Cümə axşamı günü, 10 iyul 2025
     

Orta ömrümüz 82 yaşa doğru gedir? Nazirin mübahisəli "pensiya yozumuna" ekspert rəyi...

Image

Akif Nəsirli: "Gözlənilən ömür uzunluğu ilə bağlı göstərici eyni zamanda Azərbaycanda pensiyaya çıxma yaşı ilə bağlı dartışmalar doğurur"

Bu gün ölkəmizdə ən çox müzakirə edilən və ətrafında müzakirə açılan, əksər halda dövlət qurumları ilə müstəqil ekspertlərin rəyinin üst-üstə düşmədiyi məsələ pensiya yaşı ilə bağlıdır. 

Dövlət qurumları insanların orta ömür həddinin gələcəkdə artacağını desə də, ekspertlər bu məsələdə elə də nikbin deyil. Keçək əsas məsələyə. 

Nazirlik və Dünya Bankının hesablamalarına əsasən 2050-ci ildə gözlənilən orta ömür uzunluğu qadınlarda 82,8 yaş, kişilərdə isə 79,8 yaş təşkil edəcək (yəni pensiyanın ödəniş müddəti daha da artacaq).

Bu, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin pensiya yaşı ilə bağlı KİV-in sorğusuna cavabında bildirilib.

Qeyd edilib ki, bütün dünyada olduğu kimi, ölkəmizdə də həyat şəraitinin yaxşılaşması, səhiyyənin inkişafı və tibb xidmətlərinin beynəlxalq standartlara uyğun təşkili, habelə elm və texnologiyanın inkişafı ilə əlaqədar iş və həyat təhlükəsizliyinin yüksəlməsi nəticəsində gözlənilən orta ömür uzunluğu davamlı olaraq artır.

"Hazırda dünyanın bir çox ölkələrində də pensiya yaş həddi 65 və daha yüksəkdir, habelə əksər ölkələrdə pensiya yaşı mərhələli şəkildə artırılmaqdadır. Pensiya yaşının azaldılması məsələsinə əmək fəaliyyətinin son yaş həddi ilə birlikdə baxılmalıdır. Çünki pensiya yaşına çatmaq bir sığorta hadisəsidir, şəxsin əmək qabiliyyəti olmaması deməkdir. Təcrübə göstərir ki, pensiyaya çıxdıqdan sonra uzun müddət pensiya alanların sayı kifayət qədər çoxdur (yaşa görə 68,5% pensiyaçı 12 ildən artıqdır ki, ödəniş alır).

Nazirlik və Dünya Bankının hesablamalarına əsasən 2050-ci ildə gözlənilən orta ömür uzunluğu qadınlarda 82,8 yaş, kişilərdə isə 79,8 yaş təşkil edəcəkdir (yəni ödəniş müddəti daha da artacaqdır). Onu da qeyd edək ki, pensiyaya çıxma yaşı ölkəmizlə yanaşı, əksər ölkələrdə, eləcə də regionda yerləşən və sosial-iqtisadi inkişaf səviyyəsi təqribən Azərbaycanla oxşar olan ölkələrdə, o cümlədən Rusiya, Qazaxıstan və s. kimi ölkələrdə də orta ömür uzunluğunun artımına mütənasib şəkildə artırılır və həmin ölkələrdə gələcək perspektivdə də yaş həddinin daha da artırılması hədəflənmişdir.

Bu baxımdan qeyd etməliyik ki, indiki mərhələdə ölkəmizdə kişilər və qadınlar üzrə pensiya yaşının azaldılması məsələsi müzakirə edilmir", - deyə bildirilib.

Nazirliyin açıqlamasından belə çıxır ki, orta ömür uzunluğu artırsa pensiya yaşı da artırılacaq. 

"Ölkədə gözlənilən ömür uzunluğunun və orta pensiya müddətinin reallığı əks etdirməsi…"

Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri Akif Nəsirli "Bakı-Xəbər"ə şərhində "Doğulanda gözlənilən ömür uzunluğu" adlanan bir anlayış var. Bu anlayış doğulanların hər birinin yaşayacağı ortalama il sayını göstərir. Ortaya çıxan say sözügedən ölkədə yaşam ortamının səviyyəsini də qiymətləndirməyə imkan verir. Dövlət Statistika Komitəsi (DSK) ötən ilin sonuna əhali statistikasıyla bağlı bilgiləri əks etdirən hesabatında həmin göstəricini də açıqlayıb. Rəsmi açıqlamaya görə, keçən ilin əvvəlinə Azərbaycanda gözlənilən ömür uzunluğu 73.6 olub. Ayrıca götürülsə, qadınların gözlənilən orta ömür uzunluğu 76 yaşa, kişilərdə isə 71 yaşa bərabərdir. Deməli, Azərbaycanda qadınların kişilərlə müqayisədə orta hesabla beş il daha çox yaşayacağı güman edilir. Gözləniləm ömür uzunluğu ilə bağlı daha bir diqqətçəkən məqam son illər bu göstəricinin pisləşməsidir. Axı 2019-cu ildə Azərbaycanda gözlənilən ömür uzunluğu ən yüksək səviyyəsinə çatmışdı – 76.4 ilə. Di gəl, son iki ildə ölüm hallarının artması bu göstəriciyə təsirsiz ötüşməyib. Beləcə, cəmi iki-üç il içində Azərbaycanda gözlənilən ömür uzunluğu üç ilə yaxın azalıb. Müstəqilliyin ilk illərində bu göstərici daha aşağı – 69 yaş civarındaydı. Sonrakı illərdə gözlənilən ömür uzunluğu ilə bağlı artım gözə çarpırdı. Ötən il qeydə alınan göstərici yenidən 2010-cu il səviyyəsinə qayıtmaq deməkdir"-deyə qeyd etdi.

Orta ömür uzunluğuna toxunan A.Nəsirlinin sözlərinə görə, son 10 ildə bu istiqamətdə elə də ciddi üstünlük yoxdur. "Azərbaycan əhalisinin sayına baxaq" - deyən ekspert "Nə dəyişib?

Toplanan məbləğ 12-yə deyil, 8-ə bölünsə, ortalama pensiya 520 manat olardı. 

Gözlənilən ömür uzunluğu ilə bağlı göstərici eyni zamanda Azərbaycanda pensiyaya çıxma yaşı ilə bağlı dartışmalar doğurur. İndi ölkədə kişilərin pensiya yaşı 65-dir. Qadınların da pensiya yaşı 2026-cı il iyulun 1-də 65-ə çatacaq. Onu da gözardı etmək olmaz ki, Azərbaycan qanunlarına görə, yaş üzündən pensiyaya çıxacaq şəxsə pensiya hesablanarkən onun çalışdığı illər ərzində topladığı pensiya kapitalı 144-ə bölünür. Bu ondan qaynaqlanır ki, hökumətin fikrincə, Azərbaycanda hər pensiyaçı ortalama 12 il pensiya alır. Amma rəsmi rəqəmlərdən görünür ki, bu heç də hər kəs üçün belə deyil.

İndiki rəqəmlərə söykənib demək olar ki, pensiyaçılar uyğun yaşa çatdıqdan sonra ortalama 8 il pensiya alırlar. Kişilər üçün bu göstərici daha aşağı – 6 il civarındadır. Bu baxımdan, pensiya alınacaq müddət 12 il deyil, daha az hesablansaydı, o zaman pensiyaçılar daha çox pensiya almaq şansı qazanardılar. Məsələn, iş həyatı boyunca 50 min pensiya kapitalı toplamış şəxs indiki qanunla aylıq 347 manat pensiya ala bilər (50 minhttps://baki-xeber.com/144). Ancaq həmin məbləğ 12 ilə yox, tutalım, 8 ilə bölünsə, pensiyaçının aylıq alacağı məbləğ 520 manat ola bilərdi. Bu baxımdan, ölkədə gözlənilən ömür uzunluğunun və orta pensiya müddətinin reallığı əks etdirməsi həm də pensiyaçıların aylıq ödənişinin məbləğinə ciddi təsir edir"-deyə A. Nəsirli qeyd etdi. Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycanda sinir sistemi xəstəliklərindən ölənlərin sayı kəskin artıb:"Ölənlərin, az qala, yarısı pensiya yaşına çatmır. Rəsmi rəqəmlər, təbii ki, ölkədə pensiya yaşının ədalətli olub-olmamasına dair müzakirələr doğurur. DSK-nın əvvəlki dövrlərdə açıqladığı göstəricilərə görə, ötən il Azərbaycanda 76 min 878 nəfər vəfat edib. Onların 30 min 544-ü (40 faizi) yaşı 65-i aşmayan şəxslərdir. Bu rəqəmi cinslər üzrə gözdən keçirdikdə aydın olur ki, kişilər arasında qeydə alınan ölümlərin 47 faizi 65 yaşadək olub. Deməli, ölkədə hər iki kişidən biri pensiya yaşına çatmadan vəfat edir. Di gəl, hökumət rəsmiləri Azərbaycanda pensiya yaşının yüksək olması ilə bağlı ittihamları əsaslı saymır. Qadınlara gəlincə, ötən il vəfat edənlərin 32 faizi - təxminən üçdə biri 65 yaşına çatmayan xanımlardır.

