Bazar ertəsi günü, 21 iyul 2025
     

Ailə büdcəsinin "yaxşı" və ya "pis" növü varmı?

Image

Ailə büdcəsi insanların ailə həyatında rifahın və sabitliyin açarıdır. Gəlir və xərclərinizi yazılı şəkildə nəzərətdə saxlasanız, böyük məqsədlər üçün qənaət etmək və sizi ciddi xərclərə salan kortəbii (impulisiv) alışlardan çəkinmək ailəniz üçün daha asan olar. Çünki ailə büdcəsi tərtib etməyənə qədər siz xərclərinizi diqqətə almayacaq, onların müqayisəli təhlilini apara bilməyəcəksiniz. Bu halda deməli, səmərəsiz xərcləri də üzə çıxara bilməyəcəksiniz. Biz sizə ailə büdcəsini qurmağa necə başlamağınız barədə məsləhət veririk. Ailə büdcənizi necə idarə etmək istədiyiniz barədə gəlir gətirən ailə üzvlərinizlə birlikdə qərar verin. Gəlir gətirməyən ailə üzvlərini - uşaqları heç vaxt müzakirədən kənarda saxlanayın. Adətən uşaqlar gəlir gətirmir. Lakin 10-12 yaşdan sonra uşaqları da müzakirəyə qatın, onların da təkliflərini dinləyin ki, onlarda da ailə büdcəsi barədə təsəvvür yaransın. Daha sonralar həmin uşaqlar gəlir gətirən ailə üzvünə çevriləndə artıq onlarda ailə büdcəsina dair bütün vərdişlər formalaşmış olacaq. Bununla siz uşağa ən faydali dərs vermiş olacaqsınız. Əgər ailə büdcəsi qursanız və maliyyə intizamına əməl etsəniz xəstəlik, işdən çıxarılma və s. kimi gözlənilməz hallar üçün maliyyə ehtiyatınız - "maliyyə yastığınız" olacaq. Ailə büdcəsi ilə sizin nə borc almağa, nə də kredit götürməyə ehtiyacınız olmayacaq. Əgər ailə büdcəniz varsa və siz onu səmərəli idarə edirsinizsə, borcunuz yaranmayacaq. Yox, əgər artıq hər hansı bir obyektiv səbəbdən borclarınız yaranıbsa, siz onu daha qısa zamanda ödəyə biləcəksiniz. Hər hansı bahalı alışlar edəndə kredit götürmək məcburiyyətində qalmayacaqsınız. Çünki ailə büdcəsinin səmərəli idarə edilməsi nəticəsində siz böyük xərcləri əvvəlcədən planlaşdıra biləcəksınız. Məsələn, avtomobil almağı siz ailə büdcəsində 3-5 il əvvəl planlaşdıra bilərsiniz. Məsələn, siz avtomobili dərhal kreditlə götürsəniz 3-4 il ərzində 40 min manat xərciniz çıxacaq. Amma siz əvvəlcədən planlaşdıraraq bunun üçün pul toplamaqla həmin avtomobili nəğd pulla 23-25 min manata ala biləcəksiniz. Nəticədə xərclərinizə 15-18 min manat qənaət edəcəksiniz. Ailənin nə qədər qazandığını və nə qədər xərclədiyini dəqiq bilsəniz, lazımsız məsrəflərə qənaət etmək daha asan olacaq. Çunki siz ailə büdcəsinin təhlili zamanı həmin lazımsız xərcləri aşkarlamaq imkanı qazanacaq, daha sonra isə onları asanlıqla ixtisar edəcəksiniz. İntraktiv olaraq xərclərin səmərəsi təhlil edilir və səmərəsiz xərclər üzə çıxır. Bunun ardınca isə həmin xərclərin ixtisarı, azaldılması və ya səmərəliləşdirilməsi yolu axtarılıb, tapılır. Bunun üçün büdcəni idarə edən ailə