“Təəssüflər olsun ki, özəl universitetlər bunda maraqlı deyil”
Azərbaycan universitetlərində ödənişli ixtisaslarda təhsil alan tələbələrin ödəniş haqları ilbəil artmaqda davam edir. Əhalinin müəyyən təbəqələrinin maddi vəziyyətinin aşağı olduğunu nəzərə alsaq, nəticədə ortaya ciddi problemlər çıxır. Bir sıra hallarda ödəniş haqları insanların maddi vəziyyəti ilə uzlaşmır. Bu səbəbdən abituriyentlər də universitet oxuya bilməmək məcburiyyətində qalırlar.
Bir çox ailə var ki, övladını oxuda bilmək, onların təhsil haqqını ödəmək üçün borca girir. Buna görə də övladını yaxşı geyindirə, qidalandıra bilmir. Dövlət ali təhsil müəssisələrində ödənişli ixtisaslarda oxuyan və əhalinin müəyyən həssas təbəqəsinə aid olan şəxslər üçün güzəştlər var. Həmin şəxslər təhsil haqqından azaddırlar. Məsələn, dövlət ali təhsil müəssisələrində ödənişli əsaslarla təhsil alan məcburi köçkünlər, müharibə əlillərinin övladları, şəhid ailəsi statusunu almış ailənin üzvləri, valideynlərini itirmiş və valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlar, bir valideyni vəfat etmiş və o biri valideyni I və II qrup əlil olan 18 yaşınadək şəxslər təhsil haqqı ödəməkdən azaddırlar. Ödənişli ixtisaslarda oxuyan sözügedən kateqoriyadan olan şəxslərin təhsil haqqını dövlət öz üzərinə götürür.
O da məlumdur ki, ölkədə çoxsaylı özəl universitet fəaliyyət göstərir. Hamısında da təhsil haqqı yüksəkdir. Təhsil haqqı bir qədər gecikən kimi, müxtəlif vasitələrə əl atırlar. Ancaq ölkədəki özəl universitetlərin heç birində əhalinin müəyyən həssas təbəqələr üçün güzəştlər tətbiq edilmir. Bu və digər kateqoriyaya aid olan şəxslər təhsil haqqından azad edilmir. Ümumiyyətlə, sözügedən məsələdə özəl universitetlər korporativ sosial məsuliyyət təşəbbüsündən uzaqdırlar. Hansı ki, dünyanın bir sıra ölkələrində özəl ali məktəblər müəyyən güzəştlər tətbiq edirlər. Məsələn, qonşu Türkiyədə özəl universitetlərdə oxuyan şəhid ailələrinin övladları təhsil haqqı ödəməkdən azaddırlar.
Bütün bunların fonunda, maraqlıdır, özəl universitetlərdə təhsil haqqı ilə bağlı güzəşt kateqoriyası niyə yoxdur?
- Məlahət Mürşüdlü: “Hər bir özəl ali məktəb öz daxili imkanlarından irəli gələrək bəzi sosial kateqoriyaya aid olan tələbələri təhsil haqqından azad edə bilər”
Məsələyə münasibət bildirən təhsil sahəsi üzrə ekspert Məlahət Mürşüdlünün sözlərinə görə, özəl universitetlər bunda maraqlı deyil: “Ona görə də bu kimi güzəştlərdən yayınırlar. Nəticədə görürsən ki, bir çox tələbə təhsil haqqını ödəyə bilmədiyi üçün ali məktəbdə oxumaqdan imtina edir. Ötən il bu rəqəm təxminən 17 min nəfər olub. Dövlət ali təhsil müəssisələrində əhalinin müəyyən həssas təbəqəsi üçün güzəştlər olsa da, özəl universitetlərdə belə güzəştlər tətbiq edilmir. Bu çox təəssüf doğuran haldır. Düzdür, özəl universitetlər özləri-özlərini maliyyələşdirirlər. Ancaq hər bir özəl ali məktəb öz daxili imkanlarından irəli gələrək bəzi sosial kateqoriyaya aid olan tələbələri təhsil haqqından azad edə bilər. Bir sıra özəl ali məktəblərin buna imkanı da var. Ancaq təəssüflər olsun ki, özəl universitetlər bunda maraqlı deyil. O cümlədən, müxtəlif şirkətləri, iş adamlarını bu işə cəlb etmək olar. Ali məktəbdə təhsil göstəriciləri yüksək olanları ödənişdən azad etmək olar. Türkiyədə bununla bağlı təcrübə var. İqtisadi durumu aşağı səviyyədə olan ailələrin övladları təhsil haqqından azad edilir. Bizdə isə özəl ali məktəblər bu kimi təşəbbüslə çıxış etmirlər. Hesab edirəm ki, bu yöndə maarifləndirmə işi aparılmalıdır. Müəyyən sosial xarakterli çağırışlar səslənməlidir. İnzibati yolla özəl ali məktəbləri buna məcbur etmək olmaz. Gərək onlar özü bunda maraqlı olsunlar”.
Vidadi ORDAHALLI
