Şənbə günü, 12 iyul 2025
     

Türk qıpçaq qədim əlyazmaları ermənilərin Matenadaranına necə düşüb...

Image

Ermənilər uzun illərdir iddia edirlər ki, Qafqaz xalqlarına aid olan qədim əlyazmaları toplayaraq Matendarana yığıblar. Hətta onlar deyirlər ki, Matendaranda çoxlu türk qipcaq əlyazmaları var.

Türk qıpçaq əlyazmaları Matenadarana necə düşüb? Onlar da ermənilərin əlinə keçən alban irsidir, yoxsa başqa yolla ora gətirilib?

Yeri gəlmişkən onu da bildirək ki, Matenadaran, yaxud Mesrop Maştoç adına İrəvan Əlyazmalar və Sənədlərin qorunma və tədris mərkəzi adlandırılan bu qurumda həm də qədim əlyazmalar “tədqiq edilir” daha dəqiq desək, saxtalaşdırılır, ermənilərin xeyrinə dəyişdirilir. Əgər doğrudan da iddia edildiyi kimi Matenadaranda türk qıpçaq abidələri, əlyazmaları varsa, heç şübhəsiz, onlara da ermənilər öz xeyirlərinə əl gəzdiriblər.

  • “Biz artıq Azərbaycan irsi ilə bağlı Matendaranda gizlədilən alban, türk-qıpçaq, oğuz yazılı abidələrini ermənilərdən tələb etməliyik, onları ortaya çıxarmalıyıq...”

AMEA Tarix İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, ADPU-nun dosenti Mübariz Ağalarlı “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, bu olduqca vacib və aktual mövzudu: “Çünki bilirsiz ki, zaman-zaman ermənilər Azərbaycanın, xüsusilə də islama qədərki maddi-mənəvi abidələrini mənimsəyiblər, erməniləşdiriblər, saxtalaşdıraraq öz adlarına çıxmağa başlayıblar. Məhz bu yazılı maddi-mədəni abidələr, mənbələr əsasında saxta erməni tarixini yazıblar. Qeyd etmək istəyirəm ki, ermənilərin Azərbaycanın tarixi abidələrini saxtalaşdırma prosesi islamdan əvvəlki maddi və mənəvi, mədəni-tarixi abidələrimizə gedib söykənir. Bilirsiz ki, 30 illik erməni işğalı dövründə Azıx mağarasında apardıqları qanunsuz arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində əldə etdikləri qədim maddi-mədəniyyət nümunələrimizi avropalı alimləri də cəlb etməklə saxtalaşdırıb, onları “qədim erməni abidələri” kimi beynəlxalq aləmə təqdim ediblər. Hətta 2014-cü ildə Azıx mağarası ilə bağlı saxta bir kitabları da çap olunub. O saxtakarlıq əsasında yazdıqları kitabı dünyaya təqdim edirdilər. Sözsüz ki, ermənilərin Azərbaycan tarixində “sahib çıxdıqları” ən həssas nöqtə xristianlıq dövrü  abidələridir. Bilirsiz ki, islama qədər Şimali Azərbaycanda, Albaniya ərazisində  yaşayan əhali xristian dininə tapınıb. Və ona görə də, Şimali Azərbaycanda islam dini VIII əsrdən sonra yayıldığı üçün bu dinin hökmü ilə xristian dini abidələrindən uzaqlaşmağa başladıq. Məsələ burasındadır ki, ermənilərin xristian abidələrinə iddiasının təməli hələ VIII əsrdə qoyulub. Düzdür, onlar həmin dövrdə Qafqazda yaşamasalar da, kilsə vasitəsilə prosesləri izləyirdilər. Ərəb işğalından sonra erməni kilsə rəhbərləri ərəb xəlifələrinə məktub yazırlar. Həmin məktubda göstərilir ki, guya alban kilsə başçıları Bizans imperiyası ilə birləşərək Ərəb xilafətinə qarşı müəyyən təbliğatlar aparır və ərəb xiafətinin əleyhinə siyasi-hüquqi addımlar atır...”

