Cümə axşamı günü, 17 iyul 2025
     

Ailə büdcəsinin "yaxşı" və ya "pis" növü varmı?

Image

Ailə büdcəsi insanların ailə həyatında rifahın və sabitliyin açarıdır. Gəlir və xərclərinizi yazılı şəkildə nəzərətdə saxlasanız, böyük məqsədlər üçün qənaət etmək və sizi ciddi xərclərə salan kortəbii (impulisiv) alışlardan çəkinmək ailəniz üçün daha asan olar. Çünki ailə büdcəsi tərtib etməyənə qədər siz xərclərinizi diqqətə almayacaq, onların müqayisəli təhlilini apara bilməyəcəksiniz. Bu halda deməli, səmərəsiz xərcləri də üzə çıxara bilməyəcəksiniz. Biz sizə ailə büdcəsini qurmağa necə başlamağınız barədə məsləhət veririk. Ailə büdcənizi necə idarə etmək istədiyiniz barədə gəlir gətirən ailə üzvlərinizlə birlikdə qərar verin. Gəlir gətirməyən ailə üzvlərini - uşaqları heç vaxt müzakirədən kənarda saxlanayın. Adətən uşaqlar gəlir gətirmir. Lakin 10-12 yaşdan sonra uşaqları da müzakirəyə qatın, onların da təkliflərini dinləyin ki, onlarda da ailə büdcəsi barədə təsəvvür yaransın. Daha sonralar həmin uşaqlar gəlir gətirən ailə üzvünə çevriləndə artıq onlarda ailə büdcəsina dair bütün vərdişlər formalaşmış olacaq. Bununla siz uşağa ən faydali dərs vermiş olacaqsınız. Əgər ailə büdcəsi qursanız və maliyyə intizamına əməl etsəniz xəstəlik, işdən çıxarılma və s. kimi gözlənilməz hallar üçün maliyyə ehtiyatınız - "maliyyə yastığınız" olacaq. Ailə büdcəsi ilə sizin nə borc almağa, nə də kredit götürməyə ehtiyacınız olmayacaq. Əgər ailə büdcəniz varsa və siz onu səmərəli idarə edirsinizsə, borcunuz yaranmayacaq. Yox, əgər artıq hər hansı bir obyektiv səbəbdən borclarınız yaranıbsa, siz onu daha qısa zamanda ödəyə biləcəksiniz. Hər hansı bahalı alışlar edəndə kredit götürmək məcburiyyətində qalmayacaqsınız. Çünki ailə büdcəsinin səmərəli idarə edilməsi nəticəsində siz böyük xərcləri əvvəlcədən planlaşdıra biləcəksınız. Məsələn, avtomobil almağı siz ailə büdcəsində 3-5 il əvvəl planlaşdıra bilərsiniz. Məsələn, siz avtomobili dərhal kreditlə götürsəniz 3-4 il ərzində 40 min manat xərciniz çıxacaq. Amma siz əvvəlcədən planlaşdıraraq bunun üçün pul toplamaqla həmin avtomobili nəğd pulla 23-25 min manata ala biləcəksiniz. Nəticədə xərclərinizə 15-18 min manat qənaət edəcəksiniz. Ailənin nə qədər qazandığını və nə qədər xərclədiyini dəqiq bilsəniz, lazımsız məsrəflərə qənaət etmək daha asan olacaq. Çunki siz ailə büdcəsinin təhlili zamanı həmin lazımsız xərcləri aşkarlamaq imkanı qazanacaq, daha sonra isə onları asanlıqla ixtisar edəcəksiniz. İntraktiv olaraq xərclərin səmərəsi təhlil edilir və səmərəsiz xərclər üzə çıxır. Bunun ardınca isə həmin xərclərin ixtisarı, azaldılması və ya səmərəliləşdirilməsi yolu axtarılıb, tapılır. Bunun üçün büdcəni idarə edən ailə üzvünün (menecer) təcrübəsi, müəyyən qədər maliyyə intellekti və təhlil qabiliyyəti olmalıdır. Onlar ixtisasca mühadib olsa daha yaxşı olar. Ailə büdcəsi həm də cəmiyyətdə bu gün aktual olan ailə münaqişələrinin aradan qaldırılmasına töhfə verə bilər. Birgə büdcələşdirmə bir-birinizin ehtiyaclarını daha yaxşı başa düşməyə və pul üstündə mübahisələrdən qaçmağa kömək edəcək. Təhlillər göstərir ki, ailə münaqişələrinin 90%-i pul üstündə mübahisələrdən qaynaqlanır. Ailədə ərlə arvad bir-birini günahlandırır ki, qazanılan pulun çoxunu sən xərcləyirsən. Lakin şəffaf ailə büdcəsinin ortada olması ən azı xərcləmələrə birgə qərar verməyə şərait yaradır. Bu isə narazılıqları aradan qaldırır və münaqişəyə gedən yolu bağlayır. Ailə büdcəsinin bir neçə növü var. Bunlar birgə, ayrı-ayrı və qarışıq növlərdən ibarətdir. Hər bir büdcə növü şəraitə uyğun olaraq seçilməlidir. Bu büdcə növlərini yaxşı və pis kimi xarakterizə etmək doğru deyil. Çünki bu büdcə növlərindən hansının seçilməsi üzərində mübahisə aparmaq üçün deyil, əksinə, büdcə ailədə mübahisələri ardan qaldırılmaqdan ötəri nəzərdə tutulur. Ona görə də ailə büdcəsinin növü ailənin vəziyyətinə, ailə üzvlərin intellektinə, onlar arasındakı münasibətlərə və s.