Kəmalə Ağazadə: “Bu işin vahid mərkəzdən idarə edilməsi bu sahədə şəffaflığın təmin olunmasına səbəb olacaq”
Azərbaycanda övladlığagötürmə qaydalarının dəyişdirilməsi barədə uzun illərdir müzakirələr aparılırdı. Bu sahədə ciddi problemlər, bürokratik əngəllər, süründürməçilik, eləcə də illərlə növbə gözləmək kimi neqativ hallar mövcud idi. Bir sıra hallarda övladlığa verilmə növbədənkənar həyata keçirilir, çox zaman burada uşaq və körpələr evlərinin rəhbərləri xüsusi rol oynayırdılar.
Bildiyimiz kimi, bu sahədə ciddi neqativ halların olduğu, eyni zamanda, körpələrin xarici və yerli vətəndaşlara satıldığı haqqında məlumatlar, söz-söhbətlər yayılırdı. Hətta bu məlumatlar mətbuatın gündəmində də yer alırdı. İndi isə övladlığagötürmə qaydaları tamamilə yeni üsul və formalarla həyata keçirilir.
Bildiyimiz kimi, dekabrın 10-da Prezident İlham Əliyev idarəetmənin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı fərman imzalayıb və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin mərkəzləşdirilmiş elektron informasiya sistemində "Valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlar və övladlığagötürmə" alt sistem yaradılıb. Övladlığagötürmə proseduru ilə bağlı yeni qaydaların cəmiyyət vasitəsilə geniş müzakirəyə çıxarılması vacib bir məsələ kimi qarşıda durur.
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyindən verilən məlumata görə, Azərbaycanda övladlığagötürmə ilə bağlı qaydalar layihəsi ictimai müzakirəyə çıxarılıb. Bildirilib ki, nazirlik tərəfindən hazırlanmış “Valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqların övladlığa götürülməsi Qaydaları” layihəsi ictimai müzakirənin təmin edilməsi məqsədilə nazirliyin sosial.gov.az saytında yerləşdirilib. Vətəndaş cəmiyyəti institutları, mütəxəssis və ekspertlər, ayrı-ayrı vətəndaşlar qeyd edilən linkə daxil olaraq layihə ilə tanış ola, rəy, irad və təkliflərini göndərə bilərlər.
Qeyd edək ki, bu sahədə əvvəlki qaydalarla yeni hazırlanan qaydalar arasında çox ciddi fərqlər var. Ən böyük fərq isə bu prosesin vahid mərkəzdən idarə olunmasıdır.
- “Artıq DOST Agentliyinin əməkdaşları uşaq evlərində və digər müəssisələrdə...”
Azərbaycan Uşaqlar Birliyinin sədri Kəmalə Ağazadənin sözlərinə görə, övladlığagötürmə ilə bağlı prosedur qaydalarının dəyişdirilməsi bu sahəyə vahid mərkəzdən nəzarət edilməsinə və s. səbəb olacaq. Övladlığagötürmə qaydalarının ictimai müzakirəyə çıxarılmasının böyük əhəmiyyət daşıdığını deyən K.Ağazadənin sözlərinə görə, burada bir sıra yeniliklər olacaq. “Övladlığagötürmə qaydaları keçmişdə necə olub, indi necə olacaq? Mən sizə buradakı birinci fərqi deyim. Övladlığa veriləcək uşaqla bağlı Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyində xüsusi portal yaradılıb. Bu artıq həm yenilikdir, həm də təqdirəlayiq bir haldır. Yeni yaradılan portalda övladlığa verilən uşağın yaşından, cinsindən, hansı uşaq müəssisəsində olmasından tutmuş, digər məlumatlara qədər hər şey əks olunur. Övladlığa uşaq götürmək istəyənlərin sənədlərinin qeydiyyatı həyata keçirilir, onlar haqqında bütün məlumatlar da portalda yerləşdirilir. Əvvəlcə isə belə deyildi, bu sahədə pərakəndəlik vardı. Köhnə qaydalara görə, 3 yaşına qədər olan uşaqların övladlığa verilmə səlahiyyətləri Səhiyyə Nazirliyində, 3 yaşından yuxarı olan uşaqlarınkı isə Təhsil Nazirliyində idi. Uşaqları xarici vətəndaşlara övladlığa verilməsi isə Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri Komitəsinin səlahiyyətinə daxil idi. Amma indi bu sahədə qaydalar dəyişdirilir, övladlığagötürmə məsələsində pərakəndəlik aradan qaldırılır və bu proses vahid mərkəzdən həyata keçiriləcək. Bu olduqca mükəmməl bir qayda olacaq”.
K.Ağazadənin sözlərinə görə, rəhbərlik etdiyi təşkilata gün ərzində ən azı 15-20 nəfər övladlığagötürmə ilə bağlı müraciət edir. Bu insanların övladlığagötürmə qaydalarını bilmədiyini və onların aidiyyəti quruma yönləndirildiyini deyən K.Ağazadə hesab edir ki, yeni qaydalar övladlığagötürmə sahəsindəki problemlərin aradan qaldırılmasına müsbət təsir edəcək. “Neçə dəfə icra hakimiyyətlərinin övladlığagötürmə komissiyasına gedənlər olub və onlar da həmin şəxslərə müəyyən çətinliklər yaradıblar. Cəmiyyətdə uşaqgötürmə prosesinin nə qədər ağır olduğu və burada kimlərinsə uşaqgötürməni alver predmetinə çevirməsi illərdir gündəmdədir. Ona görə də övladlığagötürmə prosedurlarının, qaydalarının ictimai müzakirəyə verilməsi çox müsbət haldır. Uşaq müəssisələrinin heç birinin övladlığa uşaq vermək səlahiyyəti yoxdur, bu proses məhkəmə qərarı ilə reallaşır. Uşaq müəssisəsi uşağın qəyyumu olaraq məhkəməyə çıxaraq “mən etiraz etmirəm” deyir. Yəni uşaq müəssisələri övladlığa uşaq verə bilməz. Artıq DOST Agentliyinin əməkdaşları uşaq evlərində və digər müəssisələrdə olan övladlığa verilən uşaqların siyahısını hazırlayırlar. DOST Agentliiyinin əməkdaşları bizim təşkilata da gəldilər və övladlığa veriləcək uşaqların siyahısını götürdülər, onları qeydiyyata aldılar. Mənim bu işə müdaxilə etmək səlahiyyətim yoxdur. Övladlığagötürmənin yeni qaydalarının hazırlanması çox müsbətdir, bu işin vahid mərkəzdən idarə edilməsi bu sahədə şəffaflığın təmin olunmasına səbəb olacaq, uşaqların satılması məsələsi aradan qaldırılacaq. İnsanlar övladlığa uşaq götürə bilmirdilər, çünki burada böyük vəsaitlərdən söhbət gedirdi, amma indi elə olmayacaq, bu sahədə tam şəffaflıq təmin olunacaq” - deyə K.Ağazadə qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
