Azərbaycanın Ukrayna ilə bağlı apardığı siyasət sözügedən ölkəni Bakı üçün postsovet məkanında indi əsas tərəfdaşlardan birinə çevirib. Bu vəziyyətdə Ukraynada güclü erməni lobbisinin Azərbaycanın bu siyasəti ilə sıradan çıxmaqda olması da özünü qabarıq büruzə verir.
Belə görünür ki, qarşıdakı dövr ərzində qeyd edilən istiqamətdə Azərbaycan daha mühüm nailiyyətlərə imza ata biləcək. Hər halda, Ukraynanın öz yanaşması da bunu diqtə edir. Məsələ burasındadır ki, Ukrayna Azərbaycanı rəsmən strateji tərəfdaş olaraq qəbul edir. Belə ki, prezident Vladimir Zelenski ölkənin milli təhlükəsizlik üzrə yeni strategiyanın təsdiq olunmasına dair fərman imzalayıb. Milli təhlükəsizlik strategiyası dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərini, Ukraynanın milli maraqlarının prioritetlərini, başlıca hədəflərini müəyyənləşdirir. Sənədin 36-cı bəndində göstərilir ki, Azərbaycan, Türkiyə, Gürcüstan və Litva daha bir neçə ölkə ilə yanaşı Ukraynanın strateji tərəfdaşlarıdır. Ermənistanın adı isə burada çəkilmir. Milli təhlükəsizlik strategiyası digər strateji planlaşdırma sənədlərinin hazırlanması üçün əsas sayılır.
Politoloqlar hesab edir ki, rəsmi Kiyev Bakı ilə əlaqələrə böyük önəm verir və Azərbaycanı strateji tərəfdaş saymasının bəyan edilməsi də bunu göstərir. Yəni Ukraynanın Azərbaycanı strateji tərəfdaş siyahısına salması rəsmi Kiyevin ikitərəfli əlaqələrə verdiyi qiymətin təzahürüdür. Burada qeyd edək ki, cari ilin iyulunda Ermənistanla sərhəddəki son insidentdən sonra Azərbaycana postsovet məkanında daha çox dəstəyi məhz Ukrayna verdi. Ukrayna indinin özündə də Ermənistanın zəbt edilmiş Azərbaycan ərazilərində qanunsuz məskunlaşdırma siyasətinə qarşı açıq mövqe sərgiləyir. Ukrayna Ali Radasının deputatı Vladimir Kreydenko bu xüsusda qeyd edir: “Dağlıq Qarabağ regionunun qanunsuz məskunlaşdırılması siyasəti beynəlxalq hüququn açıq-aşkar pozulmasıdır və bu onu göstərir ki, İrəvan özünün belə hərəkətləri ilə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin nizamlanmasına dair danışıqlara qəsdən ziyan vurur. Ermənistanın hakimiyyət orqanları Dağlıq Qarabağ ərazisinin qanunsuz şəkildə məskunlaşdırılmasını Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin 13-cü maddəsinə istinadla izah edə bilərlər. Həmin maddədə deyilir ki, hər bir insan hər bir dövlətin hüdudları daxilində sərbəst hərəkət etmək və özünə yaşayış yeri seçmək hüququna malikdir. Lakin Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin normalarını genişləndirən və izah edən Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt adlı sənəd də mövcuddur. Məsələn, həmin Paktın 12-ci maddəsində göstərilir ki, hansısa dövlətin ərazisində qanuni olan hər bir kəs bu ərazinin hüdudları daxilində sərbəst hərəkət etmək və yaşayış yerini sərbəst seçmək hüququna malikdir. Bu maddənin mətnindəki “qanuni” kəlməsi açar sözdür. Yəni Azərbaycan ərazisinə köçürülənlər Azərbaycanda qüvvədə olan bütün qanuni qaydalara riayət etməyə borcludurlar, çünki Dağlıq Qarabağ Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq miqyasda tanınmış ərazisidir. Bu köçkünlər anlamalıdırlar ki, Dağlıq Qarabağın ərazisi Azərbaycan hökumətinin idarəsi altına qaytarılanda köçkünlər Azərbaycan Respublikasının qüvvədə olan qanunvericiliyinə uyğun olaraq özlərinin həmin ərazidə olmalarını lazımi şəkildə qanuniləşdirməyə borclu olacaqlar, əks halda onlar deportasiya edilə bilər. Mən beynəlxalq təşkilatları Dağlıq Qarabağ ərazisində qanunsuz fəaliyyətin, o cümlədən bu regionun qeyri-qanuni şəkildə məskunlaşdırılmasının qarşısını almaq üçün müvafiq addımlar atmağa çağırıram. Münaqişə tərəfləri bu münaqişənin tezliklə başa çatması və bütün fikir ayrılıqlarının nizamlanması üçün beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə əməl etməlidirlər. Ukrayna Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq miqyasda tanınmış sərhədləri daxilində onun ərazi bütövlüyünün, toxunulmazılığının və suverenliyinin tərəfdarı olaraq qalır”.
Bu gün Ermənistan mediası və bəzi dövlət rəsmiləri Ukraynanı Azərbaycan mövqelərini müdafiə etməkdə, pantürkçülükdə ittiham edir. Ukraynada erməni lobbisi də bu fonda Azərbaycana qarşı mübarizəni gücləndirməyə çalışıb. Amma sonda fiaskoya uğrayıb. Burada xatırladaq ki, Ukraynada erməni diasporunun mövqeləri heç də zəif olmayıb. Bunlarla yanaşı, 2014-cü ilin Maydan hadisələrində daha çox güclənə bildilər. Buna paralel olaraq, Maydandan sonra erməni biznesmenlərin Ukraynadakı aktivliyi də xüsusi hiss olunurdu. Maydanda erməni gücünü tam sıradan çıxara bilməyən Azərbaycan uzunmüddətli strategiya yolunu tutdu. Iki ölkə arasındakı əlaqələrin inkişafı, investisiyaların yatırılması, Ukraynanın, enerji də daxil olmaqla, müxtəlif sektorlarında bazara hakim olmaq, uzun müddət bu ölkədə yaşayan nüfuzlu azərbaycanlıların önə çəkilməsi istiqamətində müvafiq addımlar atıldı. 2018-ci ilin sonlarında Ukraynada güc balansı tədricən Azərbaycanın xeyrinə dəyişməyə başladı. Bu hal Ukraynada erməni diasporuna ciddi zərbənin vurulması ilə nəticələndi. Azərbaycanın Ukraynaya qoyduğu investisiyalar və həyata keçirilən siyasət nəticəsində bunun qarşısı alındı və bazarda sıxışdırılan ermənilərin yerini azərbaycanlılar tutdu. Bütün bunların fonunda Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin Cənubi Qafqazda ilk və tək səfərini yalnız Azərbaycana etməsi də təsadüfi olmadı. Indi bunların nəticəsidir ki, Ukrayna Azərbaycanı strateji tərəfdaş seçib və bu da Ermənistan üçün növbəti zərbə sayılır.
Nahid SALAYEV
