Yeni təhsil proqramlarını universitetlər özləri hazırlasın - Nazirliyin müdaxiləsini ziyanlı sayanlar var...
Kamran Əsədov: “Ali məktəblərin özləri tərəfindən yeni proqramların hazırlanması təhsil prosesinin çevikliyini və əmək bazarına daha yaxşı inteqrasiya olunmasını təmin edə bilər”
Ali təhsilin məzmunu yenilənir. Belə ki, ali təhsil müəssisələri və şirkətlər birgə əmək bazarının tələblərinə uyğun təhsil proqramları hazırlayacaqlar.
Yeni təhsil proqramlarının tərtib edilməsi ilə məzunların bilik və bacarıqlarının müasir əmək bazarının tələblərinə uyğunluğunun təmin edilməsi gözlənilir. Məlumata görə, ali məktəblər üçün yeni proqram hazırlanır.
Qeyd edək ki, Elm və Təhsil Nazirliyində ali təhsilin bakalavriat (əsas (baza ali) tibb təhsili) və magistratura səviyyələri üzrə yeni təhsil proqramlarının hazırlanması məqsədilə yaradılmış Komissiyanın ilk iclası da keçirilib. Elm və təhsil nazirinin müavini, Komissiyanın sədri İdris İsayevin rəhbərliyi ilə keçirilən iclasda nazirliyin rəsmiləri, ali təhsil müəssisələrinin rəhbərləri və əmək bazarının nümayəndələri iştirak edib.
Belə fikirlər var ki, bu proqramı Elm və Təhsil Nazirliyi və Elm və Ali Təhsil üzrə Dövlət Agentliyi yox, ali məktəblər özləri hazırlamalıdır. Bu fikirdə olanlara görə, universitetlərin bu proqramı hazırlaması daha effektiv olar, çünki onlar tədris prosesini həyata keçirirlər, çatışmazlığı daha yaxşı bilirlər.
“Dövlət Agentliyi yeni proqramların hazırlanmasına birbaşa rəhbərlik edəcəksə, bu zaman proqramlar standartlaşdırıla və bəzi hallarda real bazar ehtiyaclarına tam uyğunlaşdırıla bilməyə bilər”
Məsələ ilə bağlı baki-xeber.com-a danışan təhsil eksperti Kamran Əsədov bidlirdi ki, ali təhsilin məzmununun yenilənməsi və ali məktəblərlə şirkətlərin əmək bazarının tələblərinə uyğun təhsil proqramları hazırlaması vacib və strateji bir addımdır. “Qloballaşan dünya və sürətlə dəyişən iqtisadi-sosial şərait fonunda ali təhsil müəssisələrinin bazarın real tələblərinə uyğun məzmun formalaşdırması məzunların məşğulluğunu artırmaq və onların bilik və bacarıqlarını praktiki yönəltmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Müasir əmək bazarı artıq ənənəvi akademik biliklərdən daha çox, konkret bacarıqlar və problem həll etmə qabiliyyəti tələb edir. Azərbaycan ali təhsil sistemində isə uzun illərdir mövcud olan əsas problemlərdən biri məhz nəzəri biliklərin üstünlük təşkil etməsi və praktiki bacarıqlara yetərincə diqqət ayrılmamasıdır. Bu səbəbdən də məzunların əksəriyyəti universiteti bitirdikdən sonra əmək bazarına uyğunlaşmaqda çətinlik çəkir.
Ali məktəblərin özləri tərəfindən yeni proqramların hazırlanması təhsil prosesinin çevikliyini və əmək bazarına daha yaxşı inteqrasiya olunmasını təmin edə bilər. Universitetlər müəyyən ixtisaslar üzrə məzunlarının karyera inkişafını izləyərək və şirkətlərlə sıx əməkdaşlıq edərək daha dəqiq və məqsədyönlü tədris proqramları hazırlaya bilərlər. Lakin burada əsas sual ali məktəblərin bu prosesə nə qədər hazır olmasıdır”.
