Rusiya tolerantlıq məsələsində Azərbaycandan nümunə götürə bilər
Rusiya Azərbaycana qarşı qeyri-dost addımlar atmaqda davam edir. Bu fonda Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi Rusiyanın ölkəmizdəki səfirliyinin müvəqqəti işlər vəkili Pyotr Volokovu quruma çağırıb, Moskva xətti ilə baş tutacaq bütün mədəniyyət tədbirləri ləğv edilib.
Bütün bunlara səbəb Yekaterinburqda Azərbaycan diasporunun nümayəndələrinin saxlanması, onlara qarşı zorakılıq olub.
Yekaterinburqda baş verənlər dünyanı şoka salıb
Bakı ilə Moskva arasında münaqişə kəskinləşdikdən sonra Rusiyada Azərbaycana qarşı informasiya kampaniyası başlayıb. Bundan əvvəl Sverdlovsk vilayətində polisin hərəkətləri nəticəsində iki nəfərin ölməsi barədə məlumat yayılıb. İndi də Rusiyada soydaşlarımıa qarşı repressiyalar davam edir. Lakin bu fonda ölkəmizdə yaşayan ruslara tolerant mövqe sərgilənir. Bu siyasət qarşıdakı dövrdə də davam edəcək.
Ümumiyyətlə, Azərbaycan qədim dövrlərdən etibarən fərqli sivilizasiyaların, mədəniyyətlərin, dillərin və dinlərin qovuşduğu bir məkan olub. Coğrafi və tarixi şərait ölkəmizin tolerantlıq ənənələrinin formalaşmasında mühüm rol oynayıb. Bu gün Azərbaycan dünya miqyasında dini və milli tolerantlığın nümunəsi kimi tanınır. Ölkəmizdə müxtəlif xalqların və dini konfessiyaların dinc birgəyaşayışı təmin olunub. Bu siyasət həm dövlətin hüquqi-siyasi çərçivəsində, həm də cəmiyyətin gündəlik həyatında öz əksini tapır. Bütün bunları ruslar özləri də etiraf edirlər. Xatırladaq ki, Azərbaycan Konstitusiyasında insanların din, dil, irq və milliyyətindən asılı olmayaraq hüquq və azadlıqlarının qorunması açıq şəkildə qeyd olunub. Ölkədə yaşayan bütün xalqların nümayəndələri qanun qarşısında bərabər hüquqlara malikdirlər. Dövlətin həyata keçirdiyi siyasət milli və dini azlıqların hüquqlarının qorunmasına, onların mədəni irsinin yaşadılmasına və inkişafına yönəlib. Məsələn, Azərbaycanda yaşayan ruslar, eləcə dəə ləzgilər, talışlar, tatlar, avarlar, gürcülər, udinlər və digər etnik qruplar öz dillərində təhsil ala, mədəni tədbirlər təşkil edə və dini ayinlərini sərbəst şəkildə icra edə bilirlər. Dini tolerantlıq sahəsində Azərbaycan modeli xüsusilə diqqətəlayiqdir. Ölkədə islamla yanaşı, pravoslav, katolik, yəhudi, lüteran, baptist və digər dini icmalar fəaliyyət göstərir. Bakının mərkəzində yerləşən sinaqoqlar, kilsələr və məscidlər insanların dini inanclarına hörmətin və dözümlülüyün real nümunələridir. Azərbaycanın Rus İcması sədrinin birinci müavini, politoloq Anastasiya Lavrina bildirir ki, ölkəmizdə onlara qarşı daim tiolerant münasibət sərgilənib: “Yekaterinburqda baş verənlər əsl şokdur. Hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarının hərəkətləri nəticəsində Azərbaycan əsilli vətəndaşlar – həm Rusiya, həm də Azərbaycan vətəndaşları yaralanıblar və həlak olublar. Buna reaksiya verməmək mümkün deyil. Mən hüquqşünas deyiləm, amma bir insan kimi dövlət orqanı nümayəndələrinin güc tətbiq etməsinin insan tələfatına səbəb olması ilə barışa bilmirəm. Qanun və asayiş dövlətçiliyin tərkib hissəsidir. Amma cinayətə qarşı mübarizə hüquqi müstəvidən kənara çıxan üsullarla aparıldıqda bu, yolverilməzdir. Mən əslən Azərbaycandanam. Burada rus mədəniyyəti, dili və adət-ənənələri həmişə ictimai həyatın bir hissəsi olub. Burada müxtəlifliyə dəyər verilir, hörmət edilir və bu hörmət də göstəriş xatirinə deyil – o, təfərrüatda özünü göstərir: təhsil sistemində, mədəniyyət siyasətində, insanlar arasında gündəlik münasibətlərdə. Ona görə də hazırda Rusiyada Azərbaycan əsilli vətəndaşlara münasibətdə baş verənləri qavramaq xüsusilə çətindir”.
