Ali və qeyri-ali məktəblərdə elə ixtisaslar olmalıdır ki, müasir əmək bazarının tələblərinə zidd olmasın. Elə ixtisaslar təqdim edilməlidir ki, onunu seçən şəxs seçimində peşman olmasın, özünə əmək bazarında iş tapa bilsin. Xüsusən də kolleclərdə elə ixtisaslar təqdim edilməlidir ki, gənclər seçimlərində yanılmasınlar. Nəzərə alsaq ki, hazırda kolleclərə kütləvi maraq var və bu üzdən də ixtisaslar əmək bazarının tələbinə uyğun gəlməlidir.
Bu gün əksər mütəxəssislər iddia edirlər ki, bizim kolleclərdə kifayət qədər ehtiyac olmayan ixtisaslar var. Onlar qeyd edirlər ki, halbuki, həmin ixtisasların ömrü çoxdan bitib. Lakin buna baxmayaraq, onları hələ də sıradan çıxarmayıblar. Mütəxəssislər hesab edir ki, həmin ixtisası bitirənlər gələcəkdə əmək bazarında heç bir işlə təmin ola bilməyəcəklər.
Ömrü çoxdan bitən ixtisaslar kolleclerdə niyə tədris olunur, yaxud ixtisas seçimlərində abituriyentlərə nə üçün təqdim edilir? Onları niyə birdəfəlik çıxarmırlar? Bunlar hansı ixtisaslardır?
- Məzahir Məmmədli: “Bu sahədə dəyişikliklərə ehtiyac var”
Təhsil eksperti Məzahir Məmmədli “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, kolleclərdə müşahidə edilən problemlər ümumilikdə ölkə təhsilindəki problemin tərkib hissəsidir. “Mən lazımsız ixtisas anlayışını qəbul etmirəm, çünki ixtisas varsa, demək hansısa vəziyyətdə ona ehtiyac da var. Amma burada söhbət ondan gedir ki, bizdə 50-dən artıq kollec var. Bizə bu qədər kollec lazımdırmı? Biz əvvəlcə bu məsələni önə çəkməliyik. Bilirik ki, respublikamızdakı əksər kolleclər universitetlərin nəzdindədir. Universitetlərin nəzdində olmaq nə deməkdir? Bu idatəetmə dolayısı ilə universitetlərin tərkibinə verilir. Yaxşı olardı, Azərbaycanda “Təhsil Haqqında” Qanunda nəzərə alınardı ki, ölkədə fəaliyyət göstərən kolleclərdə həm ixtisaslaşma baxımından müəyyən korrektələr olsun, digər tərəfdən də birbaşa kolleclərin universitetlərin subbakalavr pilləsinə keçirilsin. Yəni peşə məktəblərində əmək bazarının tələbatına uyğun ixtisaslar yaradılıb. Kolleclərin seçilmiş fakültələrini universitetlərin əlaqələndirmək olar ki, tələbə iki il universitetin nəzdində subbaklavr pilləsini bitirib subbakalavr diplomunu alır. Yoluna davam etdirmək istəyənlər isə bakalavr, magistr, doktorantura pilləsinə qədər gedə bilərlər. Amma bu gün üçün aktual olan məsələ budur ki, kolleclər ortadan qaldırılmalıdır. Bu məsələ hazırda müzakirəsi gedən qanun layihəsində öz əksini tapmayıbsa bu problem aktual olaraq qalacaq”.
M.Məmmədli qeyd etdi ki, 2013-cü idən Nazirlər Kabinetinin xüsusi qərarına əsasən, subbakalavrı bitirənlər təhsilin bakalavr pilləsində iştirak edə bilərlər. O hesab edir ki, təhsilin bu pilləsinə şərait yaradılırsa, bu nöqteyi-nəzərdən universitetlərin nəzdində subbakalavr pilləsi yaransaydı daha yaxşı olardı.
“Bu sahədə dəyişikliklərə ehtiyac var və bu, qanunvericilikdə əks olunmalıdır. Belə olarsa onda lazımsız ixtisaslar da sıradan çıxacaq, əmək bazarındakı bu problem də aradan qaldırılacaq. Böyük ehtimallarla, kolleclər məsələsində müəyyən korrektələr başlayacaq. Bu qaçılmazdır”-deyə M.Məmmədli vurğuladı.
- Elçin Əfəndi: “... onlara müasir əmək bazarında ehtiyac yoxdur”
Digər tanınmış təhsil eksperti Elçin Əfəndi isə bildirdi ki, kolleclərdə ömrünü başa vuran, aktuallığını itirən ixtisaslar az deyil. O hesab edir ki, həmin ixtisaslar müasir ixtisalarla əvəz edilsəydi daha effektiv olardı. “Kolleclərdə elə ixtisaslar var ki, onlara müasir əmək bazarında ehtiyac yoxdur. Çünki onlar hazırkı əmək bazarının tələblərinə cavab vermir. Dövürmüzün tələblərinə cavab verən ixtisaslar açmaq daha düzgündür. Məsələn, kolleclərdə daha çox informasiya texnologiyaları sahəsində ixtisaslarn açılması daha məqsədəuyğundur. Bu ixtisasa da biz daha çox Sənaye və Texnologiya Kollecində rast gəlirik. Amma digər kolleclərdə bu ixtisaslara nadir hallatda rast gəlinir. Yaxud elə ixtisaslar da var ki, onların kollecdə tədris edilməsi məqsədəuyğun deyil, amma edirlər. Məsələn, Qida Sənaye Kollecində konserv, ət və süd məhsulları ilə bağlı ixtisaslar mövcuddur. Bu ixtisasları peşə təhsili istiqamətinə yönəltsələr daha yaxşı olar. Kollec təhsilini elə etmək lazımdır ki, şagirdlər, yaxud o sahəni seçən digər şəxslər orada normal təhsil alsınlar. Yəni harasa üz tutduqları zaman “kollec təhsili almısınız” deyib onlara biganə yanaşmasınlar. Təəssüflər olsun ki, bu gün kolleclərin infrastrukturunun zəif olması orada təhsil almaq istəyən tələblərin sayını azaldır. Kolleclərə qəbul olmaq istəyən abituriyentlər əsasən subbakalavrı bitirdikdən sonra ali məktəblərə imtahansız qəbul olmaq üçün oranı seçirlər. Ondan daha çox keçid kimi istifadə edirlər, başqa halda kollec oxuyan yoxdur. Köhnə ixtislar deyəndə ki, əmək bazarında tələbat olmayan ixtisaslar var. Onlardan müəyyən qədər istifadə edirlər. Belə ixtisaslar Memarlıq və İnşaat Kollecində, Texniki Kollecdə, Qida Sənayesi Kollecində var. Bu ixtisasların mövcudluğu müsbət nəsə vermir, onları əmək bazarının tələblərinə uyğun ixtisaslarla əvəz etmək lazımdır. Kollec sahəsində ciddi problemlər var”-deyə E.Əfəndi vurğuladı.
İradə SARIYEVA
