənaətə gəliblər ki, eramızdan əvvəl dördüncü minillikdə Azərbaycanda yaranıb. Bu ilk növbədə Kür-Araz mədəniyyətinə məxsus olsa da, Azərbaycanın bütün ərazilərinə, sonradan isə bütün Avrasiyaya yayılmışdır. Bu da İkiçayarası (Dəclə-Fərat) Übeyd mədəniyyətilə sıx təmasda olmasından xəbər verir.

Əslində ortalıqda belə bir sual yaranır: Xalqların genezisi, yaranma və inkişaf tarixi bəlli olsa da, bəzi alimlər eramızdan əvvəl IV minilliyə aid olan kurqanları niyə irandilli boylara aid edirlər? Axı tarix elminə çoxdan məlumdur ki, farsdilli boylar indiki İran deyilən əraziyə eramızdan əvvəl IX-VIII əsrlərdə köc ediblər. Bu kurqanlar isə onların bu ərazilərə köç etməsindən üç min il öncə tikilib. Hətta "Oğuznamə" eposu kurqan mədəniyyətinin yaranmasını Azərbaycanla bağlayır. Oğuzxan burada olarkən hər əsgərə dəfn mərasimi zamanı bir ətək torpaq tökməsi üçün tapşırıq verir. Nəticədə böyük bir kurqan yaranır və Oğuzxan bu yerin adını ("azər" sözü bəzi mənbələrdə yüksək anlamını verir) Azərbaycan adlandırır.

V.V. Radalov yazır ki, böyük daş kurqanları ucaldan qədim çağ insanları türklər idi.

Kurqan mədəniyyətinin tədqiqatı belə bir nəticəyə gətirib çıxarır ki, prototürklərin ana vətəni Mərkəzi və Orta Asiya deyil, Azərbaycan, Anadolu və Ön Asiyadır. Yəni bu kurqanların tədqiqatı imkan verir deyək ki, bu ərazilərdən bütün Avrasiyaya yayılmış prototürklər sonradan kurqan mədəniyyətini aparmışlar.

Fikrimizi təsdiq edirmiş kimi, F.Ağasıoğlu yazır: "Prototürk uruqları ölülərini qıvrılmış, bükülü formada (bunun da rəmzi mənası belədir ki, doğuşdan öncə ana bətnində necə olmusansa, o dünyaya da elə dönürsən- Y.O.) basırığa qoyur, üzərinə qırmızı oxra tökürdülər. Bütün bu etnik adətlər bütövlükdə prototürk uruqlarının basırıq kulturu gələyini formalaşdırmış və onlar bu kulturu miqrasiya etdikləri regionlara daşımışlar. Türk yas törəninin bir neçə min il Ön Asiyada ucalan səsi tarixin müxtəlif dövrlərində Avrasiyanın önəmli bölgələrindən eşidilməyə başlamışdır..."

Nəhayət "kurqan" sözü arxeologiya elmində bir çox dillərə keçmiş, dünya vəsiqəsi qazanmışdır.

Bu sözün mənasını müxtəlif açmalarda versələr də, kurqan sözü qədim türkcədir və minilləri aşaraq günümüzə qədər gəlib çıxmışdır. Kurqanı qurmaqdan, tikməkdən əlavə "qorumaq", "qoruq yeri", "gor evi", "gor yeri", "görükən", "qurmaq" variantları kimi də qəbul edə bilərik.

Türk kurqanlarından tapılan əvəzsiz sənət əsərləri həm tariximizi, həm də etnik genezisi izləməyə imkan versə də, çox zaman "alim"lər siyasi sifariş alaraq Azərbaycan tarixinə böyük zərbələr vururlar.

Türklərin toy törənləri

Toy mədəniyyəti, toy törəni evlənmə prosesinin əvvəli, ailə qurmanın ilkin təməli və çox mürəkkəb mexanizmdir, çünki dövlətin və budunun (xalqın) varlığı, onun qorunub saxlanılması və inkişaf etməsi ailədən asılıdır. Toy törələrə uyğun olaraq qadın və kişinin (erkəyin) nikaha, yaxud "izdivaca girməsi deməkdir. Qədim türklərdə "toy" yığıncaq anlamına gəlirdi. Əmir Teymur dövründə, bu, həm də iclas mənasını verirdi. Azərbaycanda və Anadoluda "toy-düyün" anlamı evlənmə anlamına gəlir.

Türklərdə toy mədəniyyətinin çox qədim tarixi var, belə ki, Assur yazılı mənbələrində eramızın XIX-XVII əsrlərində Assur çarı türk bəyinin qızını oğluna almaq istəyilə ona başlıq verməsindən bəhs edir.

