Cümə axşamı günü, 24 iyul 2025
     

Naxçıvanda “yevrotəmir” adı altında məhv edilən tarix...

Image

Hər saxsı parçası, hər məzar daşı
Tarixdən tarixə bir yadigardır.

Böyük şairimiz Səməd Vurğun bu misralarla bizə onu anladır ki, ulu əcdadlarımızdan miras qalan abidələrimizə, maddi və qeyri-maddi irsimizə sahib çıxaq. Bəli, bir sıra hallarda torpaq altından tapılan kiçik bir saxsı qab da tariximiz haqda böyük məlumat verə bilir. Amma təəssüf ki, heç də hamı tarixi abidələrimizin qeydinə qalmır. Azərbaycanın elə bölgəsi, elə yeri yoxdur ki, orada qədim və orta əsrə aid abidələr olmasın. Son dövrlər dövlıət büdcəsindən tarixi abidələrin restavrasıyasına, yəni bərpasına kifayət qədər vəsait ayrılır. Heç bir maliyyə əyintisinə yol verilməsə, bu vəsaitlə həmin abidələri lazımı şəkildə restavrasiya etmək olar. Təbii ki, işə peşəkar bərpaçılar cəlb edilərsə, ortaya daha səviyyəli iş çıxa bilər. Amma təəssüf ki, bizim bir çox abidələrimiz “bərpa” adı ilə “yevrotəmir” edilib. Əlbəttə, “yevrotəmir” edilən abidələrin hələ monitorinqi aparılmayıb, aparılsaydı daha yaxşı olardı.

Abidələri ucdantutma “yevrotəmir” edilən bölgələrimizdən biri də Naxçıvandır ki, 27 ildir ki, burada abidələrə divan tutulur. 

Naxçıvanlıların verdiyi məlumata görə, Vasif Talıbov Naxçıvandakı  qədim tarixi abidələrinin böyük əksəriyyətini “bərpa” adı altında əməlli-başlı korlayıb. Naxçıvanlılar deyirlər ki, Xan Sarayından tutmuş Gülüstan, Qarabağlar türbələrinə, hətta köhnə Naxçıvan qapılarına, tarixi körpülərə qədər bir çox abidələr V.Talıbovun şəxsi göstərişi ilə  "yevrotəmir”  edilib, "müasirləşdirilib".

Ekspertlər deyir ki, tarixi abidəyə xələl gətirən hərəkətin özü cinayət tərkibi yaradır və belələri mütləq şəkildə hanısısa formada  məsuliyyətə cəlb edilir. Bildiyimiz qədər, aidiyyəti qurumlar Naxçıvan abidələri ilə bağlı hələlik hər hansı bir araşdırma aparmayıblar.

Naxçıvan abidələri ilə bağlı hər halda araşdırma aparılmalıdırmı? Ümumiyyətlə, maddi mədəni irsə toxunan, onun görünüşünü, quruluşunu dəyişən şəxslərə qarşı hansı tədbirlər görülməlidir, xüsusən də bu rəhbər işçi olubsa? Naxçıvan abidələrinin monitorinqi vacibdirmi?

  • “Təəssüf doğuran hal oldur ki, o cür qədim, unikal abidələrə belə nöqsanlı münasibət olub”