üzvünün (menecer) təcrübəsi, müəyyən qədər maliyyə intellekti və təhlil qabiliyyəti olmalıdır. Onlar ixtisasca mühadib olsa daha yaxşı olar. Ailə büdcəsi həm də cəmiyyətdə bu gün aktual olan ailə münaqişələrinin aradan qaldırılmasına töhfə verə bilər. Birgə büdcələşdirmə bir-birinizin ehtiyaclarını daha yaxşı başa düşməyə və pul üstündə mübahisələrdən qaçmağa kömək edəcək. Təhlillər göstərir ki, ailə münaqişələrinin 90%-i pul üstündə mübahisələrdən qaynaqlanır. Ailədə ərlə arvad bir-birini günahlandırır ki, qazanılan pulun çoxunu sən xərcləyirsən. Lakin şəffaf ailə büdcəsinin ortada olması ən azı xərcləmələrə birgə qərar verməyə şərait yaradır. Bu isə narazılıqları aradan qaldırır və münaqişəyə gedən yolu bağlayır. Ailə büdcəsinin bir neçə növü var. Bunlar birgə, ayrı-ayrı və qarışıq növlərdən ibarətdir. Hər bir büdcə növü şəraitə uyğun olaraq seçilməlidir. Bu büdcə növlərini yaxşı və pis kimi xarakterizə etmək doğru deyil. Çünki bu büdcə növlərindən hansının seçilməsi üzərində mübahisə aparmaq üçün deyil, əksinə, büdcə ailədə mübahisələri ardan qaldırılmaqdan ötəri nəzərdə tutulur. Ona görə də ailə büdcəsinin növü ailənin vəziyyətinə, ailə üzvlərin intellektinə, onlar arasındakı münasibətlərə və s.-ə uyğun seçilməlidir. Birgə büdcə növü ailənin bütün gəlirlərinin birləşdirilməsini və birgə xərclənməsini nəzərdə tutur. Ayrı-ayrı büdcə isə əksinə, cütlüyün və gəlir gətirən digər ailə üzvləri tərəfindən gəlirin müstəqil idarə edilməsini nəzərdə tutur və ümumi xərclər razılaşma ilə bölünür. Qarışıq büdcə hər iki növün elementlərini özündə birləşdirir. Yəni gəlirin bir hissəsi ümumi fonda gedir, bir hissəsi isə şəxsi xərclər üçün tərəflərdə qalır. Amma bunu bir qədər başqa formada da nizamlamaq olar. Məsələn, vahid büdcə tərtib edib, hər bir gəlir gətirən ailə üzvünə öz maaşından sərbəst xərcləmək limiti ayırmaq olar. Tutaq ki, bir ailə üzvü 2000 manat maaş alırsa, onun 300-500 manatını fərdi tələbatlarını qarşılamaq üçün cibində saxlaması razılaşdırıla bilər. Bütün əlamətləri ilə bizim töfsiyyə etdiyimiz ən səmərəli və optimal büdcə birgə (vahid) büdcədir. Ailə üzvlərinin konsensusu ilə birgə büdcə növü seçillirsə, ailənin bütün gəlirləri ümumi fondda birləşdirilir və bütün xərclər oradan ödənilir. Belə bir büdcə həyat yoldaşlarından və ailənin gəlir gətirən digər üzvlərindən maliyyə qərarlarını birlikdə planlaşdırmağı və qəbul etməyi tələb edir. Bu büdcə maliyyələşmə baxımından səmərəli olsa da, ailə üzvlərinin müstəqil pul xərcləmək həvəsini cilovlamağı tələb edir. Buna iradəsi çatmayan ailələrin bu növ büdcə seçməsi məsləhət deyil. Ayrı büdcə forması seçildikdə ailənin hər bir gəlir gətirən üzvü öz gəlirlərini özü idarə edir və öz şəxsi xərclərinə