Avropa Birliyi Macarıstandan müstəqil siyasətin qisasını alır...
Dəyanət Osmanlı: “Aİ-də bu ölkənin müstəqil beynəlxalq siyasət yürütməsi digər bir sıra “ötkəm” üzvləri qane etmir”
Avropa İttifaqının (Aİ) Macarıstana qarşı tutduğu düşmən mövqe özünü son zamanlar daha qabarıq formada göstərməyə başlayıb. Aydın görünən odur ki, Aİ rəsmi Budapeştə qarşı siyasi təzyiqlərini artırır və ona qarşı ayrıseçkilik sərgiləyir.
Məlumdur ki, bir neçə gündür Macarıstanla Aİ-nin digər ölkələri arasında gərginlik artır.
İki gün əvvəl Almaniya və Fransa da daxil olmaqla 17 Aİ ölkəsi Avropa Komissiyasını LGBT-çilərin paradını qadağan edən qanunun qəbuluna görə Budapeşti cəzalandırmağa çağırıb.
Aİ ölkələrinin qəbul etdiyi bəyanatda deyilir: "Biz bununla bağlı Avropa Komissiyasının narahatlığını bölüşürük və bu addımlar (Macarıstan tərəfindən) müvafiq qaydada nəzərdən keçirilməsə, Komissiyanı sərəncamında olan bütün hüquqi sənədləri dərhal tətbiq etməyə çağırırıq".
Qeyd edək ki, bəyanatı Almaniya və Fransadan başqa, Avstriya, Belçika, Çexiya, Danimarka, Estoniya, Latviya, Litva, Finlandiya, İspaniya, Hollandiya, İrlandiya, Portuqaliya, Sloveniya, İsveç və Lüksemburq imzalayıb.
Aİ-nin Avropa nazirləri çərşənbə axşamı Brüsseldə Macarıstanın Aİ qaydalarına riayət etməsini müzakirə ediblər və bir çox diplomatlar və siyasətçilər nəzəri olaraq Macarıstanın Aİ-də səsvermə hüququndan məhrum edilməli olduğunu, amma praktikada bunun mümkün olmadığını söyləyiblər.
“Reuters” xəbər verir ki, Avropa İttifaqı məsələləri üzrə nazir Yanoş Boka isə “Macarıstanda qürurla bağlı heç bir qadağa yoxdur!”-deyə bildirib. “Politico”-nun Aİ strukturlarındakı anonim mənbələrinə görə, 19 ölkə səs birliyindən məhrumetmə prosedurunun işə salınmasının tərəfdarıdır. Ümumiyyətlə, Ukrayna müharibəsi zamanı bir çox nəşrlərin dəfələrlə yazdıqları kimi, Avropa Birliyində Orbanın davranışına qarşı qıcıq var. Bu ölkələr çalışırlar Macarıstanı Aİ-dən çıxarsınlar. Deyirlər ki, Macarıstanı Aİ üzvlüyündən tamamilə çıxarmaq üçün 26 ölkənin (27-ci ölkə Macarıstandır) hamısı səs verməlidir. Bu da mümkünsüzdür. Ən azı, Slovakiya bunun əleyhinə gedəcək. Ona görə də çalışırlar ki, Macarıstanı səsvermə hüququndan məhrum etsinlər. Proses bu istiqamətdə gedir. Macarıstan Aİ-də niyə belə təqib olunur?
“...Müxtəlif bəhanələrlə Macarıstanın iştirakını məhdudlaşdırmağa, yaxud səs hüququnu almağa çalışırlar”
“Borçalı” İçtimai Birliyinin rəhbəri, “Türk Dünyası İnfo” İB-nin sədri Dəyanət Osmanlı “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Macarıstanın həyata keçirdiyi müstəqil siyasət Aİ-ni narahat edir, bu səbəbdən də müxtəlif bəhanələrlə rəsmi Budapeştə siyasi təzyiq göstərirlər.
“Macarıstan Avropa İttifaqında həmişə qətiyyətli və aşkar mövqeyi ilə seçilən və öz dövləti maraqlarını ön planda tutan dövlət olub. Bu gün də baş nazir Viktor Orbanın siyasi mövqeyi bəllidir. O, dünya ölkələrilə əməkdaşlıq məsələlərində həmin mövqeni nümayiş etdirir. Hazırda Macarıstan türk dövlətləri və başqa Aİ üzvü olmayan ölkələrlə strateji xarakter daşıyan sıx əlaqələr qurur. Aİ-də isə bu ölkənin müstəqil beynəlxalq siyasət yürütməsi digər bir sıra “ötkəm” üzvləri qane etmir. Ona görə də müxtəlif bəhanələrlə Macarıstanın iştirakını məhdudlaşdırmağa, yaxud səs hüququnu almağa çalışırlar.
Öncə Aİ fikir formalaşdırmağa başladı ki, guya Macarıstan İttifaqdan uzaqlaşmaq istəmir. Amma Viktor Orban bildirdi ki, məqsəd Avropa İttifaqından çıxmaq deyil, orada islahat aparmaqdır. Ancaq Aİ rəsmiləri Budapeştin ilk növbədə Rusiya ilə bağlı əsas qərarlarına mane olmaq qabiliyyətinə görə səsvermə hüququndan məhrum edilməsi məsələsini müzakirə edirlər. Bu da Macarıstanın Aİ-də statusunun zəiflədilməsi üçün yetərli səbəb ola bilməz. Ancaq fikrimcə, Aİ-ni narahat edən əsas məsələlərdən biri də Macarıstanın Türk birliyinə inteqrasiyası olmaqla, getdikcə dünyada böyük gücə çevrilən Türkiyə ilə, bir yandan da ABŞ, Rusiya və Çinlə daha da yaxınlaşmasıdır.
Türkiyə Cumhurbaşqanı R.T.Ərdoğan Aİ rəsmilərinin Macarıstana yönəlik son həmlələrini kifayət qədər düzgün şərh edib: “NATO sammiti keçirilirdi. Ertəsi gün Orban, o cümlədən Moskvaya səfərinə görə çox tənqid olunmağa başladı. Cənab Orban Çinə səfər etdi və eyni şəkildə tənqid edildi. O, Şuşada keçirilən toplantıda da iştirak etdi və yenə tənqid atəşinə tutuldu. İndi onlar Macarıstanı Aİ-yə sədrlikdən necə uzaqlaşdırmağın yollarını düşünməyə çalışırlar. İndi biz səbrli olmalıyıq. Ümid edirəm ki, bu cür səbrlə yeri gələndə birlikdə lazım olan hər şeyi edəcəyik”.
Aİ uzun illərdir ki, əsaslı səbəb gətirmədən Türkiyənin üzvlük yollarını bağlayıb, ABŞ, Rusiya, Çinlə münasibətləri yaxşı deyil”.
D.Osmanlı vurğuladı ki, Ai-nin güclü Türkiyəyə məlum münasibətində hərbi, iqtisadi amillərlə yanaşı, deyərdim ki, üstüörtülü saxlanılan milli, dini amilləri də mövcuddur. “Onlar bilirlər ki, əgər Türkiyə Birliyə üzv olarsa, burada əsas nüfuz sahibinə çevriləcək. Ona görə, Ai rəsmiləri açıq-aşkar Türkiyənin yanında olan Macarıstanı, eyni zamanda ABŞ, Çin, Rusiya və digər ölkələrlə münasibətlərdə müstəqil addımlar atan, öz maraqlarını qoruyan Macarıstanı özlərinə uyğun hesab etmirlər” - deyə D.Osmanlı bildirdi.
İradə SARIYEVA
