7-ci siniflər üçün “Qarabağ tarixi” alimlər arasında kəskin mübahisə doğurdu

Qarabağ tarixinin ətraflı öyrədilməsi orta məktəbdən başlamalıdır ki, övladlarımız tariximizin Qarabağ səhifəsini yaddaşlarına həkk etsinlər. Bu gün orta məktəblərdə “Qarabağ tarixi” ayrıca dərslik kimi keçilir.

Dərsliyin müəllifi isə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Qafqazşünaslıq İnstitutunun ermənişünaslıq şöbəsinin müdiri, professor Qasım Hacıyevdir. Q.Hacıyevin müəllifi olduğu dərslik Təhsil Nazirliyi tərəfindən yenidən nəşr edilərək orta təhsil müəssisələrinə təqdim edilib. “Qarabağ tarixi” orta ümumtəhsil məktəblərinin Azərbaycan və rus bölmələrinin 7-si siniflərində tədris olunur.

• Faiq İsmayılov “O kitabda olan mətnlərin heç biri 8-ci sinif şagirdlərinə uyğun deyil” deyir

“Qarabağ tarixi” dərsliyinin yenilənərək, təkmilləşdirilərək yenidən çap edilməsi və orta məktəblərin ixtiyarına verilməsi sosial şəbəkələrdə qızğın müzakirələrin yaranmasına səbəb olub. Daha doğrusu, bəzi elm adamları, alimlər, o cümlədən də “Abidələri Müdafiə Təşkilatı”nın  sədri, AMEA-nın İnsan Hüquqları İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Faiq İsmayılov öz “Facebook” hesabında professor Q.Hacıyevin müəllifi olduğu dərsliyi kəskin şəkildə tənqid edib, bu da onlar arasında qalmaqala səbəb olub.  F.İsmayılov kitabla bağlı paylaşımın rəy yerinə, ümumiyyətlə, “Qarabağ tarixi”nin ayrıca fənn kimi tədris edilməsinin dövləti bölməyə, regionlaşdırmaya xidmət etdiyini qeyd etməklə yanaşı, kitabda kifayət qədər qüsurun olduğunu da yazıb. “Professor Qasım Hacıyevin 2014-cü ildə çap etdirdiyi 8-ci sinif "Qarabağ tarixi" kitabının 20-ci səhifəsində belə bir başlıq var: "3. Qarabağ regionu yazıb mənbələrdə". Bu nə deməkdir? Uşaqlar bunu necə başa düşsün? ...Bu barədə mənim mətbuatda geniş təhlili yazım olacaq. Biz öz əlimizlə övladlarımızı kor edirik. O kitabda olan mətnlərin heç biri 8-ci sinif şagirdlərinə uyğun deyil” - deyə qeyd edib.

• “O, “Qarabağ tarixi” dərsliyini özbaşına tənqid etmir, onu kimsə öyrədib, özü də bilirəm kim öyrədib”

F.İsmayılovun qeydləri Q.Hacıyevin ciddi narazılığına səbəb olub və o hesab edir ki, bir qrup öyrədilmiş adam bu fikirləri səsləndirməklə “Qarabağ tarixi” dərsliyinin tədris olunmasına mane olur. “Bilirsiniz, “Qarabağ tarixi” dərsliyi ilk dəfə 2014-cü ildə orta məktəblərin tədris proqramına daxil edildi. Həmin dövrdə bəzi özünü alim adlandıranlar, eləcə də bir-iki deputat bu dərsliyin əleyhinə çıxdı ki, Qarabağ ayrıca respublika deyil və bu dövlətin tərkib hissəsidir, onun tarixi nə üçün ayrıca tədris edilməlidir? O zaman İsa Həbibbəyli Milli Məclisdə çox məzmunlu çıxış edərək “Qarabağ tarixi”nin ayrıca dərslik kimi tədris olunmasının əhəmiyyətli olduğunu dedi.

Hesab edirəm ki, Faiq müəllim öyrədilmiş adamdır. Bilirsiniz, mən həmişə ona dəstək olmuşam, bərabər proqramlara aparmışam. Onun belə danışması çox yersizdir.