AMEA-nın A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun əməkdaşı, beynəlxalq səviyyəli mütəxəssis, Avrasiya Memarlar İttifaqının və Avrasiya Memarlar Akademiyasının üzvü, tanınmış ekspert Faiq İsmayılov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, bu çox aktual məsələdir və buna ciddi yanaşılmalıdır: “Bu məsələnin dərindən araşdırılması çox vacibdir. Faktiki olaraq söhbət Naxçıvandan gedir. Naxçıvanda tarix-mədəniyyət abidələrinin nöqsanlı və standartlara uyğun olmayan şəkildə bərpasından danışılır.  Naxçıvan abidələrinin nöqsanlı “bərpası” Vasif Talıbovun işlədiyi dövrdə respublikada hər şeydə “birinci olmaq” arzusundan irəli gəlir. Həmişə “birinci olmaq” arzusu  Vasif Talıbovu  belə yöndəmsiz hərəkətlər etməyə də sövq edirdi.  Mən 10-15 il əvvəl Azərbaycanda tarix-mədəniyyət abidələrinin qeydiyyata alınması və pasportlaşdırılması məsələsini gündəmə gətirdim, bunu ortaya çıxardım. Mənə qısa müddət sonra xəbər gəldi ki, artıq Naxçıvanda tarix-mədəniyyət abidələri həm qeydiyyatdan keçirilib, həm də pasportlaşdırılıb. Halbuki, Azərbaycanda bu sahədə standartlara uyğun pasport nümunəsi yoxdur. Yəni Azərbaycanda bu baxımdan abidələrin bərpası məsələsi də geniş müzakirə edilməli məsələdir. İlk növbədə Azərbaycanda Sovet dövründən qalan “Azərbərpa” Layihə İnstitutunun bir neçə əməkdaşından başqa bərpaçı yetişməyib. Azərbaycanda ümumiyyətlə bərpaçılıqla məşğul olan nə bir ali məktəb, nə də hansısa ali məktəbdə bir fakültə var. Bizdə bir fakültə, hətta peşə məktəbində bu sahə öyrədilmədiyi üçün bərpaçı mütəxəssislər yox dərəcəsindədir. Bu baxımdan, tikinti şirkətlərində bu sahəyə maraq olduqca güclüdür. Ona görə ki, abidələrin bərpası çox pullu bir işdir. Buna görə də tikinti şirkətləri abidələrin “bərpası”na maraq göstərirlər. Tikinti şirkətləri abidələrin “bərpa”sını öz üzərilərinə götürürlər və onları istədikləri şəkildə “bərpa” edirlər. Əgər buna “bərpa” demək olarsa. O ki, qaldı Naxçıvan abidələrinin bərpasına və bu zaman yol verilmiş nöqsanlara, ümumilikdə bu prosesin özü Azərbaycanda bu şəkildə gedib. Harada abidə “bərpa” olunubsa hamısında eyni, yaxud oxşar nöqsanlar var…Təəssüflər olsun ki, Naxçıvan da daxil olmaqla bütün ərazilərimizdə, o cümlədən də Şuşanın özündə abidələrimizin bərpası standartlara uyğun aparılmır. Əsas məsələ budur ki, bu abidələrin bərpasında yerli materiallardan istifadə olunmur, ya xaricdən gətirilmiş, ya da Bakıda istehsal edilən zavod məhsullarından istifadə edilir. Sözümün canı odur ki, Naxçıvanda abidələrə göstərilən neqativ münasibət qəbuledilməzdir. Abidələrlə bağlı bu problemi biz ölkəmizin başqa yerində də görə bilərik. Təəssüf doğuran hal oldur ki, o cür qədim, unikal abidələrə belə  nöqsanlı münasibət olub”.

O qeyd edir ki, bu gün abidələrin bərpası ilə bağlı vəziyyətin geniş müzakirəsinə ciddi ehtiyac var. O vurğulayır ki, bərpa zamanı mütəxəssislərin, Azərbaycan Memarlar İttifaqının rəyləri nəzərə alınmalıdır, planlaşdırma dövründə layihə mütləq mütəxəssislərlə razılaşdırılmalıdır, amma bunların heç biri baş vermir.

F.İsmayılov hesab edir ki, mütəxəssislərin iştirakı ilə  bərpa edilən bütün abidələrin monitorinqi aparılmalıdır.

İradə SARIYEVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

24.07.2025 / 15:01
bp BTC ilə ixrac olunan neftin keyfiyyətilə bağlı məsələyə aydınlıq gətirdi

24.07.2025 / 14:49
"Azərbaycan İsrailin müsəlman aləmi ilə yaxınlaşmasında həlledici rol oynaya bilər" - Keçmiş ABŞ səfiri

24.07.2025 / 14:37
Bakıda bağçada qeydiyyatsız uşaqlar aşkarlandı - müdiri işdən çıxarıldı

24.07.2025 / 14:21
Ermənistanın spikeri Marqarita Simonyanı təhqir etdi - çirkin məxluq...

24.07.2025 / 14:05
Tələbələri üçün Prezident təqaüdünün məbləği də artırıldı...

24.07.2025 / 13:57
Tələbə təqaüdlərinin məbləği artırıldı - SƏRƏNCAM

24.07.2025 / 13:53
Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal edən tikinti obyektlərinə rəylərin əhatə dairəsi müəyyənləşdi

24.07.2025 / 13:52
Lukaşenkonun Estoniyaya girişinə qadağa qoyuldu...

24.07.2025 / 13:47
"Zəngəzur dəhlizinin açılması bölgə üçün böyük əhəmiyyət daşıyır" - Birol Akgün

24.07.2025 / 13:32
Azərbaycan Suriyaya qaz nəqlinə başlayır...

24.07.2025 / 13:22
"44 gün-Tarixi zəfər" kitabının II və III cildi Qubada şəhid ailəsinə təqdim edilib...

