Elşən Həsənov: “Bizim üçün ən optimal variant mübadilə yox, anklavların geri qaytarılmasıdır”
Ermənistanın ərazi idarəetmə və infrastruktur naziri Qnel Sanosyan anklavlarla bağlı danışıb. Sanosyan bu barədə müxtəlif variantların səsləndirildiyini bildirib:
“Anklavlarla bağlı danışıqlarda müxtəlif müzakirələr, ssenarilər var. Aydındır ki, bu proses yetişəndə hüquqi sənədlər burada mühüm rol oynayacaq. Yəni hər hansı əraziyə, hər hansı statusa malik olmaq üçün hüquqi əsaslar olmalıdır. Düşünürəm ki, o zaman kimin hansı əraziyə hüquqi əsası olduğu görünəcək”.
Hansı status, ssenaridən söhbət gedə bilər?
Bundan əvvəl Paşinyan belə bir açıqlama verib: “Anklavlar Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün 86,6 min kvadrat kilometr ərazisinin bir hissəsidir.
29 min 800 kvadrat kilometr əraziyə malik Ermənistanın ərazi bütövlüyünə Artsvaşen (Başkənd, Gədəbəy – red.) daxildir.
Anklavlar məsələsinin həlli üçün bir neçə variant var. Onlardan biri aşağıdakı ola bilər: xəttin hər iki tərəfindəki anklav ərazilər yerləşdikləri tərəfin nəzarəti altında qalır.
Digər variant isə odur ki, sülh müqaviləsi imzalanandan sonra Başkənd Ermənistanın, qalan ərazilər isə Azərbaycanın suverenliyinə qayıdacaq. Bu, siyasi nöqteyi-nəzərdən mövqedir, lakin hüquqi aspekt hələ də öyrənilməlidir”.
Azərbaycan üçün anklavlarla bağlı problemin həlli üçün hansı variant daha sərfəlidir?
Təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert Elşən Həsənov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, bu ərazilərin Azərbaycana qaytarılması üçün demarkasiya prosesi lazımdır: “Ona görə də məsələyə bu çərçivədə baxılacaq. Çünki bu olmadan anklavlarla bağlı qərarlar qəbul edilə bilməz. Ermənilər Azərbaycandan həm işğal dövründə, həm də ondan öncəki illərdə qopardığı əraziləri geri qaytarmaq istəmir. Ona görə də, anklavlarla bağlı məsələni gündəmə gətirirlər. Qazaxın 7 kəndinin geri qaytarılması məsələsi qaldırılarkən buradakı kəndlərin necə anklav olmasına aydınlıq gətirilməsi daha vacibdir. Ona görə də, həmin kəndlərin geri qaytarılmasını tələb edərkən onların ətrafındakı ərazilərin də təhvil verilməsi məsələsi qaldırılmalıdır. Qazaxın anklav kəndləri geri qaytarılarkən onların ətrafındakı ərazilər mütləq boşaldılmalıdır. Çünki anklavlar təhvil verildikdə o kəndlərə qayıdacaq əhalinin başqa bir dövlətin ərazisindən gediş-gəlişi müşkülə çevriləcək. Belə olanda kiminsə ora gedib yaşaması çətin olacaq. Məlumdur ki, Ermənistan və Azərbaycan ərazisində anklavlar sovet dövründə yaranıb. Hansı qərarların və qanun normaları əsasında bu torpaqların digər sovet respublikasına verildiyi isə aydın deyil. Əvvələr bu haqda rəsmi danışılmasa da, anklavlar məsələsi Azərbaycanın təşəbbüsü ilə İrəvan və Bakı arasındakı danışıqlar prosesinə daxil edilib. İlham Əliyev israr edir ki, bu məsələ müzakirə olunmalı və həll edilməlidir, bu haqda o, çoxsaylı müsahibələrində bildirib. Ərazilərin qaytarılması Azərbaycana sərf edir, Ermənistan üçün isə müəyyən problemlər yaradacaq. Əgər Bakı anklavları öz nəzarətinə qaytarsa, Ermənistanda bəzi yaşayış məntəqələri Azərbaycan mövqelərinin bir neçə metrliyində qalacaq. İstənilən halda, hazırda mövcud konfiqurasiyanın olduğu kimi saxlanılması, tərəflərin sadəcə anklavları dəyişməsi ən mümkün ssenari kimi görünür. Bu haqda Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan son müsahibəsində də bildirib. Bu, anklavlar qaytarılacağı halda yarana biləcək bir çox problemlərin qarşısını almağa imkan verir. Amma bizim üçün ən optimal variant mübadilə yox, anklavların geri qaytarılmasıdır”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