Alban kiləsəsinin erməni Qriqorian kiləsəsinin tabeliyinə verilməsindən sonra bizim əlyazmaların, tarixi irsimizin erməni kilsəsi tərəfindən alt-üst edildiyini deyən M.Ağalarlının sözlərinə görə, erməni kilsəsi bizim irsimizi erməniləşdirib: “Alban kilsəsi erməni Qriqorian kilsəsinə tabe edildikdən sonra alban kilsəsinə aid olan bütün xristian mənbələri, mətnləri, yazılı abidələri, maddi-mədəniyyət nümunələri erməni kilsəsinin nəzarətinə keçib. Bundan öz xeyirlərinə hərtərəfli istifadə edən ermənilər alban dövrü xristian abidələrininin, tarixi mənbələrin böyük əksəriyyətini erməniləşdirib, digər hissəsini isə istifadə etdikdən sonra məhv ediblər. Hətta tarixi qaynaqlarda məlumatlar var ki, çoxsaylı alban yazılı abiələri ermənilərin fitvası ilə Ərəb xəlifəsinin əmrinə əsasən Tərtər çayına tökülərək məhv edilib. Bu haqda da məlumatlar var.

Bir faktı da deyim ki, ermənilər alban-xristian abidələrinin məhvinə nail olmaqla yanaşı, albanlara məxsus olan yazılı abidələri qrabarcaya tərcümə ediblər. Erməni kilsə xadimlərinin qrabarcaya çevirdikləri qədim alban əlyazmaları arasında Musa Kalankatlının “Alban tarixi” əsəri də var.  Bunun orjinalı alban dilindədir. Təəssüflər olsun ki, alban dili və əlifbası zaman-zaman məhv edildiyi üçün bu haqda əlimizdə tutarlı, ciddi məlumatlar yoxdur. Çoxc ehtimal ki, Musa Kalankatlının “Albaniya tarixi” əsərinin orijinalı Matenaadarandadır, onu üzə çıxarmırlar. Əsərin qrabarcada olan varinatını isə onlar təbliğ edir, tərcümə edib yayırlar. Bu kitab qrabarcadan rus dilinə, rus dilindən isə akademik Ziya Bünyadov tərəfindən Azərbaycan dilinə çevrilib. Bu kitabın məzmunu nədən ibarətdir? Onlar kitabı saxtalaşdıranda buradan alban, hun, qıpçaq, türk izlərini tamamilə silməyiblər, kitaba ermənilərin Cənubi Qafqazda qədimdən “yaşadıqları”nı əlavə ediblər, öz adlarını kitaba salıblar. O kitaba ermənilərin Cənubi Qafqazda, UTİ və “Arsax” “vilayətində”, indiki Ermənistan ərazisində guya yaşadığını əlavə ediblər. Bununla göstərməyə çalışıblar ki, guya erkən orta əsrlərdə ermənilər bu ərazilərdə “yaşayıb”. Ermənilər əllərinə fürsət keçən kimi Azərbaycan tarixini saxtalaşdırıblar”.