Ölüm göstəricisi tək ortayaşlı şəxslər arasında deyil, gənclər arasında da yetərincə çoxdur. İki  il əvvəl vəfat edən 3 min 300 nəfərin yaşı 29-dan az olub. Bu, bütün ölümlərin 4 faizi demək idi. 27 min 255 nəfər 30-64 yaş arasında ölənlərin sayıdır. Bu, bütün ölümlərin 35 faizi anlamına gəlir. 

Qeyd edim ki, Azərbaycanda doğum kəskin azalıb, abort kəskin artıb".

A. Nəsirli vurğuladı ki, əgər 2017-ci ildə hər 100 nəfərdən 14 nəfər pensiya alırdısa, 2023-və ilə görə, hər 100 nəfərdən cəmi 11 nəfər pensiya alır.   "Pensiyaçıların sarı 2017-ci ildən indiyə qədər xeyli azalıb. Pensiyaçıların sayı bu ilə qədər ən azı 120 min azalıb. Əgər pensiyaçıların sayı azalıbsa, deməli pensiyaya çıxanlar azalıb, ömür uzunluğu azalıb. Məsələn, 2023-cü ilin göstəricilərinə görə, ümumi ölümlərin təxminən 40 faizi pensiya yaşına çatmadan baş verir. Hər 100 insandan 40-ı pensiya yaşına çatmadan dünyasını dəyişən vətəndaşlarımızıdır. 2022-ci ildə ölənlərin 40 faizi pensiya yaşına çatmayanlar olub. Bu onu göstərir ki, pensiya yaşına çatmayan kifayət qədər vətəndaşımız var. Bütün bunlar onu göstərir ki, Azərbaycanda ömür uzunluğu rəsmi qurumların qeyd etdiyi kimi deyil. Əslində hər bir vətəndaş pensiya yaşına çatandan sonra 12 il pensiya almalıdır. Yəni hər bir vətəndaşın topladığı sığorta kapitalı 12 ilə bölünür. Azərbaycan hökumətinə görə, ölkə vətəndaşlarının orta ömür uzunluğu 75, 8 ildir, BMT-nin hesablamalarına görə isə 73 ildir"-deyə A.Nəsirli vurğuladı.

İradə SARIYEVA 



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

10.07.2025 / 12:00
Hacıqabulda 55 yaşlı kişi cərəyan vurmasından öldü

10.07.2025 / 11:45
Keçmiş prezident yenidən həbsxanaya atıldı

10.07.2025 / 11:43
Baş prokuror Zaqatalada vətəndaşları qəbul edəcək

10.07.2025 / 11:25
Azərbaycanda rus bölmələri bağlanmayacaq - nazir açıqladı

10.07.2025 / 11:12
Rusiya şirkətindən QƏRAR - Tehrana bütün reyslər ləğv edildi

10.07.2025 / 11:05
"Bu prosesin məqsədi müəllimləri işdən çıxarmaq deyil"- Emin Əmrullayev

10.07.2025 / 11:00
Bir gündə 13 kiloqramdan çox narkotik vasitə aşkarlanıb - polis

10.07.2025 / 10:44
“Mədəni İrs Beynəlxalq Ustad Məktəbinin yaradılması və kursların keçirilməsi” layihəsi çərçivəsində görüş keçirilib

10.07.2025 / 10:28
Bazar günü 34 mindən çox abituriyent imtahan verəcək

10.07.2025 / 10:20
Azərbaycan və Çin dəmiryolları arasında mühüm razılaşma

10.07.2025 / 10:16
İsveçdə qalmaqal - nazir qohumuna görə təzyiq altındadır

10.07.2025 / 10:10
“815” Çağrı Mərkəzinə 70 mindən çox zəng daxil olub

10.07.2025 / 10:05
Beynəlxalq səyyahlar Füzuliyə gəliblər

10.07.2025 / 10:02
Ağdərə sakini mal-qara otararkən minaya düşüb - BİRGƏ MƏLUMAT

10.07.2025 / 09:43
Bu gün Naxçıvanın bəzi ərazilərində içməli su olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

10.07.2025 / 09:34
Əbu-Dabidə Prezident İlham Əliyevin Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanla görüşü başlayıb - YENİLƏNİB

10.07.2025 / 09:28
Hər il dünyada 12 milyon qız uşağı erkən evliliyə məcbur edilir - BMT həyəcan təbili çalır..