Çox güman ki, bundan da yüz illər, minillər öncə də evlənmə mərasimi türklərdə çox ciddi bir atribut olaraq elin, obanın şənliklərinə vəsilə olub. Bu əsas şənliklərdən biri yengün (novruz) bayramıdırsa, digəri toy-düyün, evlənməkdir. Təbiidir ki, digər törənlər də mövcüd olub və onlar da həyata keçirilirdi. Ancaq bu şənlikdə bütün oba elliklə iştirak edirdi. Etiraf edək ki, minillər keçməsinə baxmayaraq keçən əsrin doxsanıncı illərinə qədər elçilik, toya hazırlıq, toy günü mərasimlərində çox az nəsnə dəyişmişdi. Lakin heyhat, qloballaşma, texnikanın inkişafı toy, yaxud evlənmə mərasimlərinin istiqamətini dəyişdirmiş və nə yazıq ki, ənənələri unutdurmağa çalışan qüvvələr getdikcə daha da çoxalır.

Elçilikdən tutmuş, nişan və evlənmə günü də daxil olmaqla toyda bütün soyun iştirak etməsi sıradan bir şey deyil. Bu, o demək idi ki, evliliyin məsuliyyətini təkcə bəy və gəlin daşımır, həmçinin bütün soy buna cavabdeh idi. Təsadüfü deyil ki, o zamanlar boşanmalar yox dərəcəsində olurdu. Bəy və gəlini yalnız müharibələr, qəfil ölümlər, təbiət hadisələri (sel, zəlzələ, yanğın və s.) ayıra bilərdi. "Qoşa qarıyasınız" anlamı da buradan irəli gəlirdi. Qırmızı duvaqda evə gəlin gələn qız, o evdən kəfəndə çıxmalı idi.

Ardı var



VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

İsrail səfiri Holokostu təhqir edən ermənilərlə dostluq qurur... - VİDEO

Putin saxtalaşdırdı, Ermənistana "qəhrəman" dedi... - VİDEO

Tramp bu mövzuda Azərbaycana tələb qoymayıb və qoya da bilməz - erməni təbliğat şousu ifşa edilir...

Azərbaycanda bu ailələrin hər birinə ayda 2200 manat az pul deyil...

TÜRKPA tanıdı, Qərbi azərbaycanlıların haqqını başqa dünya qurumları nə vaxt tanıyacaq?..

SON XƏBƏRLƏR

17.06.2025 / 11:10
Azərbaycanda tikinti ilə bağlı yeni dövlət standartları qəbul edilib

17.06.2025 / 11:05
Daha bir İran generalı öldürüldü

17.06.2025 / 11:01
QƏRAR - bu şəxslər məhkəməyə məcburi gətiriləcək

17.06.2025 / 10:33
"Qalatasaray"a bəd xəbər - "İnter" Hakan Çalhanoğlunu satmır

17.06.2025 / 10:28
Belarus XİN-dən Azərbaycana minnətdarlıq mesajı

17.06.2025 / 10:21
Ağcabədidə qanunsuz tikili sökülüb - FHN-dən açıqlama

17.06.2025 / 10:12
İsmayıllıda atasını bıçaqlayan şəxs saxlanıldı - polis

17.06.2025 / 10:04
ABŞ-dan QƏRAR: İsraildəki diplomatik missiyalar fəaliyyətini dayandırdı

17.06.2025 / 10:00
Rusiya Kiyevi qana boyadı - ölənlərin sayı 14-ü keçib

17.06.2025 / 09:40
Bu gün Səbailin əksər hissələrində qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

17.06.2025 / 09:34
Ərəblər bu futbolçuya illik 50 milyon avro maaş təklif edirlər!

17.06.2025 / 09:25
İtaliya qərarını verdi! - şagirdlərin mobil telefonlardan istifadəsi qadağan edildi

17.06.2025 / 09:21
Ölkələr öz vətəndaşlarını İsraildən çıxarmağa başladı - “Bu son şansınız ola bilər”...

17.06.2025 / 09:20
Hacıqabulda keçmiş məhkum narkotikaya görə saxlanılıb

17.06.2025 / 09:13
"Təcili İsraili tərk edin!" - Çin vətəndaşlarına müraciət etdi

17.06.2025 / 09:12
Tramp G7 zirvəsini yarımçıq tərk edib ABŞ-a qayıdır TƏCİLİ

17.06.2025 / 09:06
Tramp Türkiyəni yox, İsraili seçdi....İran rejiminin taleyi həll edildi...

17.06.2025 / 03:08
İran-İsrail müharibəsi qızışdı, Tramp açıq xəbərdarlıq etdi - dərhal Tehranı tərk edin!...