M.Ağalarlının sözlərinə görə, Azərbaycan çar Rusiyası tərəfindən işğal olunduqdan sonra 1836-cı ildə alban kilsəsi ləğv olundu və onun maddi-mənəvi, siyasi-hüquqi resursları erməni Qriqorian kilsəsinin tabeliyinə verilib. “Bu dövrdə də külli miqdarda alban yazılı abidələrinin, qaynaqlarının, maddi-mədəni irsinin böyük əksəriyyəti talan edildi, məhv olundu, qalan hissəsi isə erməniləşdirildi. Təbii olaraq da Matenadaranda alban, türk-qıpçaq dilində, hətta oğuz əlibbasında, dilində də yazılı abidələr var. Bilirsiz ki, indiki Ermənistan ərazisində çox sayda oğuz türklərinə məxsus abidələr var. Şübhəsiz ki, ermənilər indiki Ermənistan ərazisindən tapılan türk-oğuz yazılı abidələrini, qaynaqlarını da, tarixi irsi də Matenadaranda gizlədiblər. Orada qədim dövrdən mövcud olmuş qoç, at heykəlləri, eləcə də başqa abidələr  Azərbaycan-türk xalqının tarixi-mədəni irsidir. Ermənilər bizim abidələri, yazılı qaynaqları oğurlayaraq Matenadaranda gizlədiblər. Bunu özləri də etiraf edirlər. Sovet dövründə Azərbaycanın bəzi alimləri Matenadaranda işləyiblər, orada bizim abidələrimizə çox rast gəliblər, onları oxuyublar. Hətta gürcü alimlərinin vasitəsilə də SSRİ dövründə bu məlumatları əldə ediblər. Təəssüflər olsun ki, Sovet dövründə Matenadaranda əlyazmalar saxlanılan kitabxanaya azərbaycanlıları buraxmayıblar, ümumiyyətlə, başqa xalqların alimlərinin ora girişi qadağandı. Çünki onlar buna icazə versəydilər, bizim alimlər orada gizlədilən alban, Azərbaycan, türk abidələrini görüb oxuya bilərdilər. Bizim islama qədərki irsimizi təhrif etdiklərinə, saxtalaşdırdıqlarına görə bunun Azərbaycan və dünya alimlərinə təqdim edilməsində maraqlı deyillər. Ermənilər əgər bu irsi dünyaya tədqim etsə, dünya elm cameəsinin ixtiyarına versə, ermənilərinin bizim tarixi saxtalaşdırdığı, öz tarixlərinin isə birmənalı şəkildə saxta olduğü üzə çıxacaq. Matenadaranda çox sayda alban abidələri, qıpçaq, bütövlükdə türk xalqına aid olan yazılı abidələr saxlanılır, daha doğrusu, gizlədilir. Hesab edirəm ki, biz İkinci Qarabağ savaşında əldə etdiyimiz qələbədən, uğurlardan sonra kifayət qədər siyasi-ideoloji üstünlüyümüz var. Sonrakı mərhələlərdə biz artıq Azərbaycan irsi ilə bağlı Matenadaranda gizlədilən alban, türk-qıpçaq, oğuz yazılı abidələrini ermənilərdən tələb etməliyik, onları ortaya çıxarmalıyıq...Çox təəssüflər olsun ki, bu gün Azərbaycanın iki kitabxana sistemi əsirlikdədir. İslama qədərki Azərbaycan kitabxanası Matenadaranda gizlədilib, islamın gəlişindən sonra Azərbaycan tarixinin ən qiymətli Şeyx Səfi kitabxanası isə 1828-ci ildə Azərbaycanın parçalanmasından sonra Ərdəbil şəhərindən oğurlanaraq Rusiyaya aparılıb. Əlyazmalar, tarixi irs nümunələrimiz Rusiyanın Milli Kitabxanasında saxlanılır. Matenadarandakı əlyazmalardan istifadə edilməsinə imkan verilmədiyi kimi, Rusiyada da Azərbaycandan oğurlanmış kitabxananın materiallarından istifadə edilməsinə imkan verilmir. Ehtimal var ki, orada Şeyx Səfi kitabxanasından aparılmış orta əsrlərə aid Azərbaycan dilində yüzlərlə mənbə var...”

İradə SARIYEVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

12.07.2025 / 01:05
Azərbaycandan tarixi uğur - 40 gündə 6 seçkidə qalib gəldik...

11.07.2025 / 21:43
Erməni işğalı zamanı əsirlikdə və girovluqda saxlanılmış şəxslər ifadə verdi – MƏHKƏMƏ+ FOTO

11.07.2025 / 21:30
Rusiya XİN Azərbaycanda rus dilinin vəziyyətini(?) araşdırır...

11.07.2025 / 21:15
Antiterrordan Əbu-Dabiyədək - Əliyevin təşəbbüsləri aparıcıdır...

11.07.2025 / 21:01
Priqojin 2 azərbaycanlını “Vaqner”ə hansı ölkənin həbsxanasında cəlb edib?..

11.07.2025 / 20:46
Bakı-İrəvan sazişi bu ilin sonunda imzalana bilər...

11.07.2025 / 20:31
Zəngəzur dəhlizi açılır - Əbu-Dabi çox şeyi dəyişdi...

11.07.2025 / 20:16
Əliyev-Paşinyan görüşünə Rusiyadan ikibaşlı rəylər gəlir...

11.07.2025 / 20:02
Dövlətdən böyük vəsait ayrılır, ipəkçilik yenə də çökür...

11.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın və Türkiyənin qəvi düşməninin axırına Ermənistan özü çıxır…

11.07.2025 / 19:30
Professor Məhərrəm Qasımlı Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

11.07.2025 / 19:17
Birləşmiş Kreml-İrəvan qüvvələri başladı - “Əbu-Dabi görüşünü ABŞ təşkil edib”...

11.07.2025 / 19:05
Sabir Zeynalov Açıq Çelenc Turnirində gümüş medal qazanıb

11.07.2025 / 19:03
Üç nəfər xaricində PKK terror təşkilatı bağışlandı - Murat Karayılan, Cəmil Bayık və...

11.07.2025 / 18:57
İranın diplomatik ikiüzlülüyü

11.07.2025 / 18:47
Hökumət mollası türk dilini "cəhənnəm dili" adlandırdı...

