Bir çox mütəxəssislər deyirlər ki, orta məktəb dərslikləri ilə Dövlət İmtahan Mərkəzinin (DİM) təqdim etdiyi imtahan sualları arasında əlaqə, uzlaşma, bağlılıq yoxdur. Çox zaman sualların dərslikdən kənar vəsaitdən salındığı və bununla da şagirdlərin çaşdırıldığı deyilir.
Nə üçün dərsliklərlə imtahan sualları arasında əlaqələr yaradılmır, bu əlaqənin yaradılmasına kimlər mane olur?
- Həbib Zərbəliyev: “Bəzən imtahanlara bilərəkdən belə dolaşıq, yaxud dərsliklərlə əlaqəsi olmayan suallar salınır”
Professor Həbib Zərbəliyev “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, bu problem olduqca aktual və çox ağrılı məsələdir: “Bu suala vaxtilə Təhsil Nazirliyində dərsliklər şöbəsinə rəhbərlik etmiş Faiq Şahbazlı daha yaxşı cavab verərdi. Amma təəssüf ki, o indi Azərbaycanda deyil. Amma mənim özümün də bununla bağlı bəzi fikirlərim var. Onları qeyd etmək istəyirəm. Birincisi, dərsliyin hazırlanması çox ciddi məsələdir. Dərsliyin hazırlanmasına peşəkarlar cəlb edilməlidir. İkincisi, dərsliklərin hazırlanmasına cavabdeh olan Təhsil Nazirliyi ilə Dövlət İmtahan Mərkəzi arasında həmişə münaqişə olub. Yəni bir növ Dövlət İmtahan Mərkəzi istədiyi şəkildə sualları tərtib edir və bir çox hallarda da bu sualların tərtib edilməsinə bu sahəni daha az bilən insanları cəlb olunur. Nəyə görə? Ona görə ki, bu sualların tərtibinə görə müəyyən maliyə vəsaiti ödənilir. Bu səbdən də hər kəs öz yaxınını bu işlərə cəlb etməyə, o maliyənin də tanıdığı şəxslərə çatmasına çalışır. Sonra burada başqa məqamlar da var, bəzən imtahanlara bilərəkdən belə dolaşıq, yaxud dərsliklərlə əlaqəsi olmayan suallar salınır. Məsələn, mən özüm şahidi olmuşam, məni tanımayan və DİM-də imtahan suallarının hazırlanmasında iştirak edən bir adam “bu il Azərbaycan dilindən elə suallar qoymuşam ki, uşaqların atasını yandıracağam, heç kim keçə bilməyəcək” dedi. Bilirsiniz, belə yanaşmalar da var. Ona görə də bu sahə qaydaya salınmalıdır” - deyə H.Zərbəliyev bildirdi.
- Vüsalə Ağabəyli: “Orta məktəb dərslikləri bir kənarda qalır, Dövlət İmtahan Mərkəzinin təşkil etdiyi imtahanların sualları başqa cür olur”
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Vüsalə Ağabəylinin sözlərinə görə də, bunu həm imtahan verənlər, həm də mütəxəssislər deyir: “Orta məktəb müəllimləri özləri də imtahan suallarına baxanda bu fərqi görə bilirlər. Yəni orta məktəb dərslikləri bir kənarda qalır Dövlət İmtahan Mərkəzinin təşkil etdiyi imtahanların sualları başqa cür olur. Orta məktəb dərslikləri ilə DİM-in hazırladığı imtahan sualları bir-biri ilə uzlaşmır. Uzun illərdir ki, DİM-lə Təhsil Nazirliyi arasında mövcud olan anlaşılmazlıqlar gəlib tələbələrin, bakalavrların, o cümlədən MİQ imtahanı verən müəllimlərin başında çatlayır... MİQ imtahanında ingilis dili müəlılimləri üçün o qədər ağır, o qədər qeyri-adi suallar salınmışdı. Yəni bunlar müəllimin peşəkarlığını, müəllimin biliyini, müəllimin bacarığını, qabiliyyətini yoxlamaq üçün deyil. Qədim ingilis dilində hansı sözlərdən istifadə olunur, yaxud ümumişlək olmayan ifadələr, terminlər, qramatikanın lazımsız tərəfləri kimin nəyinə lazımdır. Bu işin praktik tərəfləri yoxlanılmalıdır. O cümlədən də qəbul imtahanlarında. Uzun illərdir Təhsil Nazirliyi və DİM arasındakı çəkişmə abituriyentlərin üzərində özünü göstərir...11 il şagird orta məktəbdə oxuyur, amma həmin dərsliklərin əsasında imtahan verməyəcəksə onda orta məktəb nəyə lazımdı. Orta məktəb dərsliklərini qəbul etmirsə onda DİM özünün tərtib etdiyi kitablar əsasında onlara iki illik hazırlıq kursu keçsin və onunla da, ali məktəbə qəbul mərhələsi bitsin. Artıq bu formada gedirik. Çünki hazırlıq prosesi DİM-in dərc etdiyi kitablar, vəsaitlər əsasında təşkil olunur. Belə çıxır ki, orta məktəblərdə tədrus olunan kitabların, dərs vəsaitlərinin heç bir əhəmiyyəti yoxdur”” - deyə V.Ağabəyli qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
