Taksi şirkətləri vergidən necə yayınır?

Bu gün ölkəmizdə kifayət qədər taksi xidməti ilə məşğul olan şəxslər var, onlarla paralel olaraq taksi şirkətləri də fəaliyyət göstərirlər. Dəfələrlə səsləndirilən məlumatlara və ekspertlər arasında mövcud olan söhbətlərə görə, Azərbaycanda taksi şirkətləri vergidən yayınır. Hətta bu fikri xeyli müddət bundan əvvəl millət vəkili Rüfət Quliyev də vurğulamışdı. O qeyd edirdi ki, taksi şirkətlərinin vergidən yayınması halları müşahidə edilir. Bu gün də sözügedən sahədə ciddi problemlərin olduğu bildirilir. Bu sırada Uber və Bolt kimi taksi şirkətlərinin də dayandığı deyilir. Bilirik ki, son zamanlar taksi şirkətləri ilə bağlı problemlər çoxalıb. Eyni zamanda, taksi şirkətlərinin vergidən yayınması ilə bağlı məlumatlar var və onlar vergidən necə yayınırlar?

Sosial-iqtisadi sahə üzrə ekspert Elçin Bayramlı baki-xeber.com-a şərhində bildirdi ki, qanunla taksi şirkətlərinin vergidən yayınması mümkün deyil, amma belə hallar baş verirsə, vergi orqanları bu faktları araşdırıb ortaya çıxarmalıdır. “Taksi şirkətləri vergidə qeydiyyatdadır, dövriyyəsini nə göstərirsə onun da vergisini ödəməlidir. Dövriyyəni düz göstərməməklə vergidən yayına bilərlər. Bu da onlara ciddi problemlər yaradar. Şirkət belə edirsə, bu da vergi orqanlarının problemidir, əgər şübhəli hal olarsa onlar gəlib şirkətləri yoxlamalıdır, vergidən yayınma halları varsa cərimə etməlidir. Bunun başqa yolu yoxdur. VÖEN üzərindən qanuni fəaliyyət göstərən şirkətlərdir. Təkcə taksi şirkətlərində deyil, bütün sahələrdə gəlirlərini gizlətməklə vergidən yayınmaq halları baş verir. Vergi müvafiq metodla gəlib dövriyyəni, maşın sayını, sifarişləri, gəlir-çıxarları yoxlaya və ümumi nəticə çıxara bilər ki, aylıq dövriyyə nə qədərdir. Vergi əgər yoxlamırsa, təbii, taksi şirkətləri müxtəlif üsullarla vergidən yayınmağa çalışacaq”.

E.Bayramlı hesab edir ki, indi müxtəlif tətbiqlər var və onların vasitəsilə sistemə daxil olmaqla bütün informasiyaları əldə etmək olar. “Böyük taksi şirkətlərinin bu risqə gedəcəyinə inanmıram, çünki vergidən yayınmaya görə cərimələr çox ağırdır. Xırda şirkətlər var ki, onlar hansısa bir formada qanundan kənar işləyə, vergidən yayına bilərlər, amma iri şirkətlər belə risqə getməzlər. Çünki hüquqi şəxslərdə vergi cərimələri çox yüksəkdir”-deyə E.Bayramlı vurğuladı.

“Bu taksi şirkətləri həm də fərqlənmə nişanı olmadan, dövlətə vergi ödəmədən fəaliyyət göstərirlər”

Nəqliyyat üzrə ekspert Elməddin Muradlı isə baki-xeber.com-a açıqlamasında qeyd etdi ki, taksi şirkətlərinin vergidən yayınması problemi var: “Bu şirkətlərin fəaliyyəti Azərbaycanda nə qədər qanunla tənzimlənsə də, müəyyən nöqsanlar və qüsurlar hələ də qalmaqdadır. O qüsurlardan biri də nağd ödənişlərdən yayınma ilə bağlıdır ki, həmin şirkətlər bunu etməyi bacarırlar. Onların sistemi yalnız özlərinə məxsus olan bir sistem olduğu üçün ödənişlərin, yığılan pulların dövriyyəsinə nəzarət etmək tam mümkün deyil. Bəzi situasiyalarda onlar bunu bacarırlar. Əlavə dəyər vergisini vətəndaşların üzərinə qoyurlar. Bunu, xüsusən Bolt şirkəti edir, bununla bağlı ciddi narazılıqlar var. Digər tərəfdən, sürücülərlə heç bir əmək müqaviləsi yoxdur və bu da qanunvericiliyə zidd olan bir hərəkətdir. Ya onlar boyunlarına almalıdırlar ki, taksi şirkəti yox, operator xidmətiyik, vətəndaşla sürücünü bir-biri ilə əlaqələndiririk, ya da şirkət kimi fəaliyyət göstərirsə özünə işçi götürməlidir, onlarla rəsmi müqavilə bağlamalıdır, onların hesablaşmaları da sistem üzərindən görsənməlidir və vergi xidməti buna nəzarət etməyi bacarmalıdır. Hazırda düşünürəm ki, bu sahədə olan problemləri aradan qaldırmaq üçün artıq aidiyyəti qurumlar hərəkətə keçib. Bu taksi şirkətləri həm də fərqlənmə nişanı olmadan, dövlətə vergi ödəmədən fəaliyyət göstərirlər. Bunlar görün nə qədər sürücü işlədir və sürücülərdən pul qazanırlar. Həmin sürücülər isə hazırda qanunsuz fəaliyyət göstərir. Yəni vergidən yayınmanın əsas elementi budur. O cəriməni də onlara elə vergi xidmətinin əməkdaşları yaza bilər. Burada 40-50 manat məbləğində cərimədən söhbət gedir. Onlar qanunsuz sahibkarlıq fəaliyyəti göstərirlər. Taksi xidməti bir xidmət sahəsidir, bu da sahibkarlıq fəaliyyəti sayılır. Burada da fəqrlənmə nişanı almadan, yəni vergi ödəmədən xidmət göstərirsənsə, bu artıq qanunların pozulması deməkdir. Vergiyə ödəniş etməyən, qaydaları pozan adam həmin şirkətə pul qazandırır. Bax, belə problemlər var”- deyə E.Muradlı qeyd etdi.

Əli TURABOV