Pul-kredit sistemindəki çətinliklərin bir səbəbi kimi bankların çoxluğu göstərilir
Vüqar Bayramov: "Bu, bankların bağlanması ilə deyil, onların birləşməsi yolu ilə həyata keçirilsə, daha məqsədəuyğundur"
"Azərbaycanda bankların sayı qonşu ölkələrlə müqayisədə daha çoxdur"
Belə fikirlər tez-tez səslənir ki, Azərbaycanda pul-kredit siyasətində mövcud olan çətinliklərin kökündə ölkədəki bankların çoxluğu dayanır. Yəni bir sıra banklar lazım olan tələbləri qarşılaya bilmir.
Əhalini sərfəli kredit resursları ilə təmin etməkdə çətinlik çəkir. O üzdən belə fikirlər səslənir ki, ölkə iqtisadiyyatı üçün 20-25-dək bank kifayət edir. Çünki bir sıra bankların müştəri kontingenti azdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan iqtisadi cəhətdən güclü, ərazi baxımından isə kiçikdir, buna görə də optimal sayda bank ölkənin bank sektoru üçün kifayətdir.
Ölkədə nə qədər çox iri bank fəaliyyət göstərirsə, ümumilikdə bankların sayı bir o qədər az olur. Banklar nə qədər az olarsa, onları idarə edəcək bir o qədər top-menecer tələb olunur. Top-menecerlər istənilən inkişaf etməkdə olan ölkə üçün məhdud resursdur. Müvafiq olaraq, bankların sayı az olarsa, onları keyfiyyətli səviyyədə idarə etmək üçün həmin kadrlar bizə kifayət edəcək. Digər tərəfdən, iri bank hər hansı gözlənilməyən vəziyyət halında əhalinin depozitlərini qoruya biləcək. Bundan başqa, bankların sayı nə qədər az olarsa, bu, ümumilikdə bank sektorunun inkişafı baxımından bir o qədər müsbət haldır. Bankların sayını azaltmaq lazımdır ki, onların səmərəliliyi, xidmət səviyyəsi artsın, banklar güclənsin. Onların, Avropada olduğu kimi, daha geniş çeşidli xidmətlər göstərməsinə ehtiyac var. Bunu gəlirlərin azalması fonunda təsadüfi, arxasız oyunçuların bazardan çıxarılması prosesi kimi qiymətləndirsək, daha doğru olardı.
Məsələyə münasibət bildirən iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovun fikrincə, Azərbaycanda zəif bankların bağlanması heç bir narazılıq doğurmalı deyil: "Burada ciddi bir risq doğuran çətinlik yoxdur. Bankların əmanətlər qarşısında öhdəlikləri yerinə yetirə bilməsi ilə bağlı hər hansı bir çətinlik yoxdur. Bağlanmış bankların əmanətlərinin geri qaytarılması ilə bağlı problem olmayacaq. Xüsusilə qorunan əmanətlərin geri qaytarılması ilə bağlı elə bir ciddi problem yoxdur. Bankların sayı ilə bağlı xüsusi standartlar olmasa da, beynəlxalq qiymətləndirmələr göstərir ki, Azərbaycanda bankların sayı qonşu ölkələrlə müqayisədə daha çoxdur. Təbii ki, bankların birləşməsinə ehtiyac var. Bankların bağlanmasındansa, onların birləşməsi daha məqsədəuyğundur. Çox təəssüf ki, hələ bankların birləşməsi müşahidə olunmur. Azərbaycanın mövcud maliyyə bazarının miqyasını, əhalinin sayını və adambaşına düşən ümumdaxili məhsulun həcmini nəzərə alsaq, bankların rəqabətliliyini artırmaq üçün sayının 30-a qədər azaldılması yaxşı olar. Bu, bankların bağlanması ilə deyil, onların birləşməsi yolu ilə həyata keçirilsə, daha məqsədəuyğundur.
Çünki bankların birləşməsi bütövlükdə bank sektoruna inamın qorunub saxlanmasına imkan verir. Bu, bank sektorunda rəqabətin güclənməsinə, inamın artırılmasına və eyni zamanda bank sektorunun təkmilləşməsinə şərait yarada bilər. Ümumilikdə, 2015-ci ilin ikinci yarısı və 2016-cı ilin birinci yarısında daha 3 bankın ya birləşəcəyi, ya da bağlanacağı ilə bağlı qərar qəbul ediləcəyini proqnozlaşdırırıq".
Vidadi ORDAHALLI
