Rusiya və Ermənistan arasında son dövrlərdə münasibətlərin getdikcə daha gərgin mərhələyə qədəm qoyması müşahidə edilir. Xüsusən də rus sülhməramlılarının Qarabağda fəaliyyəti, eyni zamanda İranla Ermənistan sərhədində Rusiya qüvvələrinin sərt nəzarət tədbirləri tətbiq etməsi İrəvanın narazılığına səbəb olub. Amma belə görünür ki, ermənilərin bu narazılığı ruslar üçün hansısa əhəmiyyət kəsb etmir. Bunu Rusiya sülhməramlı kontingentinin fəaliyyətinə İrəvanın etdiyi iradlara Moskvanın sərt cavabı da təsdiq edir.
Qeyd edək ki, Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın Azərbaycan ərazisində müvəqqəti yerləşdirilən Rusiya sülhməramlı kontingentinin fəaliyyəti barədə iddialarına münasibət bildirib. Nazirliyin İnformasiya və Mətbuat Departamentinin direktor müavini İvan Neçayev keçirdiyi brifinqdə bu barədə sualı cavablandırıb: ”Biz Rusiya sülhməramlılarının ayrı-ayrılıqda tənqid edilməsini əsassız hesab edirik. Sülhməramlılar vəziyyəti sabitləşdirmək üçün fəal işləyirlər. Onların rolu Bakı və İrəvanda qeyd olunub”. Ümumiyyətlə, Ermənistanda Rusiya sülhməramlılarının fəaliyyəti ilə bağlı müzakirələr intensivləşib. Erməni hüquq müdafiəçisi, ekspert Arbak Xaçatryan hesab edir ki, Ermənistan artıq kəskin bəyanatla çıxış etməlidir: “Ermənistan Rusiyaya deməlidir ki, təhlükəsizliyi təmin etmirsənsə, çıx get. Ancaq problemin daha qlobal nəzərdən keçirilməsinə ehtiyac var. İstənilən zəif dövlət günahı başqasının boynuna atır. Sizin qohumunuz, ailə üzvləriniz olsa belə zəif, satqın və quldurdursa, ona heç vaxt etibar etməyəcəksiniz”. Ekspert qeyd edib ki, Ermənistan ölkədə normal ordu qurmasa, öz təhlükəsizliyini təmin etmək istəmirsə, heç bir beynəlxalq sülhməramlı qüvvə onun yerinə bunu etməyəcək:
“Onsuz da dünya alov içindədir, 1945-ci ildən sonrakı vəziyyət deyil ki, kiminsə “altında” olduğunu düşünəsən. Təhlükəsizliyimizi təmin etmək üçün kimi gətirəcəyimizi düşünməyə davam edə bilmərik”. Ermənistan parlamentinin keçmiş deputatı Arman Babacanyan da rus sülhməramlı qüvvələrinə qarşı çıxanlar sırasındadır. Onun sözlərinə görə, Ermənistanın strateji müttəfiqi Rusiyanın addımlarını araşdırmaq hüququ var, çünki müttəfiq olmaq maraqların qarşılıqlı hörməti deməkdir. O qeyd edib ki, Rusiyanın davranışı təəccüblü deyil: “Bundan sonra siyasi fəaliyyət göstərmək istəyən hər hansı qüvvənin vəzifəsi Ermənistanda “müttəfiq” Rusiyanın hərəkətlərinə qiymət vermək olmalıdır. Əgər Ermənistanda hər hansı siyasi qüvvə müasir Rusiyanın və Moskva siyasi elitasının hərəkətlərini adekvat qiymətləndirmək, suallar yaratmaq, onların davranışlarını araşdırmaq iqtidarındadırsa, həmin qüvvə Ermənistanın mənafeyindən, Ermənistanın adından çıxış etmək hüququna malikdir”.