K.Əsədovun fikrincə, əgər ali məktəblər təhsil proqramlarını özləri hazırlayacaqsa, onlar bu işi sırf akademik baxışla deyil, real bazar ehtiyacları əsasında tərtib etməlidirlər. O hesab edir ki, bunun üçün universitetlər əmək bazarının analizi ilə məşğul olmalı, işəgötürənlərin tələblərini öyrənməli və təhsil proqramlarını müasir trendlərə uyğunlaşdırmalıdırlar.
K.Əsədovun sözlərinə görə, xarici ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, universitetlər və biznes sektoru arasında əlaqənin güclü olduğu ölkələrdə məzunların məşğulluq səviyyəsi daha yüksək olur: “Məsələn, Almaniya və Finlandiyada universitetlərdə tətbiq olunan dual təhsil modeli tələbələrin həm nəzəri, həm də praktiki biliklərə sahib olmasına şərait yaradır. Bu modelə əsasən, tələbələr universitetdə oxuduqları müddətdə əmək bazarı ilə sıx əlaqədə olur, istehsalat təcrübəsi keçir və məzun olduqdan sonra birbaşa ixtisaslarına uyğun işlərə yerləşə bilirlər. Azərbaycanda isə bu praktika hələ ki, çox zəif inkişaf edib.
Əgər Elm və Ali Təhsil üzrə Dövlət Agentliyi yeni proqramların hazırlanmasına birbaşa rəhbərlik edəcəksə, bu zaman proqramlar standartlaşdırıla və bəzi hallarda real bazar ehtiyaclarına tam uyğunlaşdırıla bilməyə bilər. Çünki dövlət qurumları müəyyən çərçivələr daxilində işləyir və onlar proqramları bütün ali məktəblərə tətbiq etmək üçün ümumi model hazırlamağa meyllidirlər. Halbuki hər universitetin öz spesifik sahələri və əmək bazarına uyğun fərqli ehtiyacları var.
Ən effektiv yol universitetlərin və iş dünyasının birgə işləməsi və dövlətin bu prosesin tənzimləyicisi rolunda çıxış etməsidir. Dövlət ali təhsil müəssisələri üçün ümumi çərçivə və keyfiyyət standartlarını müəyyən etməli, lakin proqramların hazırlanmasını universitetlərin və şirkətlərin özlərinə buraxmalıdır. Belə olan halda, hər universitet öz ixtisaslarına uyğun spesifik proqramlar hazırlaya, bazar tələblərinə uyğun kurslar və tədris metodlarını tətbiq edə bilər.
Məsələn, informasiya texnologiyaları sahəsində təhsil verən universitetlər IT şirkətləri ilə, mühəndislik üzrə təhsil verən universitetlər istehsalat müəssisələri ilə, biznes və iqtisadiyyat sahəsində təhsil verənlər isə iri holdinqlərlə əməkdaşlıq etməlidir. Bu, ali təhsilin bazar tələblərinə uyğunlaşdırılmasını sürətləndirəcək və məzunların məşğulluğunu artıracaq.
Əgər yeni təhsil proqramları bu prinsiplər əsasında hazırlanarsa, bu, Azərbaycan ali təhsil sisteminin keyfiyyətinə ciddi töhfə verəcək. Əks halda, proqramların hazırlanması prosesində real işəgötürənlər və bazar ehtiyacları nəzərə alınmazsa, bu dəyişikliklər yalnız kağız üzərində qalacaq və ciddi nəticə verməyəcək. Ali təhsil yalnız akademik biliklərin ötürülməsi ilə məhdudlaşmamalı, məzunların əmək bazarına çevik şəkildə uyğunlaşmasını təmin etməlidir. Bu məqsədə nail olmaq üçün isə universitetlərə daha çox müstəqillik və şirkətlərlə daha sıx əməkdaşlıq imkanları verilməlidir”.
İradə SARIYEVA