10.07.2025 / 09:18
“Sabah” bu gün Sloveniya klubuna qarşı meydana çıxır

10.07.2025 / 09:12
Ərdoğan Burhanettin Duranı yeni vəzifəyə təyin edib

10.07.2025 / 09:02
15 ölkədən olan səyyahların Qarabağ və Şərqi Zəngəzura səfəri başlayıb

10.07.2025 / 08:40
Azərbaycana dəvə əti nə üçün idxal olunur?

10.07.2025 / 00:18
Rusiya Azərbaycandan iki şirkətin süd məhsullarının idxalına qadağa qoydu

09.07.2025 / 23:23
Prezident İlham Əliyev Şeyx Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyana xatirə hədiyyəsi təqdim edib

09.07.2025 / 21:11
Rusiya narahatdır - İranın zənginləşmiş uran qalıqları ABŞ-ın əlinə düşə bilər...

09.07.2025 / 20:54
Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı yeni proseslərə start verilir

09.07.2025 / 20:39
Tramp Ukraynaya hərbi yardımı tam bərpa etdi - bunu yeni siyasi oyun sayanlar da var...

09.07.2025 / 20:25
Trampın yeni qərarı dolların kursunu dəyişdi, manata da təsir ehtimalları var…

09.07.2025 / 20:11
Xəzər dənizinə yeni güclü oyunçu gəlir - Azərbaycan prosesə qəti dəstək verir...

09.07.2025 / 19:54
Tramp Qəzzada sülh yaratdı ki, Nobel mükafatına təqdim olunur?

09.07.2025 / 19:39
Paşinyan Qərblə razılaşıb - ölkədə müxalifət qalmayacaq...

09.07.2025 / 19:25
Xarici media qurumları ilə bağlı Azərbaycanda mühüm qanun proseduru başlayır...

09.07.2025 / 19:10
Trampın 14 dövlətə "xoşbəxtlik məktubları" dünyanı bədbəxt edə bilər....

09.07.2025 / 18:51
Tramp-Rubio görüşündə Qarabağ sülh müzakirəsi - ABŞ-da inanılmaz nikbinlik var...

09.07.2025 / 18:36
Dünya Kilsə Şurasının Paşinyana qarşı erməni kilsəsi ilə "xristian həmrəyliyi"...

09.07.2025 / 18:23
Azərbaycan və BƏƏ arasında Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq Sazişi imzalandı

09.07.2025 / 18:19
Azərbaycanın xaricdəki səfirləri Xankəndidə

09.07.2025 / 18:16
PKK-çıların tərksilah olunması prosesi başladı – ilk olaraq Süleymaniyyədə...

09.07.2025 / 18:07
Milli mətbuatın 150 illik sərəncamı ölkə boyu necə icra olunur...

09.07.2025 / 18:05
Prezident İlham Əliyevin Əbu-Dabidə BƏƏ Prezidenti ilə görüşü olub - FOTO

09.07.2025 / 17:53
Hindistan erməni "soyqırımını" tanısa, Azərbaycandan xəbərdarlıq ala bilər...

09.07.2025 / 17:39
Sanballı sənətkarlar yüngül şou ifaçılarla eyni teleproqramlardan imtina edir...

09.07.2025 / 17:26
Naxçıvan Konstitusiyasında islahatlar hüquqi dövlət quruculuğunda önəmli yer tutur...

09.07.2025 / 17:17
Trampın Putini hədələyən səs yazısı ortaya çıxdı - “Moskvanı bombalayaram”

09.07.2025 / 17:03
“İki sahil” 34 yaşını qeyd edir

09.07.2025 / 17:01
Formula 1 2026-cı il təqvimində dəyişiklik edib

09.07.2025 / 16:58
QDF-in təşəbbüsü ilə növbəti “Qarabağ Gecəsi” xeyriyyə konserti keçirilib

09.07.2025 / 16:45
Əhliman Əmiraslanovun təşəbbüsü ilə Sabirabadda hüquqi yardım göstərildi - FOTO

09.07.2025 / 16:37
Avropa NATO-Rusiya müharibəsinə hazırlaşır – qitənin ən böyük limanında hərbi gəmilər üçün yer ayrılır...