özü cavabdehdir. Kommunal xərclər, ipoteka və ya yemək kimi ümumi xərclər ər-arvad və ya digər gəlir gətirən ailə üzvləri arasında razılaşma əsasında və gəlirlərinə uyğun olaraq bölünə bilər. Qarışıq büdcə seçildiyi zaman gəlirlərin bir hissəsi birgə xərcləri ödəmək üçün birgə fonda daxil olur. Gəlirin qalan hissəsi isə hər bir gəlir gətirən ailə üzvü tərəfindən şəxsi istifadə üçün saxlanılır. Məsələn, ər-arvad və ailənin gəlir gətirən digər üzvləri öz gəlirlərini yarıya bölə bilər. Gəlirin yarısını birgə xərcləri ödəmək üçün, digər yarısını isə şəxsi məsrəflər üçün istifadə edə bilərlər. Ailə büdcələri üçün digər variantlar da var, məsələn, bütün gəlirin həyat yoldaşlarından və ya ailənin gəlir gətirən dıgər üzvlərindən biri ilə cəmləşdiyi tək büdcə, ortaq və şəxsi xərclər üçün müxtəlif faizlərlə qarışıq büdcələr də tətbiq edilə bilər. Ümumiyyətlə, ailə büdcəsinin növünün seçimi ailənin üstünlüllərindən və həyat şəraitindən asılıdır. Münaqişələrin və maliyyə problemlərinin qarşısını almaq üçün cütlüyün və ailənin gəlir gətirən digər üzvlərinin seçilmiş büdcə modelini başa düşməsi və onunla razılaşması vacibdir. Çünki bu anlayış və razılaşma olmadan büdcənin idarə edilməsi gələcəkdə anlaşılmazlığa və münaqişəya səbəb ola bilər. Ailə büdcəsinin növü seçilərkən ailə üzvlərinin xarakteri, iradəsi və səmimiyyəti nəzərə alınmalıdır. Məsələn, elə insanlar var ki, xərcləməyə psixoloji tələbatı var. Belə insanların həmin tələbatı odənilməyəndə psixoloji sarsıntı, stress keçirir. Həmin seqmentə daxil olan insanları marketoloqlar və satıcılar çox sevir. Yaxşı olar ki, ailələr ailə büdcəsi seçərkən mütəxəssisə və ya ailə büdcəsi ilə öz xərclərini idarə edən ailələrdən məsləhət alsınlar. Əgər belə bir imkan yoxdursa, ailə büdcəsini təcrübə ilə də seçmək olar. Məsələn, bir neçə ay birgə büdcəni sınaqdan keçirmək olar. Bununla uğur qazana bilmirsinizsə, növbəti mərhələdə ailə büdcəsinin digər növünu yoxlayın. Bələcə siz ailənizə uyğun gələn büdcə növünün optimal uyğun gələnini tapa bilərsiniz. Hətta, ailədə bizim ağlımıza gəlməyən nüanslara uyğun hibrid büdcə növləri barədə də düşünmək olar. Yəni potensialı olan ailə üzvləri ailə büdcəsinə yaradıcı yanaşma da sərgiləyə bilər. Sonda bir məqamı da qeyd edək ki, əgər siz ailə büdcəsi qurub, onu səmərəli icra edib, bəhrəsini görürsünüzsə, bunu qohum, qonşu, tanış - bütün ətrafınızda olan hər kəslə paylaşın ki, onlar da bundan bəhrələnsinlər. Bu sizin də xeyirinizədir - ətrafınızda sizdən borc istəmək ehtimali olan şəxslərin sayı kəskin azalacaq. Yazı "Liberal İqtisadçılar Mərkəzi" İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirdiyi "Ailə büdcəsi quraq, daha varlı olaq" layihəsi çərçivəsində dərc edilir.