11.07.2025 / 18:42
Bahar Muradova Balakən rayonunda vətəndaşları qəbul edib

11.07.2025 / 18:33
Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

11.07.2025 / 18:23
İqtisadi Şuranın iclası keçirildi - 2026-cı il büdcə layihəsinə dair müzakirə aparıldı

11.07.2025 / 18:19
Təhsil Nazirliyi “qanunsuz” azad edir, məhkəmələr bərpa edir...

11.07.2025 / 18:06
Əliyev-Paşinyan razılaşmasının ardınca Rusiya hərəkətə keçdi...

11.07.2025 / 17:52
Vətəndaş Cəmiyyəti Təşkilatlarının BMT-də rolu – BAMF-dan növbəti təlim

11.07.2025 / 17:47
Azərbaycandan Almaniyaya daha çox pul axmağa başlayıb - əvvəl tərsinə idi, nə olub?

11.07.2025 / 17:44
TƏBİB-in tabeli tibb müəssisələrinin fəaliyyətinə dair növbəti geniştərkibli müşavirə keçirilib

11.07.2025 / 17:25
Tramp Ukraynaya göndərəcəyi silahların pulunu NATO-dan alacaq - Biz silahları onlara verəcəyik, onlar da Ukraynaya...

11.07.2025 / 17:12
Sabunçuda əməliyyat - Emin Səmədov 10 kq narkotiklə tutuldu...

11.07.2025 / 16:59
Dünya Çərkəz Birliyi çərkəz xalqının geridönüş haqqının tanınmasını tələb edir

11.07.2025 / 16:40
PKK-nın tərksilah edilməsilə bağlı ilk addım Süleymaniyyədə atıldı - Rəsmi Ankaradan ilk reaksiya...

11.07.2025 / 16:37
FHN-in əməkdaşı Beynəlxalq Mülki Müdafiə Təşkilatının Baş katibi seçildi

11.07.2025 / 16:28
Beynəlxalq səyyahlar Laçında... - YENİLƏNDİ

11.07.2025 / 15:57
Ürəyi Vətənlə döyünən qəhrəman Elnur...

11.07.2025 / 15:30
bp-nin Azərbaycan milli mətbuatının 150 illiyinə töhfəsi...

11.07.2025 / 15:29
Dəniz kənarında ekoloji çirklənməyə yol verən şəxslərə qarşı polis nəzarəti daha da gücləndirilib

11.07.2025 / 15:14
"Yaşyarımlıq oğlum başından qəlpə xəsarəti aldı" - Xocalı soyqırımı zamanı körpə övladları ilə girov götürülmüş qadın

11.07.2025 / 15:10
Bakıda “Gələcəyin mediası: “Əkinçi”nin izi ilə” mövzusunda Forum keçirilib - FOTO

11.07.2025 / 14:51
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun Dünya İrsinin İlkin Siyahısına daxil edildi

11.07.2025 / 14:26
16 milyon manata yaxın borcu olan şirkətin əmlakı satışa çıxarıldı

11.07.2025 / 14:12
Ağdamda tikinti aparılan ərazidə insan sümüyü aşkarlandı

11.07.2025 / 13:55
Türk Rivierasında heyranedici mənzərələrlə dolu unudulmaz səyahət

11.07.2025 / 13:47
Paşinyan İrəvanı revanşistlərdən “təmizləyir”..

11.07.2025 / 13:24
“Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində BDU-nun 2 tələbəsinə Ombudsmanın xüsusi təqaüdü veriləcək

11.07.2025 / 13:21
Prezident İlham Əliyev Gürcüstanın iqtisadiyyat və davamlı inkişaf nazirini qəbul edib

11.07.2025 / 13:19
BDU-da “Birincilik” təqaüdü təsis edildi

11.07.2025 / 13:12
Страшный сон профессора Хачикяна - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

11.07.2025 / 13:11
Almaniyada yaşayan ixtiraçı həmyerlimiz "Bakı Xəbər"ə müraciət etdi

11.07.2025 / 13:09
“Sənət və duyğu harmoniyasının təbliği” layihəsi uşaqların psixoloji rifahına töhfə verir

11.07.2025 / 12:53
"Medianın işində ciddi keyfiyyət dəyişikliyi özünü göstərməkdədir" - Əhməd İsmayılov

11.07.2025 / 12:35
Rusiya Ukrayna müharibəsilə bağlı ABŞ-a yeni təkliflər verdi - Lavrovla görüşən Rubio detalları açıqlamadı...

