Bankların "valyuta nisbəti" deyilən yanlış kursunun ağrısını camaat çəkir
Rəsul Cahangirli: "Bu, banklar üçün belə bir həssas dövrdə çox risqlidir"
"Hazırda bank sistemində əmanətlər əsasən xarici valyutaya çevrilib və..."
Azərbaycan Mərkəzi Bankı tərəfindən kommersiya bankları üçün açıq valyuta mövqeyi limitlərinin 2015-ci ilin sonunadək dayandırılması bank sektoruna əlavə dəstək tədbiri kimi qiymətləndirilir.
Açıq valyuta mövqeyi müvəkkil bankların ayrı-ayrı xarici valyutalarda tələbləri və öhdəliklərinin (o cümlədən, hesablaşmaları tamamlanmamış əməliyyatlar üzrə balansdankənar tələblərin və öhdəliklərin) məbləğləri arasında, mübadilə məzənnəsinin əlverişsiz dəyişməsi şəraitində itkilər risqi yaradan fərqdir.
Açıq valyuta mövqeyi limiti isə açıq valyuta mövqeyinin manat ekvivalentinin bankın kapitalına nisbətinə AMB tərəfindən təyin edilən kəmiyyət məhdudiyyətidir.
Xatırladaq ki, AMB-nin İdarə Heyətinin 2015-ci il 26 fevral tarixli qərarı ilə "Azərbaycan Respublikası müvəkkil banklarının açıq valyuta mövqeyi limitlərinin müəyyən edilməsi və tənzimlənməsi Qaydaları"nın 2.1-ci bəndinə əsasən, sərbəst dönərli və qapalı valyutalar üzrə müəyyən edilmiş açıq valyuta mövqeyi limitlərinin tətbiqi 1 yanvar 2016-cı il tarixinədək dayandırılıb.
İndiyədək açıq valyuta mövqeyi limiti 10%-lə məhdudlaşdırılıb. Yəni bankın açıq valyuta mövqeyi bankın məcmu kapitalının 10%-ni keçə bilməz. Lakin son günlər əhalinin manat əmanətlərini sürətlə xarici valyutaya çevirməsi bankların açıq valyuta mövqeyini xeyli dərəcədə pozub. Belə ki, bankların xarici valyutada öhdəlikləri sürətlə artdığı halda, tələbləri dəyişməyib.
İndi belə təəssürat yaranır ki, manatla kreditlərin götürülməsi asanlaşacaq. Ancaq prosesləri dərindən təhlil edəndə görürük ki, əvvəllər tətbiq olunan limit müəyyən çətinliklər yaradıb.
Məsələyə münasibət bildirən ekspert Rəsul Cahangirlinin sözlərinə görə, bu qərar məsuliyyəti tam olaraq AMB üzərindən atsa da, bankları böyük risqlərlə üz-üzə qoyur: "Yanlış veriləcək proqnozlar əsasında alınmış qərar hər hansı bankı qısa müddətdə müflis edə bilər. Bu halda əmanətçilərlə bank arasında problem yaranacaq və bu, panikaya çevrilərək bank sisteminə neqativ təsir edə bilər.
Hazırda bank sistemində əmanətlər əsasən xarici valyutaya çevrilib və bu proses hələ də davam edir. Lakin xarici valyutada kreditlərə tələbat minimuma enib. Çünki devalvasiya bunun nə dərəcədə risqli olduğunu artıq istehlakçılara göstərib. Xarici valyutada depozit toplayaraq manatla kreditlərin verilməsi üçün isə açıq valyuta mövqeyi limiti pozulmalıdır.
Bu da, öz növbəsində, banklar üçün belə bir həssas dövrdə çox risqlidir. AMB-nin bu qərarının milli valyutanın cari məzənnəsinə birbaşa ciddi təsiri olmayacaq".