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

20.07.2025 / 15:52
Dünya mediası İlham Əliyevin çıxışında bu məqamlara xüsusi diqqət çəkdi... - FOTO

20.07.2025 / 15:16
Ukrayna konstitusiyasında rus dilinə verilən xüsusi statusun ləğvi təklif edildi...

20.07.2025 / 14:56
Rusiya alimi Kərim Şükürova və Yaqub Mahmudova qarşı çağırış etdi - "məhrum edilsinlər"...

20.07.2025 / 14:22
III Şuşa Qlobal Media Forumunun açılış mərasimi keçirilib - YENİLƏNDİ

20.07.2025 / 14:10
"İkitərəfli müstəvidə sülh gündəliyinin irəli aparılması üçün nailiyyətlər əldə olunub" - Hikmət Hacıyev

20.07.2025 / 13:48
"Bu gün kontent yaradıcılığı baxımından Azərbaycan mediasının göstəriciləri artıb" - Prezidentin köməkçisi

20.07.2025 / 13:40
"Dezinformasiya bu gün media mühitində ən təhlükəli təhdidlərdən biridir" - Avropa Xəbər Agentlikləri Alyansının baş katibi:

20.07.2025 / 13:34
Hikmət Hacıyev Azərbaycanın MDB-nin Moskva iclasında iştirak etməməsinin səbəblərini açıqladı

20.07.2025 / 11:50
"Jurnalistikanı blogerlikdən ayırmağın vaxtı gəlib" - Qlobal Forum iştirakçısı

20.07.2025 / 11:17
Prezidentin köməkçisi: "Azərbaycana qarşı fəal dezinformasiya dalğaları olur"

20.07.2025 / 11:07
"Şuşa Qlobal Media Forumunda müxtəlif ideyalar və yenilikçi baxışlar formalaşır" - Hikmət Hacıyev

19.07.2025 / 23:55
Prezident İlham Əliyevin sosial şəbəkələrdəki rəsmi səhifələrində III Şuşa Qlobal Media Forumunun iştirakçıları ilə görüşündən görüntülər paylaşılıb - VİDEO

19.07.2025 / 21:37
Prezident: "Azərbaycan ilə Ermənistan arasında etimadın zəmanəti beynəlxalq hüquq normaları olmalıdır"

19.07.2025 / 21:28
"Qarabağ və Şərqi Zəngəzur artıq cənnətin kiçik bir parçasıdır" - Prezident

19.07.2025 / 21:16
Azərbaycan Prezidenti: "Fransa ilə Yeni Kaledoniya arasında baş verən hadisə tarixi presedentdir"

19.07.2025 / 21:15
Azərbaycan Rusiyanı beynəlxalq məhkəməyə verəcək...

19.07.2025 / 21:11
"Azərbaycan ilə Çinin ticarət həcminin artırılmasına dair böyük planları var" - Prezident

19.07.2025 / 21:01
Prezident İlham Əliyev: "Azərbaycan mediasının inkişafı məni çox sevindirir"

19.07.2025 / 20:57
"Biz xarici investorları enerji sektoruna cəlb edirik" - Prezident

19.07.2025 / 20:50
Prezident: "Mən süni intellektdən istifadə etmirəm"

19.07.2025 / 20:39
Prezident İlham Əliyev: "İqlim dəyişmələrinə qarşı mübarizədə Afrika dövlətlərini dəstəkləyirik"

19.07.2025 / 20:32
"Azərbaycan və Ermənistana razılığa gəlməkdə kömək etmək səylərinə görə Prezident Trampa minnətdarıq" - Prezident

19.07.2025 / 20:28
Azərbaycan Prezidenti qəzaya uğrayan AZAL təyyarəsi ilə bağlı sualı cavablandırıb

19.07.2025 / 20:17
Prezident Rusiya ilə Avropa İttifaqı arasında yaranmış təbii qaz böhranına münasibət bildirdi

19.07.2025 / 20:10
Prezident İlham Əliyev Şuşa Forumunda öz siyasətinin təməl prinsiplərini sadaladı