AZAL təyyarəsinin vurulmasından sonrakı ssenari işə salınıb
O da faktdır ki, Azərbaycan hökuməti dini dözümlülüyün və multikultural dəyərlərin təbliğinə böyük önəm verir. 2016-cı ilin “Multikulturalizm ili” elan edilməsi və Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin yaradılması bu istiqamətdə atılan mühüm addımlardandır. Həmçinin, BMT, İƏT, Avropa Şurası kimi nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq çərçivəsində tolerantlıq mövzusunda beynəlxalq tədbirlər, konfranslar və forumlar keçirilir.Bütün bunlardan ölkəmizdə yaşayan ruslar da yararlanır.
Azərbaycanda multikulturalizmin dövlət siyasətinə çevrilməsi heç də təsadüfi deyil. Bu siyasət milli həmrəyliyin və cəmiyyətin dayanıqlı inkişafının əsas sütunlarından biri kimi qəbul edilir. Tolerantlıq və müxtəlifliyə hörmət prinsipləri həm ictimai sabitliyin təmin olunmasına, həm də Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunun möhkəmlənməsinə xidmət edir. Çünki müasir dünyada multikultural və tolerant cəmiyyətlər daha davamlı və rəqabətqabiliyyətli olur.Təəssüf ki, dünyanın bir çox ölkəsində dini və milli ayrı-seçkilik halları, radikalizm və ekstremizm baş qaldırır. Elə Rusiyada soydaşlarımıza qarşı baş verənlər bunun təsdiqidir. Bir daha xatırlatmaq lazım gəlir ki, Yekaterinburqda təhlükəsizlik qüvvələri 50-dən çox azərbaycanlını saxlayıb. Rusiyanın Sverdlovsk vilayəti üzrə İstintaq Komitəsi həbsləri təsdiqləyib. Ancaq problem onda oldu ki, əməliyyat etnik zəmində aparılan repressiyaya çevrildi. Saxlanılanlardan ikisi döyülərək öldürülüb, digərləri ağır xəsarət alıb, çoxsaylı işgəncələrə məruz qalıb. Rusiya Federasiyası İstintaq Komitəsinin rəsmi nümayəndəsi Svetlana Petrenko iki nəfərin öldüyünü təsdiqləyib. Bundan sonra Rusiya Federasiyası İstintaq Komitəsinin sədri Aleksandr Bastrıkinin əmri ilə iş İstintaq Komitəsinin mərkəzi aparatına verilib. Rusiyanın İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili Tatyana Moskalkova azərbaycanlıların həbsinin qanuniliyini və əsaslılığını yoxlamaq üçün Rusiya Baş Prokurorluğuna vəsatətlə müraciət edib. Müraciət Azərbaycanın İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili Səbinə Əliyeva ilə əlaqə saxlandıqdan sonra göndərilib. Amma saxlanma zamanı vəzifə səlahiyyətlərini aşan şəxslərə qarşı hələ də heç bir tədbir görülməyib. Bu, eynilə AZAL təyyarəsinin Rusiya ordusu tərəfindən vurulmasından sonra baş verənləri xatırladır. Elə o vaxtdan indiyə kimi bu cinayəti törədənlərə qarşı Rusiya rəhbərliyi heç bir addım atmayıb, həmin şəxsləri məsuliyyətə cəlb etməyib. Azərbaycan bütün bunlara haqlı olaraq narazılıq edir və soydaşlarının hüquqlarının müdafiəsi istiqamətində əməli addımlar atır. Bunlar fonunda o da qeyd edilməlidir ki, Azərbaycanda dini və milli tolerantlıq təkcə hüquqi və siyasi deyil, həm də mənəvi bir dəyərdir. Bu dəyərin qorunması və gələcək nəsillərə ötürülməsi ölkəmizin gələcəyi üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. Tolerantlıq və multikulturalizm prinsipləri üzərində qurulmuş Azərbaycan modeli regionda və dünyada sülh və təhlükəsizliyin təşviqinə töhfə verən mühüm bir nümunədir.
Tahir TAĞIYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