16.06.2025 / 23:56
İsrail İranın F-14 qırıcısını, İran isə İsrailin F-35-ni vurdu...

16.06.2025 / 23:41
Netanyahudan dünyanı şoka salan bəyanat – “Müharibənin bitməsi üçün Xamneyi ölməlidir”

16.06.2025 / 23:23
İmamoğlunu 7 il həbs gözləyir – xalq isə İmamoğlu deyir

16.06.2025 / 23:21
Erməni “politoloq” Azərbaycana şər atdı

16.06.2025 / 21:56
ABŞ İran-İsrail müharibəsinə qoşulacaqmı? - Tramp danışmaq istəmədi...

16.06.2025 / 21:12
İran raketini hədəf alan İsrailin “Dəmir günbəz”i atdığı raketlərlə özünü vurdu...

16.06.2025 / 20:43
Mendeleyev cədvəlindəki bu element insanı təkrar gəncləşdirir - SİRLƏR AÇILDI

16.06.2025 / 20:38
İsrail İran dövlət televiziyasını vurdu

16.06.2025 / 20:29
BDU Qlobal Dayanıqlı İnkişaf Konqresində öz stendi ilə təmsil olunur

16.06.2025 / 20:02
Netanyahu iranlılara, İran isə israillilərə çağırış etdi – “Tehranı boşaldın”, “Təl-Əvivi tərk edin”...

16.06.2025 / 19:47
Bir qrup Belarus vətəndaşı Azərbaycan vasitəsilə İrandan çıxarıldı...

16.06.2025 / 19:30
Bütöv Azərbaycan Ocaqlarının İsrailin İrana hərbi əməliyyatları ilə bağlı BƏYANATI

16.06.2025 / 18:58
Natanz nüvə obyektinin yeraltı hissəsinə hücuma dair heç bir əlamət yoxdur - MAQATE İsraili təkzib etdi

16.06.2025 / 18:35
İsrail ordusu Tehranda hava üstünlüyünü ələ keçirdiyini iddia etdi...

16.06.2025 / 17:53
İsrail İranın qisas hücumuna qarşı hərəkətə keçdi - xaricdəki səfirlik və nümayəndəliklər bağlanır...

16.06.2025 / 17:28
“Qurtuluşumuzun Suverenlik Yolu” eqidası altında tədbir, yazı müsabiqəsi, kitab sərgisi keçirilib

16.06.2025 / 17:11
İran Təl-Əvivə hücumda hipersonik raketlərdən istifadə etdi

16.06.2025 / 17:06
Şuşada “Yeni dünya nizamı: geosiyasi aspektlər və qlobal çağırışlar” mövzusunda beynəlxalq konfrans keçirilib

16.06.2025 / 16:56
“İsrail İranın yenidən qruplaşmaq qabiliyyətini düzgün qiymətləndirmədi”

16.06.2025 / 16:35
Rusiya daha 1245 hərbçinin meyitini Ukraynaya təhvil verdi...

16.06.2025 / 15:30
İsmayıllıda həyətində çətənə kolu yetişdirən şəxs tutuldu

16.06.2025 / 14:46
Ceyhun Bayramov özbəkistanlı həmkarı ilə bölgədə yaranmış vəziyyəti müzakirə etdi

16.06.2025 / 13:18
Bakıda qəza törədib hadisə yerindən qaçan şəxs saxlandı

16.06.2025 / 13:03
Qırğızıstan XİN vətəndaşlarının İrandan təxliyəsinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycana təşəkkür etdi...

16.06.2025 / 12:44
41 Azərbaycan vətəndaşı İrandan təxliyə olundu...

16.06.2025 / 11:24
YUBİLYAR İLHAMƏ MƏHƏMMƏDQIZININ YENİ KİTABI TƏQDİM EDİLDİ

16.06.2025 / 09:38
İranda MOSSAD agentlərinin ovu başladı - Tehranın mərkəzində MOSSAD-ın üç mərtəbəli dron emalatxanası aşkarlandı

16.06.2025 / 08:51
Tramp Netanyahunun İranın ali dini lideri Xamneyini öldürmək planına qarşı çıxdı

16.06.2025 / 01:15
ABŞ səfirliyi vətəndaşlarını İranı Azərbaycan vasitəsilə dərhal tərk etməyə çağırdı

16.06.2025 / 00:56
İran İslam ölkələrinə çağırış etdi - İsrailə qarşı hərəkətə keçin...