19.07.2025 / 19:59
"Cənubi Qafqaz sabit məkan olacaq" - Prezident İlham Əliyev

19.07.2025 / 19:56
Prezident Ermənistanla sülh müqaviləsinin hansı halda imzalana biləcəyini açıqladı

19.07.2025 / 19:49
Prezident İlham Əliyev III Şuşa Qlobal Media Forumunda iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

19.07.2025 / 19:41
"Bizi tənqid edənlərin xarici borcu ÜDM-in 100 faizi qədərdir və ondan da artıqdır" - Prezident

19.07.2025 / 19:23
"Biz indi beynəlxalq səhnədə daha fəalıq" - Prezident

19.07.2025 / 19:15
Prezident: "İstəyirik ki, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı daha güclü, daha effektiv olsun"

19.07.2025 / 19:12
"Bizim Qələbəmiz göstərir ki, ədalət var, sadəcə, ona nail olmaq lazımdır" - Prezident

19.07.2025 / 19:10
Bakı ilə İrəvanın arasında Paris özünü bu dəfə belə pərdələyir - "göz yaşları"...

19.07.2025 / 19:03
Azərbaycan Prezidenti: "ABŞ-la güclü tərəfdaşlıq münasibətlərinin dəstəkləndiyini görürük"

19.07.2025 / 18:40
"Bu gün Cənub Qaz Dəhlizi maksimal həcmdə fəaliyyət göstərir" - Prezident

19.07.2025 / 18:35
Ərdoğan Trampın “50 gün” hədəsindən Putini xilas etmək istəyir...

19.07.2025 / 18:28
Prezident İlham Əliyev: "Bizim etibarlı tərəfdaş imicimiz var"

19.07.2025 / 18:20
"Ermənistan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı prosesi bundan sonra da bloklasa, onun tranzit ölkəyə çevrilmək şansı sıfra yaxınlaşır" - Prezident

19.07.2025 / 18:06
AB Azərbaycan qazına möhtac... Rəsmi Brüssel isə bizə pislikdən əl çəkmir…

19.07.2025 / 18:01
Prezident: "Zəngəzur dəhlizinin potensialı ilkin mərhələdə 15 milyon ton yük səviyyəsində qiymətləndirilir"

19.07.2025 / 17:38
Azərbaycanın MDB İqtisadi Şura iclasından imtinasının ardınca maraqlı bəyanat səsləndi...

19.07.2025 / 17:36
"Azərbaycan ekoloji baxımdan çox düzgün mövqe seçmiş ölkədir" - Prezident

19.07.2025 / 17:24
Prezident İlham Əliyev: "Şuşa Media Forumu artıq ənənəvi xarakter alıb"

19.07.2025 / 17:09
Mahmud Kaşqari Fondunun layihəsi əsasında çap olunan kitabların təqdimatı keçirilib - FOTO

19.07.2025 / 16:52
Yunus peyğəmbərdən sonra üçüncü Yunus... Yunus Oğuz - 65

19.07.2025 / 16:37
Bu gün 3-cü Şuşa Qlobal Media Forumu işə başlayır

19.07.2025 / 16:10
"Dünya liderləri Prezident İlham Əliyevdən çox şeyləri öyrənə bilər" - Rusiyalı politoloq

19.07.2025 / 15:33
Ermənilər Ağdamda qəbirlərdən protezləri də oğurlayıblar...

19.07.2025 / 14:16
Azərbaycan-Pakistan mövcud strateji tərəfdaşlıq münasibətləri müzakirə edilib

19.07.2025 / 12:18
Milli Məclisdən Belçika parlamentinə sərt cavab - regionda yeni gərginlik ocağı yaratmağa çalışırlar...

19.07.2025 / 11:45
Prezident İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında qanunu təsdiqlədi

19.07.2025 / 11:33
Azərbaycanda geodeziya, qravimetriya, topoqrafiya, kartoqrafiya və kadastr işlərində yeni koordinat sistemi tətbiq ediləcək - SƏRƏNCAM

19.07.2025 / 10:12
ŞOK - Özbəkistanda İŞİD-ə məxsus terror qruplaşması aşkar edildi!

