Azərbaycanla əlaqələndirilmiş şəkildə Laçın-Xankəndi və Ağdam-Xankəndi yollarından paralel istifadə olunması dünya miqyasında alqışlanır. Buna qədər əldə edilmiş razılıqlara və beynəlxalq tərəfdaşların çağırışlarına baxmayaraq, Ermənistan və onun tərəfindən Qarabağ bölgəsində yaradılmış qondarma rejim belə keçidin təşkilinə mane olurdu.
Amma bu günlərdə Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi (BQXK) Azərbaycan tərəfinə müraciət edərək, qarşı tərəfin sentyabrın 18-də Ağdam-Xankəndi və Laçın-Xankəndi yollarından paralel olaraq yüklərin qəbuluna razı olduğu barədə məlumat verib. Beləliklə, Azərbaycan tərəfinin təklif etdiyi kimi, ölkəmizin qanunvericiliyinin tələblərinə riayət olunmaqla, Ağdam-Xankəndi və Laçın-Xankəndi yollarından paralel istifadə təşkil olunub.
Qeyd edildiyi kimi, dünya miqyasında buna reaksiya müsbətdir. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova bu xüsusda bildirib ki, Moskva Qarabağa humanitar yüklərin çatdırılmasının davam etdirilməsinə ümid edir. Onun sözlərinə görə, Qarabağda humanitar vəziyyətin tədricən yaxşılaşdırılması Bakı ilə Xankəndi arasında dialoqun başlanmasına və üçtərəfli sazişlərin həyata keçirilməsi üzrə işlərin bərpasına şərait yaradacaq. Zaxarova vurğulayıb ki, Rusiya Federasiyası Cənubi Qafqazda sülhün və sabitliyin qorunmasında tam maraqlıdır: “Moskva hesab edir ki, Qarabağa humanitar yardımların daşınması üçün Laçın və Ağdam marşrutlarının paralel olaraq açılması Bakı və Qarabağın erməniəsilli sakinləri ilə dialoqun başlanmasına, habelə üçtərəfli razılaşmaların bütün kompleksinin həyata keçirilməsi üzrə ritmik işin bərpasına şərait yaradacaq. Sentyabrın 18-də Rusiya sülhməramlı kontingentinin və Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin iştirakı ilə və Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin səyləri sayəsində Laçın və Ağdam marşrutları üzrə regiona ərzaq və dərman preparatları çatdırılıb. Dinc əhalinin maraqlarına uyğun olaraq, humanitar yüklərin maneəsiz və müntəzəm tədarükünün davam etməsini gözləyirik”. Onun sözlərinə görə, Moskva hesab edir ki, Qarabağda humanitar vəziyyətin yaxşılaşması Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşmasına dair 2020-2022-ci illərdə liderlər tərəfindən yüksək səviyyədə əldə olunmuş üçtərəfli razılaşmaların bütün kompleksinin həyata keçirilməsi üzrə işlərin yenidən başlanmasına şərait yaradacaq. Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişel də məsələ ilə bağlı “X” platformasında paylaşım edib: “Laçın və Ağdam yollarından Xankəndiyə yüklərin eyni vaxtda keçməsini alqışlayırıq. Artıq bu proses qaydaya salınmalıdır. Həmçinin, Bakı və Qarabağın erməni sakinləri arasında hüquq və təhlükəsizlik məsələləri üzrə danışıqlara başlamaq da vacibdir. Avropa İttifaqı bunu dəstəkləməyə hazırdır”. ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken isə bildirib ki, Amerika Birləşmiş Ştatları həm Laçın, həm də Ağdam yolu ilə Qarabağa yüklərin daşınmasını alqışlayır: "Biz yardım axınını artırmaq üçün birbaşa danışıqları təşviq edirik".
Dünya miqyasında belə reaksiyalara baxmayaraq, Ermənistan və onun tərəfindən Qarabağ bölgəsində yaradılmış qondarma rejim yenidən prosesə əngəl olmağa çalışır. Qarabağ separatçılarından biri olan Artak Beqlaryan Ağdam-Xankəndi yolundan istifadənin təhlükəli olduğunu iddia edir. Onun sözlərinə görə, Bakı tədricən Laçın yolu məsələsini gündəmdən çıxarmağa çalışacaq, dünyaya Azərbaycandan humanitar yardımın çatdırılmasının mümkün olduğunu nümayiş etdirəcək: “O zaman desək ki, buradan təkcə humanitar yardım deyil, həm də kommersiya ləvazimatları gələ bilər, onda deyə biləcəklər ki, ticarət manatla aparılmalıdır və sair. Belə dolayı və birbaşa nəticələr var ki, biz buna qarşıyıq”. Ermənistanın “Qraparak” nəşri yazır ki, “Qarabağ hakimiyyəti” Ağdam və Laçın vasitəsilə eyni vaxtda yüklərin qəbuluna razılıq versə də, bu qərar asanlıqla qəbul edilməyib: “Ruslar “Qarabağ hakimiyyəti”ni ümidləndiriblər ki, 10 noyabr sənədinin işləməsi və Laçın yolunun açılması üçün hər şey edəcəklər. Lakin onlar həftə sonu gücsüz olduqlarını deyərək geri çəkiliblər və bildiriblər ki, ya yükləri qəbul etmək lazımdır, ya da böhran dərinləşəcək. Lakin Laçın yolunun bağlanması təkcə “çörək problemi” deyil, həm də “təhlükəsizlik problemi” yaratdığından, Ağdam yolunu açmaqla reinteqrasiyaya yol açdıqlarını anlayaraq, təklifi qəbul etmək qərarına gəliblər. Ağdam vasitəsilə Qarabağa yalnız gigiyena vasitələri, yaxın günlərdə isə Laçından ancaq un daxil olacaq. Xankəndiyə artıq bir yük maşını daxil olub. Ağdam vasitəsilə Qarabağa daxil olan Rusiya Qırmızı Xaç Cəmiyyətinin maşınlarında sırf Rusiya istehsalı məhsulların olması ilə bağlı ilkin razılaşmaya baxmayaraq, məlum olur ki, Türkiyə istehsalı olan uşaq bezləri də olub. Qarabağ sakinləri bu barədə həyəcan təbili çalıblar, türk məhsullarının açıq şəkildə yandırılmasını tələb ediblər. “Hökumət” Ağdamdan gələn malların yalnız ekspertizadan sonra paylanacağını açıqlayıb”. Belə hallar Qarabağda heç bir humanitar problem olmadığını nümayiş etdirir. Eyni zamanda Azərbaycanın artıq belə siyasi oyunlara qarşı daha sərt addımlar atmasını labüdləşdirir.
Ramil QULİYEV
.jpg)