Dərsliyin yeni nəşrində hər hansı bir nöqsanın olduğunu demək düzgün deyil. 2014-cü il nəşrində müəyyən nöqsanlar vardı və Təhsil Nazirliyi dərsliyi yenidən çapa hazırlayanda on ekspert həmin dərsliyi oxuyub, qeydlərini aparıb, sonra məni də dəvət ediblər gedib nəzərdə tutulan dəyişikliklərin, eləcə də nöqsanların hamısını bir-bir düzəltmişik, ortaya çox yüksək səviyyəli “Qarabağ tarixi” dərsliyi çıxarmışıq.  Dərsliyin 20 min nüsxəsi Azərbaycan, 18 min nüsxəsi isə rus bölümlərində tədris olunur. 7-ci sinifdə tədris edildiyi üçün dərslikdə məzmunlu şəkillər, xəritələr verilib. Mövzular da yığcam və məzmunludur. Mən bu dərsliyi öz təcrübəmə əsasən yazmışam. Orta məktəbdə direktor, dərs hissə müdiri işləmişəm, yəni orta məktəb sahəsində təcrübəm var. Faiq müəllim isə orta məktəbdə dərs deməyib, tədrisi bilmir. Onun mənim haqqımda dedikləri təhqir kimi çıxır. Onun bu fikirlərinə məəttəl qalmışam, bunu heç ondan gözləməzdim. Mən Faiq İsmayılovun kitablarının rəyçisiyəm. Hesab edirəm ki, o, “Qarabağ tarixi” dərsliyini özbaşına tənqid etmir, onu kimsə öyrədib, özü də bilirəm kim öyrədib. Özünü professor, akademik adlandıran bir adam var, o, “Qarabağ tarixi”nin tədris edilməsini istəmirdi. Bunun da səbəbləri var. Bəzi qeyri-hökumət təşkilatlarının təmsilçiləri, eləcə də radikal müxalifət istəmir ki, Qarabağ tarixi öyrənilsin. Çünki bu adamlar erməni dəyirmanına su tökənlərdir. “Qarabağ tarixi”nin orta məktəblərdə tədris edilməsi çox vacibdir. Bir sıra məktəblərdə “Qarabağ tarixi”ni ayrıca öyrənmək lazımdırmı” məzmunlu sorğular keçiriblər, bütün müəllim və şagirdlər “bəli, tədris edilməlidir, bu çox vacibdir” cavab veрib. Kitablaрım Qaрabağ həqiqətləрini açıq şəkildə göstəрiр. Bu kitab əksəр məmuр, müəllim, alimin stolüstü kitabıdıр. Faiq müəllim deyiр ki, guya dəрsliyin 20-ci səhifəsində “Qaрabağ рegionu yazıb mənbələрdə” yazılıb. O kitabın elektрon vaрiantını götüрüb və oрada da həрf səhvi olub. Kitabdan isə xəbəрi yoxduр. Həm də onun qeyd etdiyi məsələ 20-ci səhifədə deyil, 14-cü səhifədədiр. Mən bu kimi fikiрləрə əhəmiyyət veрmiрəm. Hesab ediрəm ki, Qaрabağın taрixi dəрindən öyрənilməli, təbliğ edilməlidiр. Biliрsiniz, eрməniləр işğal altında saxladıqlaрı Qaрabağın həр daşından, həр dağından, həр yeрindən biр kitab, biр məqalə yazıblaр. Biz onlaрdan yüz dəfə az yazmışıq. Biz indi-indi yazıрıq. Öz sifətini gizlədən eрməniləр və eрmənipəрəstləр bu dəрsliyə qulp qoyuрlaр. Eрməniləрin 50-60 il əvvəl yazmağa başladığını biz indi yazıрıq”.

Q.Hacıyev qeyd etdi ki, “Qaрabağ taрixi” dəрsliyi yazıldıqdan sonрa onun nəşрinə mane olan qüvvələр təрəfindən 6 il seyfdə saxlanıb. Bununla belə, dəрslik Təhsil Naziрliyi təрəfindən nəşр ediləрək ayрıca fənn kimi tədрis edilməyə başladı. Q.Hacıyevin fikрinə göрə, kimin kitab haqqında nə danışmasından asılı olmayaрaq, əsas oduр ki, bu dəрslik Təhsil Naziрliyi, məktəbləр, müəllim və şagiрdləр təрəfindən müsbət qaрşılanıр.

İрadə SARIYEVA