19.07.2025 / 10:08
İrəvanda keçmiş deputat hakimiyyətin devrilməsinə çağırışa görə həbs edilib

19.07.2025 / 10:01
"Napoli" Vikter Osimhen üçün "Qalatasaray"a "HƏ" dedi

19.07.2025 / 09:53
Milli Məclis Belçika Nümayəndələr Palatasının qətnaməsinə kəskin etirazını bildirib

19.07.2025 / 09:27
Müəllimlər kimi həkimlər də "yazı-pozu" ilə hədsiz yükləniblər...

19.07.2025 / 08:42
Ət 1 manat da bahalaşdı....

18.07.2025 / 23:20
Bakı Kitab Mərkəzində “Tanımadığımız Konfutsi” adlı gecə keçirildi - FOTO

18.07.2025 / 22:32
İctimai Birlik sədri Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

18.07.2025 / 22:18
“65 illik yubileyiniz mübarək olsun, ustad!” - Missiya TV-nin baş redaktorundan Aydın Quliyevə təbrik...

18.07.2025 / 21:51
Prezident İlham Əliyev İraq Prezidentinə başsağlığı verdi

18.07.2025 / 21:50
Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqları və qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin törətdiyi təxribatlar nəticəsində zərər çəkmiş şəxslər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

18.07.2025 / 21:35
Ermənistanı elə Avropanın özü vurmağa hazırlaşır - Makron nə ilə fərqlənir?..

18.07.2025 / 21:23
65 İLLİK ÖMÜR YOLUNA DƏYƏR VERƏN İNSANA! - Milli İstiqlalçıların Aydın Quliyevə yubiley təbriki...

18.07.2025 / 21:20
31 tona yaxın qızıl almışıq - yığım, ya emal üçün?

18.07.2025 / 21:06
İmamoğlunun həbsindən sonra Türkiyənin iç siyasətində mümkün təmayüllər - sabitlik qalacaqmı?..

18.07.2025 / 20:53
Bakıdan Parisə sərt sillə - dünya mediası Azərbaycanın möhtəşəm uğuruna heyrandır...

18.07.2025 / 20:39
Avropa İttifaqı yeni SSRİ olmaq istəyir - Cənubi Qafqazda ilk olaraq Gürcüstanı əzəcək...

18.07.2025 / 20:26
Qonşularla müqayisədə iki rəqəm bizi geridə qoyur...

18.07.2025 / 20:14
Çin-Hindistan-Rusiya ittifaqı? - XİN-in yeni strategiyasında ən ağır maneə...

18.07.2025 / 20:00
Azərbaycanın çay ixracı azalır... Niyə?

18.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın zəngin elmi və mədəni irsinin özünəxas ikili mahiyyəti...

18.07.2025 / 19:35
"Erməni kilsəsi İŞİD-dir, molla rejimi ilə bir addımlayır" - təhqirin biri "1 qəpik"…

18.07.2025 / 19:26
Dünya Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzi Aydın Quliyevi təbrik etdi

18.07.2025 / 19:22
Suriyada Türkiyə-İsrail müharibəsi hər an başlaya bilər...

18.07.2025 / 19:09
Akademik Əhliman Əmiraslanov Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

18.07.2025 / 19:04
Müəllimlər müəllimi Sabir Qurbanov - FOTO

18.07.2025 / 19:04
BMT-nin İqtisadi və Sosial şurasına üzvlüklə bağlı təlimlər keçirilir

18.07.2025 / 18:50
İsrailin Suriyanı vurması Azərbaycanın siyasətinə bəzi çətinliklər yaradır...

18.07.2025 / 18:46
Bakıda Türkiyə-Azərbaycan Qardaşlıq Forumu keçirildi

Azərbaycanın zəngin elmi və mədəni irsinin özünəxas ikili mahiyyəti...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910