Erməni analitik Armen Çibuxçyan bildirir ki, Kreml İranla sərhəd məsələsində də İrəvana təzyiq edir. Irəvanın isə buna müqavimət imkanı yoxdur: “Rusiya Federasiyası Sərhəd Xidmətinin Ermənistandakı Departamenti bildirib ki, son vaxtlar Ermənistan-İran sərhədində əməliyyat vəziyyəti gərgindir və bununla əlaqədar olaraq Ermənistan-İran sərhədini qoruyan Rusiya sərhədçiləri, 1992-ci il tarixli Ermənistan-Rusiya Dövlətlərarası Müqaviləsinə uyğun olaraq, Ermənistan-İran sərhədindən keçən Mehri-Əkərək yolunda yoxlamalar aparır. Amma Rusiya Federasiyasının Ermənistandakı Sərhəd Xidmətinin bununla bağlı bəyanatı açıq-aşkar yalandır. Rusiya Ermənistanı işğal edir, Zəngəzur dəhlizini qoparmağa çalışır. Bizi həyasız bir bəhanə ilə aldadırlar: Zəngəzur dəhlizi cəhənnəmdir. İran bunu istəməyən yeganə dövlətdir. İranı regiondan təcrid etməyə cəhd edirlər”. Erməni türkşünas ekspert Andranik İspiryan da məsələyə eyni prizmadan yanaşaraq Kremlin Irəvanı qurban verdiyini iddia edir. Onun sözlərinə görə, Rusiya üçün Türkiyə ilə münasibətlərdə belə Ermənistana güzəştlərlə bağlı “qırmızı xətlər” yoxdur: Rusiya vəziyyət imkan verdiyi qədər güzəştə gedəcək. Lakin Rusiya hələ o qədər də ciddi güzəştə getmək iqtidarında deyil, biz görürük ki, hər şey çox sürətlə inkişaf edir və Rusiyanın başına nə gələ biləcəyinə dair heç bir təminat yoxdur. Amma yaxın gələcəkdə belə bir təhlükə yoxdur”.
İspiryanın fikrincə, Rusiyanın Ukraynadakı işləri nə qədər pis olarsa, Cənubi Qafqazın, o cümlədən Ermənistanın Rusiya üçün əhəmiyyəti bir o qədər azalır: “Tarix göstərir ki, regionda qərarlar çox vaxt bizim maraqlarımız hesabına qəbul edilirdi. Həmin təhlükə bu gün də mövcuddur. Ukraynada problemlər dərinləşdikcə ən ciddi təhlükə Rusiyanın Cənubi Qafqazda mövcudluğu ilə bağlı yaranır. Vəziyyətin mürəkkəbliyini anlayan Türkiyə Rusiyanın başqa istiqamətlərdə mövqelərini qoruyub saxlamasına çalışır”. Daha bir erməni ekspert Armine Adibekyan isə iddia edir ki, Rusiya hər şeyi bir-bir təhvil verir: “Gördünüz ki, Rusiya 2020-ci il noyabrın 9-dan sonra nə qədər əraziləri Azərbaycana verib və verməyə davam edir”. O qeyd edib ki, lazım gələrsə, Rusiya Qarabağı “paketləyib” təhvil verəcək: “Rusiya sülhməramlıları Ermənistanın maraqlarını qorumağa borclu deyillər, onlar Rusiyanın maraqlarını qoruyurlar. Rusiya bizim əvəzimizə bizi müdafiə etməyəcək. Moskvanın başqa problemləri var. Rusiya sülhməramlılarının Qarabağda yerləşməsi sənədini kim imzalayıb? Paşinyan. Mən niyə öz ölkəmdəki əcnəbi hərbçilərə köçmək üçün sənəd göstərməliyəm? Sabah o əsgər silahını alıb gedəcək, yerinə türk gələcək. Mən illərdir deyirəm ki, Türkiyə Ermənistana qoşun yeridəcək. Rusiya gedəcək və türklərə yol verəcək”. Erməni mediasında, ekspert dairələrində bu qəbildən olan fikirlərin sayı kifayət qədərdir. Bu da təsdiq edir ki, Ermənistanda Rusiyadan narazılıq artır. Lakin Kreml üçün bu hansısa əhəmiyyət kəsb etmir.
Nahid SALAYEV