24.07.2025 / 13:19
Qusarda narkotikin təsiri altında avtomobil idarə edən sürücü tutuldu

24.07.2025 / 13:10
Угрозы Григория Карасина и Ходжы Насреддина - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

24.07.2025 / 13:06
Nazir Somalidən olan tələbələrin Azərbaycanda təhsil almasından danışdı

24.07.2025 / 12:53
Azərbaycan və Somali XİN rəhbərlərinin geniş tərkibdə görüşü keçirilib

24.07.2025 / 12:50
Daha 29 ailə Ağdərənin Həsənriz kəndinə yola salındı

24.07.2025 / 12:46
Kremldən Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı açıqlama...

24.07.2025 / 12:16
Rusiyada 49 nəfərin olduğu An-24 təyyarəsi qəzaya uğrayıb

24.07.2025 / 12:03
Mətbuat Şurası Prezident İlham Əliyevə təşəkkür məktubu göndərib

24.07.2025 / 11:50
Dövlət Agentliyindən sabit tarifin tətbiqi ilə bağlı açıqlama...

24.07.2025 / 11:38
Sabah bütün sosial müavinətlər ödəniləcək

24.07.2025 / 11:32
Neftçalada iki nəfərə xəsarət yetirən şəxs yaxalanıb

24.07.2025 / 11:29
Azərbaycan və Özbəkistan prezidentləri arasında telefon danışığı olub

24.07.2025 / 11:25
Küveyt sorğu göndərdi, Almaniyada saxlanılan Azərbaycan vətəndaşı azad edildi

24.07.2025 / 11:00
Barak Obama hədəfdə - haqqında araşdırmalar başladı

24.07.2025 / 10:37
Saatlıda "Jiquli" 68 yaşlı qadını vurub öldürdü

24.07.2025 / 10:27
Yevlaxda 40 yaşlı kişini güllə ilə öldürüblər

24.07.2025 / 10:20
Yaşı 75-i ötən fransızlar istilərdən ölür...

24.07.2025 / 10:16
PSJ-də qalmaqal - baş məşqçi 5 futbolçuya qapını göstərdi!

24.07.2025 / 10:12
Trampdan yeni qərar - bu dəfə süni intellektlə bağlı

24.07.2025 / 10:06
"Araz-Naxçıvan" UEFA Konfrans Liqasında ilk matça çıxacaq

24.07.2025 / 10:00
Çin və ABŞ üz-üzə - bu dəfə saxta Labubuya görə...

24.07.2025 / 09:42
Xanhüseyn Kazımlı vəfat edib

24.07.2025 / 09:26
Binəqədidə evdən meyit tapılıb

24.07.2025 / 09:25
178 ölkədən turist azalıb, Çin turistləri isə çoxalıb...

24.07.2025 / 09:20
Ankara və Dəməşq hərbi əməkdaşlıq müqaviləsi imzalayacaq?

24.07.2025 / 09:12
"Qarabağ" Çempionlar Liqasına qələbə ilə başladı

24.07.2025 / 09:04
MAQATE nümayəndələrini qəbul etməyə hazırıq - İrandan açıqlama

24.07.2025 / 09:00
Si Cinpin Pekində Avropa İttifaqının rəhbərləri ilə görüşüb

24.07.2025 / 09:00
Axşamüstü dənizdə boğulmaların sirləri - Elmi-lədun

24.07.2025 / 08:48
ANAMA əməkdaşı qəzaya düşüb

24.07.2025 / 08:45
"44 gün-Tarixi zəfər" kitabının II və III cildi Qubada təqdim ediləcək

24.07.2025 / 08:31
Neft Fondumuzun gəliri 245 milyon manat azalıb... Niyə?

24.07.2025 / 00:40
Ukraynadan Rusiyaya dördlü zirvə təklifi - Zelenski-Putin görüşü üçün konkret vaxt qoyuldu...

23.07.2025 / 23:31
Dəmir yolunun üstündə təhlükəli qəsəbə - 156 ailənin cəmi 12-si məcburi köçkündür, evini kirayə verənlər də var...

23.07.2025 / 21:27
Paşinyan keşişlərə qarşı sonuncu səlib yürüşünə başlayır

23.07.2025 / 21:14
Axundovun milli mənşəyini dəyişdirmək vətəndaş həmrəyliyinə böyük zərbə cəhdidir...

23.07.2025 / 20:59
AB sanksiyaları Rusiyanı Hindistanda da vurdu...