09.07.2025 / 16:19
Makron bu dəfə də Britaniyada arvadından “şillə yedi”...

09.07.2025 / 15:53
"Moskva “Sputnik Azərbaycan” rəhbərlərinin həbsi işi üzrə Bakı ilə təmasları davam etdirir" – Rusiya XİN

09.07.2025 / 15:16
Zaxarova rusiyalıların Ermənistana girişinin qadağan edilməsinə münasibət bildirdi

09.07.2025 / 14:55
Prezident İlham Əliyev Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə səfər edib - FOTO

09.07.2025 / 14:43
Sumqayıtda quldurluq edən şəxs saxlandı

09.07.2025 / 14:23
Azərbaycan XİN İranın İrəvandakı səfirinə sərt cavab verdi...

09.07.2025 / 14:09
84 min dollar vəsaiti ölkədən çıxaran şirkətə 17 min dollara yaxın cərimə kəsildi...

09.07.2025 / 13:54
Bu il 6 minə yaxın keçmiş məcburi köçkün bu kəndlərə qayıdacaq...

09.07.2025 / 13:45
Prezident İlham Əliyevin Şeyx Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan ilə görüşü olacaq

09.07.2025 / 13:36
Qəzzada hərbi əməliyyatlar bərpa olunmayacaq - Tramp HƏMAS-a söz verdi

09.07.2025 / 13:23
DİN avtobus dayanacaqlarını zəbt edən sürücülərə xəbərdarlıq etdi

09.07.2025 / 13:11
Türkiyənin turizm mərkəzi : “Akdeniz’in İncisi” Mersin...

09.07.2025 / 13:10
Завтра может быть сенсация! Встреча И.Алиева и Н.Пашиняна - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

09.07.2025 / 12:57
Azərbaycanda xərçəng xəstələrinin sayı artıb

09.07.2025 / 12:46
Duyğulara sənətlə toxunuş”: Gəncədə kimsəsiz uşaqlara art-terapiya dəstəyi

09.07.2025 / 12:43
Tramp Putinə “kiçik bir sürpriz” hazırlayır – çox məyus oldum...

09.07.2025 / 12:17
Sabah Əbu-Dabidə Prezident Əliyevlə Paşinyan arasında görüş keçiriləcək...

09.07.2025 / 12:09
Azərbaycan ECO-da birləşdirici regional güc mərkəzinə çevrilir

09.07.2025 / 12:00
"PKK mövcudluğunu bitirib" - Abdullah Öcalan çağırış etdi!

09.07.2025 / 11:35
Hakan Fidan və Yaşar Gülər Pakistanda - bu mühüm məsələlər müzakirə olunacaq

09.07.2025 / 11:28
Ermənistanda poliqonda partlayış olub - TƏCİLİ

09.07.2025 / 11:25
Baş nazir idi, indi bankda məsləhətçi işləyəcək...

09.07.2025 / 11:20
Gənclər üçün “Ekoloji Texnologiyalar və Sosial Sahibkarlıq” düşərgəsi keçiriləcək

09.07.2025 / 11:12
Şəmkirdə "KİA" aşıb, ölən və xəsarət alanlar var

09.07.2025 / 11:05
Yol polisi skuter, moped və velosiped sürücülərinə çağırış etdi

09.07.2025 / 11:03
ABŞ-dan bizimlə bağlı mühüm bəyanat - CANLI

09.07.2025 / 11:02
Diplomatik xidmət orqanlarının rəhbərləri Xankəndiyə gediblər

09.07.2025 / 10:38
BAMF-ın baş ofisində növbəti təlim keçirilib

09.07.2025 / 10:34
Axtarışda olan 90 nəfər saxlanılıb - polisdən AÇIQLAMA

09.07.2025 / 10:22
Dünya bazarında neftimiz bahalaşdı - 75 dolları ötüb...

09.07.2025 / 10:18
İsrail Suriyada 11-ci hərbi bazasını qurub

09.07.2025 / 10:12
Qarabağa getmək istəyənlər, bu xəbəri mütləq oxuyun!

09.07.2025 / 10:08
28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qəbul edildi - Dövlət Xidməti

Naxçıvan Konstitusiyasında islahatlar hüquqi dövlət quruculuğunda önəmli yer tutur...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910