16.06.2025 / 00:51
Heydər Əliyev Mərkəzinin parkında Milli Qurtuluş Günü münasibətilə konsert olub

16.06.2025 / 00:42
İsrail İran XİN-in binasını, İran isə İsrailin silah zavodunu vurdu... - VİDEO

15.06.2025 / 22:44
İsraildən İrana daha bir zərbə - SEPAH-ın kəşfiyyat rəhbəri Kazemi də öldürüldü

15.06.2025 / 22:32
İran yenidən İsrailə raket zərbələri endirməyə başladı – Təl-Əviv, Hayfa və Qüds vuruldu...

15.06.2025 / 21:49
İsrail İran Hərbi Dəniz Qüvvələrinin qərargahını məhv etdi

15.06.2025 / 21:10
Ərdoğan Azərbaycanı təbrik etdi

15.06.2025 / 20:22
Putin Trampla danışdıqdan sonra Xamneyiyə xəbərdarlıq etdi - İran rejimi təhlükədədir…

15.06.2025 / 20:06
MOSSAD İran daxilində də hücumlarını davam etdirir - Tehranda bomba yüklü 5 avtomobil partladıldı, 14 nüvə alimi öldürüldü…

15.06.2025 / 18:33
Trampdan son dəqiqə İran-İsrail açıqlaması - Hazırda danışıqlar gedir, çox yaxında sülh olacaq…

15.06.2025 / 18:02
Tehran və Təl-Əviv ağır bombardman atında - SEPAH-ın və İran Hərbi Dəniz Qüvvələrinin qərargahları vuruldu…

15.06.2025 / 16:51
İsrailin müdafiə naziri: “Tehran Beyruta çevrilir”

15.06.2025 / 16:29
Şuşa Bəyannaməsi - Tarixi Birlik və Qardaşlığın Zirvəsi

15.06.2025 / 16:27
Mətbuat Şurasında Gürcüstanın Azərbaycan dilli media orqanları ilə bağlı müzakirə aparılıb

15.06.2025 / 16:15
İran ABŞ-ı İsrailə təsir göstərməyə çağırdı

15.06.2025 / 15:53
Trampın ad günündə etiraz aksiyaları bütün ölkəyə yayıldı

15.06.2025 / 15:10
Tarixdə iz qoyan sənəd - Şuşa Bəyannaməsi

15.06.2025 / 14:14
TİKA Azərbaycanda autizmli uşaqlar üçün yeni otaq yaradıb

15.06.2025 / 14:03
Türkiyədən İsrailə məlumat ötürülməsi iddialarına rəsmi cavab gəldi - YALANDIR

15.06.2025 / 13:53
Qırğızıstan səfirliyinin əməkdaşları da Azərbaycan vasitəsilə İrandan çıxarıldı...

15.06.2025 / 13:26
DTX 15 İyun - Milli Qurtuluş Gününə həsr olunmuş videoçarx paylaşdı - VİDEO

15.06.2025 / 12:03
Prezident İlham Əliyev Koreyanın yeni səfirinin etimadnaməsini qəbul etdi - FOTO

15.06.2025 / 11:41
İran donanması Oman dənizində Britaniyanın kəşfiyyat gəmisinin qarşısını kəsdi

15.06.2025 / 11:26
Prezident İlham Əliyev Fələstinin yeni səfirinin etimadnaməsini qəbul edib - FOTO

15.06.2025 / 10:13
Prezident: "Azərbaycan yeni reallıqlar şəraitində müstəqil siyasətini cəsarətlə davam etdirir"

15.06.2025 / 10:11
"Azərbaycan nəinki Cənubi Qafqazın, bütövlükdə Avrasiyanın dialoq və əməkdaşlıq məkanına çevrilməsinin tərəfdarıdır" - Prezident

15.06.2025 / 10:10
Prezident İlham Əliyev beynəlxalq konfransın iştirakçılarına müraciət ünvanladı...

15.06.2025 / 09:30
İsrail İrana necə sızdı? - Əhmədinejadın illər öncəki etirafı yenidən gündəmə gəldi…

15.06.2025 / 09:05
Mehriban Əliyeva Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - FOTO

15.06.2025 / 08:47
İsrailin hücumu zamanı İran Baş Qərargah rəisi Baqerinin həyat yoldaşı və qızı da öldürüldü…

15.06.2025 / 04:15
İrana sızan MOSSAD agentləri raketlərlə Tehranda SEPAH hədəflərini vurdu… - VİDEO

15.06.2025 / 02:26
İran Hayfada İsrailin ən böyük neft emalı zavodunu vurdu

15.06.2025 / 01:44
İran İsrailin iki şəhərinə ballistik raket hücumlarına başladı… - VİDEO

15.06.2025 / 01:34
İsrail Tehranın əsas yanacaq anbarını bombaladı… - VİDEO

Erməni əsillilərin Bakı məhkəməsi dövlət və ictimai maraqlara tam uyğun faktları təsdiqləyir...

XƏBƏR ARXİVİ