23.07.2025 / 20:45
İran, Zəngəzur da daxil, regionda bütün tranzit marşrutlara əl qoydu...

23.07.2025 / 20:31
Əliyevlə Trampın mövqeyi Ermənistanda dərin narahatlıq doğurub...

23.07.2025 / 20:18
Rusiya qazından imtina edən Avropa ilə Azərbaycanın siyasəti bu cür olacaq...

23.07.2025 / 20:10
Gəncədə axtarışda olan şəxs saxlanarkən polislərə silahlı müqavimət göstərdi

23.07.2025 / 20:05
Zəngəzur Ermənistanın bir saylı daxili siyasi məsələsinə çevrildi...

23.07.2025 / 19:51
Azərbaycanda mətbuat müstəqilliyinin daha bir böyük missiyası...

23.07.2025 / 19:38
Ermənistan əhalisinin yarısı Azərbaycanla saziş istəyir...

23.07.2025 / 19:26
İşğaldan azad ərazilərin iqtisadiyyatı sürətli inkişaf yoluna çıxıb...

23.07.2025 / 19:19
İşığa çevrilən söz - “Əkinçi” - Hafiz Təmirov yazır...

23.07.2025 / 19:11
Yəhudi təşkilatları Aydın Quliyevin 65 illiyini təbrik etdilər...

23.07.2025 / 19:06
Suverenliyin bərpasından sonrakı mətbuat yubileyinin fərqli mənası var...

23.07.2025 / 18:51
Rəsmi Kreml Əliyevin Ukrayna siyasətinə açıq münasibət bildirdi - “biz bununla razılaşmadıq”

23.07.2025 / 18:46
Ağdam – dünən işğal, bu gü inkişaf!

23.07.2025 / 18:37
Trampın İlham Əliyevdən paylaşdığı videonun arxasında unikal məqam...

23.07.2025 / 18:30
BAMF tərəfindən yerli QHT-lər üçün keçirilən silsilə təlimlər başa çatıb

23.07.2025 / 18:23
Prezident Əliyev ali təhsildə növbəti islahat addımı atdı...

23.07.2025 / 18:10
"Rusiya anladı ki, Azərbaycan onun iddia etdiyi kimi deyil"...

23.07.2025 / 17:57
Azərbaycan mediası qarşısında yeni vəzifələr qoyuldu...

23.07.2025 / 17:53
Azərbaycanın bir sıra dövlət xadimləri adından saxta açıqlamalar yayıldı

23.07.2025 / 17:43
İki standartlı siyasət aparan UNESCO növbəti zərbəni Trampdan aldı...

23.07.2025 / 17:30
Azərbaycan neft ölkəsindən süni intellektə sərmayə qoyan ölkəyə çevrilir - Əliyev bəyan etdi...

23.07.2025 / 17:24
Nəsimidə oğurluq edən 3 nəfər saxlandı

23.07.2025 / 17:12
Trampdan Obamaya şok ittiham - çevriliş cəhdində əli olub, mühakimə olunmalıdır...

23.07.2025 / 16:57
Şəki Şəhərində bir qrup media nümayəndələrinə mükafatlar təqdim olunub

23.07.2025 / 16:54
Əbülfəz Abuzərli milli komandada məşqçi kimi fəaliyyətə başlayıb

23.07.2025 / 16:36
İstanbulda Azərbaycan-Pakistan hərbi əməkdaşlığının yeni perspektivləri müzakirə edilib

23.07.2025 / 16:10
Bakıda məişət tullantılarını kənara atan 15 nəfər barəsində inzibati tədbir görülüb

23.07.2025 / 15:57
Suriya Türkiyədən rəsmən hərbi dəstək istədi... - Türkiyə MN açıqladı...

23.07.2025 / 15:41
Tariximizin ən şərəfli səhifəsinin qəhrəman oğlu - şəhid Asif Kərimov...

23.07.2025 / 15:33
Polşa vətəndaşlarını Rusiyanı tərk etməyə çağırdı...

23.07.2025 / 15:15
Abşeronda kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlarda tikilən sənədsiz evlər rəsmiləşdirilə bilər...

23.07.2025 / 14:53
DİN çimərliklərdə nəzarətsiz qalan azyaşlılarla bağlı çağırış etdi - ani nəzarətsizlik...

23.07.2025 / 14:33
Azərbaycan və Seneqal arasında imzalanmış Anlaşma Memorandumu təsdiqləndi

İşğaldan azad ərazilərin iqtisadiyyatı sürətli inkişaf yoluna çıxıb...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910