Azərbaycanda dövlət qulluqçularının biznes problemi - Prezident həlli çox çətin problemdən danışdı...
Prezident İlham Əliyev Dövlət Televiziyasına müsahibəsində ölkədə aparılan iqtisadi islahatlardan danışıb. Dövlət məmurlarının hər hansı bizneslə məşğul olmasının yolverilməz olduğunu deyib.
Ölkə başçısı sözügedən məsələlərlə bağlı bir sıra məqamlara toxunub: “Aparılan islahatlar nəticəsində 6 ayda vergi və gömrük orqanları nəzərdə tutulandan daha çox vəsait toplayıblar. Vergi orqanları 810 milyon manat daha çox, gömrük orqanları 206 milyon manat. Nəyin hesabına? İslahatların hesabına. Nəyin hesabına? Dürüstlüyün, şəffaflığın hesabına, uçotun hesabına, aparılan islahatların hesabına. Biznes qurumlarına vaxt verilmişdir, onlara tövsiyələr edilmişdir ki, bax, bundan sonra belə işləməlisiniz, kölgə iqtisadiyyatı olmamalıdır, hər kəs vergisini verməlidir. Hər hansı bir qanunsuz ödəmələr olmamalıdır. Heç bir dövlət məmuru hansısa biznes qurumuna sahiblik etməməlidir. Bu yanaşma biznes qurumları, dairələri tərəfindən çox müsbət qarşılandı. Onlar üçün də vaxt lazım idi yeni münasibətlər qaydalarına öyrəşsinlər, düz işləsinlər, dürüst olsunlar və artıq biz bunu görürük”.
O da məlumdur ki, bu istiqamətdə görülən bir sıra işlərə baxmayaraq, hələ də dövlət məmurlarının qeyri-rəsmi olaraq biznes qurumlarına sahiblik etməsi halları var. Məmurlar səlahiyyətlərindən sui-istifadə edərək hansısa biznes sahəsini himayə edirlər.
O baxımdan maraqlıdır, necə edək ki, məmurların hansısa biznes sahəsinə sahiblik etməsinin kökünü kəsək? Məmurların bu işdə iştirakının qarşısını almaq mümkündürmü?
- “Rəqabətin məhdud olması məmurlara müəyyən biznes sahələrinə nəzarət etməyə, monopoliya yaratmağa şərait yaradır”
Məsələyə münasibət bildirən ekspert Rəsul Cahangirlinin sözlərinə görə, prinsipcə bu, mümkündür, amma çox çətin işdir: “Əvvəla, müsbət haldır ki, bununla bağlı prezident ortaya siyasi iradə qoyur. Hesab edirəm ki, bu, çox önəmli amildir. Azərbaycanda bir sıra məmurlar bu və ya digər formada hansısa biznes sahələrini himayə edirlər. Əsasən də iri məmurlar. Məsələn, görürsən ki, hansısa qurum təmir-bərpa işləri aparır. Yaxud da hansısa infrastruktur layihələrini icra edir. Bu zaman işi görən podratçı şirkətlərin tərkibinə baxdıqda görürük ki, sözügedən şirkətlər qurumun başında duran məmura yaxındır. Onun hansısa yaxın və uzaq qohumu şirkət qeydiyyatdan keçirir, daha sonra bu işləri görür. İşlərin belə qurulmasında məqsəd məmurların bu yolla beznes qurmasıdır. Ona görə də tenderlər açıq və şəffaf keçirilməlidir. Tenderdə iştirak edən şirkətlərin hansı şərtlərlə müraciət etməsi cəmiyyətə açıq olmalıdır. Belə olarsa, o zaman formal xarakterli tenderlərin qarşısı əsasən alınacaq. Bununla yanaşı, “Rəqabət Məcəlləsi”nin qəbul olunması tezləşdirilməlidir. Neçə vaxtdır bu, yubadılır və bunda da müəyyən məmurlar maraqlıdılar. Məsələ ondadır ki, rəqabətin məhdud olması məmurlara müəyyən biznes sahələrinə nəzarət etməyə, monopoliya yaratmağa şərait yaradır. Başqa bir tərəfdən, prosedurlar daha da sadələşdirilməlidir. Məsələn, dövlət qulluğu ilə bağlı imtahanlar iki mərhələdə aparılır. Test və müsabiqə. Görürsən test imtahanlarında yüksək bal toplayan müsabiqələrdən keçə bilmir. Müxtəlif vasitələrlə əngəllər yaradılır. Başqa bir tərəfdən, məhkəmələr müstəqil olmalıdır. Hansısa məmurdan çəkinməməlidir. Məhkəmə qərarlarının icrası tezləşdirilməlidir. Ən nəhayət, hansısa biznes sahələrini himayə edən məmurlar açıq formada cəzalandırılmalıdır, qurduğu biznes pramidası təfərrüatlı şəkildə ifşa edilməlidir. Bu kimi məsələlərdə sözdə yox, əməldə ictimai nəzarət olmalıdır. Bütün bunlardan sonra sözügedən məsələdə dönüş yarana bilər”.
Bir sözlə, ekspert hesab edir ki, ölkədə islahatlar daha da dərinləşdirilməlidir.
Vidadi ORDAHALLI