11.07.2025 / 12:07
"Milli mətbuatımızın hazırkı estafetini yeni gənc nəsil qəbul etməlidir" - Əhməd İsmayılov

11.07.2025 / 11:55
“Respublika” qəzeti və “Xalq qəzeti” redaksiyaları birləşdirildi

11.07.2025 / 11:50
“Şübhəli əməliyyatların monitorinqi” informasiya sistemi yaradıldı - FƏRMAN

11.07.2025 / 11:42
Prezident bələdiyyələrin vahid informasiya sisteminin yaradılmasını təsdiqlədi

11.07.2025 / 11:35
Yaşayış minimumu haqqında qanunda dəyişiklik edildi

11.07.2025 / 11:33
“Bakinski raboçi” və “Xalq” qəzetinin redaksiyalarının MMC-ləri yaradıldı - FƏRMAN

11.07.2025 / 11:31
Milli Onkologiya Mərkəzinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə vəsait ayrıldı - SƏRƏNCAM

11.07.2025 / 11:30
"İrana səfər etməyin!" - ABŞ öz vətəndaşlarına XƏBƏRDARLIQ ETDİ

11.07.2025 / 11:25
Dünya bazarı çalxalanır - qızıl 20 dollardan çox bahalaşıb

11.07.2025 / 11:16
Abşeronda 17 əl qumbarası, 16 partlayıcı və xeyli silah-sursat aşkarlandı - TƏCİLİ

11.07.2025 / 11:13
Vüqar Rəhimzadə: Azərbaycan konstruktiv və lider mövqeyi ilə sülh gündəliyini irəli aparır

11.07.2025 / 11:09
Cənubi Qafqazda yeni diplomatik mərhələ: Əbu-Dabidə tarixi görüş

11.07.2025 / 11:07
Samvel Karapetyanın yaxın adamı da həbs edildi

11.07.2025 / 11:04
Prezident İlham Əliyev Monqolustan Prezidentini təbrik etdi

11.07.2025 / 11:03
Bakı - İrəvan danışıqlarında mühüm nəticələr alındı - CANLI

11.07.2025 / 11:00
Respublika Klinik Xəstəxanasında pasiyent üzərində eyni anda 5 əməliyyat icra olunub

11.07.2025 / 10:31
BDU-da T3 Fondunun birgə əməkdaşlığı ilə “TEKNOFEST klubu” yaradılır

11.07.2025 / 10:29
Makron ŞOKDA - Məhkəmə onun arvadını kişi adlandıran jurnalistə bəraət verdi!

11.07.2025 / 10:22
Şirvanda narkokuryerdən 7 kiloqrama yaxın narkotik vasitə götürülüb

11.07.2025 / 10:13
Azərbaycan və Çin arasında mülki aviasiya sahəsində əməkdaşlığa dair sənəd imzalanıb

11.07.2025 / 10:10
Pakistanda cinayətkarlar 9 sərnişini öldürüblər

11.07.2025 / 10:00
"Rusiya ilə müharibə təkcə Ukrayna üçün deyil..."

11.07.2025 / 09:45
Pensiyaçılara şad xəbər

11.07.2025 / 09:32
Bu çanta Parisdə 7 milyona avroya satıldı

11.07.2025 / 09:20
"60 günlük atəşkəsə razıyıq, amma..."

11.07.2025 / 09:12
"Rusiya ilə bağlı məyus oldum" - Trampdan mühüm açıqlama

11.07.2025 / 09:05
Avroliqada yeni mövsüm başladı - NƏTİCƏLƏR

11.07.2025 / 09:02
PKK bu gün silahı yerə qoyacaq - "Terrorsuz Türkiyə" dövrü başlayır

11.07.2025 / 08:41
DİM-in riyaziyyatla bağlı "hesabları" özünü doğrultmadı...

11.07.2025 / 08:40
Bakının bu yollarında tıxac var - MƏLUMAT

11.07.2025 / 00:03
"Azərbaycan və Ermənistanın sülh istəyini dəstəkləyirik" - ABŞ Departamenti

10.07.2025 / 22:34
Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etməsi zamanı əsirlikdə və girovluqda dəhşətli işgəncələrə məruz qalmış şəxslər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

10.07.2025 / 22:05
Prezident İlham Əliyevin sosial şəbəkə hesablarında Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə işgüzar səfərindən görüntülər paylaşıldı - VİDEO

Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910