-ə uyğun seçilməlidir. Birgə büdcə növü ailənin bütün gəlirlərinin birləşdirilməsini və birgə xərclənməsini nəzərdə tutur. Ayrı-ayrı büdcə isə əksinə, cütlüyün və gəlir gətirən digər ailə üzvləri tərəfindən gəlirin müstəqil idarə edilməsini nəzərdə tutur və ümumi xərclər razılaşma ilə bölünür. Qarışıq büdcə hər iki növün elementlərini özündə birləşdirir. Yəni gəlirin bir hissəsi ümumi fonda gedir, bir hissəsi isə şəxsi xərclər üçün tərəflərdə qalır. Amma bunu bir qədər başqa formada da nizamlamaq olar. Məsələn, vahid büdcə tərtib edib, hər bir gəlir gətirən ailə üzvünə öz maaşından sərbəst xərcləmək limiti ayırmaq olar. Tutaq ki, bir ailə üzvü 2000 manat maaş alırsa, onun 300-500 manatını fərdi tələbatlarını qarşılamaq üçün cibində saxlaması razılaşdırıla bilər. Bütün əlamətləri ilə bizim töfsiyyə etdiyimiz ən səmərəli və optimal büdcə birgə (vahid) büdcədir. Ailə üzvlərinin konsensusu ilə birgə büdcə növü seçillirsə, ailənin bütün gəlirləri ümumi fondda birləşdirilir və bütün xərclər oradan ödənilir. Belə bir büdcə həyat yoldaşlarından və ailənin gəlir gətirən digər üzvlərindən maliyyə qərarlarını birlikdə planlaşdırmağı və qəbul etməyi tələb edir. Bu büdcə maliyyələşmə baxımından səmərəli olsa da, ailə üzvlərinin müstəqil pul xərcləmək həvəsini cilovlamağı tələb edir. Buna iradəsi çatmayan ailələrin bu növ büdcə seçməsi məsləhət deyil. Ayrı büdcə forması seçildikdə ailənin hər bir gəlir gətirən üzvü öz gəlirlərini özü idarə edir və öz şəxsi xərclərinə özü cavabdehdir. Kommunal xərclər, ipoteka və ya yemək kimi ümumi xərclər ər-arvad və ya digər gəlir gətirən ailə üzvləri arasında razılaşma əsasında və gəlirlərinə uyğun olaraq bölünə bilər. Qarışıq büdcə seçildiyi zaman gəlirlərin bir hissəsi birgə xərcləri ödəmək üçün birgə fonda daxil olur. Gəlirin qalan hissəsi isə hər bir gəlir gətirən ailə üzvü tərəfindən şəxsi istifadə üçün saxlanılır. Məsələn, ər-arvad və ailənin gəlir gətirən digər üzvləri öz gəlirlərini yarıya bölə bilər. Gəlirin yarısını birgə xərcləri ödəmək üçün, digər yarısını isə şəxsi məsrəflər üçün istifadə edə bilərlər. Ailə büdcələri üçün digər variantlar da var, məsələn, bütün gəlirin həyat yoldaşlarından və ya ailənin gəlir gətirən dıgər üzvlərindən biri ilə cəmləşdiyi tək büdcə, ortaq və şəxsi xərclər üçün müxtəlif faizlərlə qarışıq büdcələr də tətbiq edilə bilər. Ümumiyyətlə, ailə büdcəsinin növünün seçimi ailənin üstünlüllərindən və həyat şəraitindən asılıdır. Münaqişələrin və maliyyə problemlərinin qarşısını almaq üçün cütlüyün və ailənin gəlir gətirən digər üzvlərinin seçilmiş büdcə modelini başa düşməsi və onunla razılaşması vacibdir. Çünki bu anlayış və razılaşma olmadan büdcənin idarə edilməsi gələcəkdə anlaşılmazlığa və münaqişəya səbəb ola bilər. Ailə büdcəsinin növü seçilərkən ailə üzvlərinin xarakteri, iradəsi və səmimiyyəti nəzərə alınmalıdır. Məsələn, elə insanlar var ki, xərcləməyə psixoloji tələbatı var. Belə insanların həmin tələbatı odənilməyəndə psixoloji sarsıntı, stress keçirir. Həmin seqmentə daxil olan insanları marketoloqlar və satıcılar çox sevir. Yaxşı olar ki, ailələr ailə büdcəsi seçərkən mütəxəssisə və ya ailə büdcəsi ilə öz xərclərini idarə edən ailələrdən məsləhət alsınlar. Əgər belə bir imkan yoxdursa, ailə büdcəsini təcrübə ilə də seçmək olar. Məsələn, bir neçə ay birgə büdcəni sınaqdan keçirmək olar. Bununla uğur qazana bilmirsinizsə, növbəti mərhələdə ailə büdcəsinin digər növünu yoxlayın. Bələcə siz ailənizə uyğun gələn büdcə növünün optimal uyğun gələnini tapa bilərsiniz. Hətta, ailədə bizim ağlımıza gəlməyən nüanslara uyğun hibrid büdcə növləri barədə də düşünmək olar. Yəni potensialı olan ailə üzvləri ailə büdcəsinə yaradıcı yanaşma da sərgiləyə bilər. Sonda bir məqamı da qeyd edək ki, əgər siz ailə büdcəsi qurub, onu səmərəli icra edib, bəhrəsini görürsünüzsə, bunu qohum, qonşu, tanış - bütün ətrafınızda olan hər kəslə paylaşın ki, onlar da bundan bəhrələnsinlər. Bu sizin də xeyirinizədir - ətrafınızda sizdən borc istəmək ehtimali olan şəxslərin sayı kəskin azalacaq. Yazı "Liberal İqtisadçılar Mərkəzi" İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirdiyi "Ailə büdcəsi quraq, daha varlı olaq" layihəsi çərçivəsində dərc edilir.



VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a verilsə, bölgəmizdə nə baş verər?

Paşinyan Bakıda mühakimə olunan şəxslə bağlı məktubdan imtina etdi...

Tramp bir sözü ilə dolları elə möhkəmləndirdi ki, təsiri manata da dəyə bilər...

SON XƏBƏRLƏR

17.07.2025 / 15:05
Nəsimidə silsilə oğurluqlar edən şəxs saxlandı

17.07.2025 / 14:43
Sviridenko Ukraynanın baş naziir təyin edildi

17.07.2025 / 14:30
Ağcabədidə çətənə bitkilərinin kultivasiyasını təşkil edən şəxslər saxlandı

17.07.2025 / 14:19
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Yuxarı Gövhər Ağa məscidini ziyarət ediblər - FOTO

17.07.2025 / 14:17
"İşgəncələrə məruz qalırdım, döyülürdüm" - Erməni əsirliyində olmuş azərbaycanlı

17.07.2025 / 13:58
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada Bülbülün ev-muzeyində olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:45
İsti hava bu avtomobillərdə yanğın ehtimalını dəfələrlə artırır - BDYPİ-dən xəbərdarlıq

17.07.2025 / 13:33
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Natəvanın, Bülbülün və Üzeyir Hacıbəylinin gülləbaran edilmiş heykəllərinə baxıblar - FOTO

17.07.2025 / 13:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşadakı Yaradıcılıq Mərkəzində “Heydər Əliyev və Qarabağ” sərgisi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:17
Laçında baş vermiş meşə yanğınına görə 3 nəfər məsuliyyətə cəlb edildi

17.07.2025 / 13:11
Azərbaycan XİN-dən İraqa başsağlığı mesajı...

17.07.2025 / 13:08
Пашинян дал Кремлю очередную пощёчину - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

17.07.2025 / 12:53
Prezident Əliyev və Berdiməhəmmədov Yeni Şuşa məscidində tikinti işlərinin gedişi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:34
“Suriya tortu” bölüşülmür...

17.07.2025 / 12:26
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada inşa edilmiş birinci yaşayış kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:15
Azərbaycanla Vyetnam arasında mühüm razılaşma

17.07.2025 / 12:07
Prezident İlham Əliyev və Berdiməhəmmədov Daşaltı kəndinin fonunda şəkil çəkdiriblər - FOTO

17.07.2025 / 11:35
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli şəhərinin dağıdılmış yerlərinə baxıblar

17.07.2025 / 11:30
Bu da oldu - Tramp istədi, "Coca-Cola" tərkibini dəyişdi..

17.07.2025 / 11:29
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli rayonuna gəlib

17.07.2025 / 11:10
Azərbaycan və Qazaxıstanın XTQ mənsubları arasında görüş olub

17.07.2025 / 11:07
BDU-nun nəzdində “Gənc istedadlar” liseyinin 7 şagirdi qızıl və gümüş nişana layiq görülüb

17.07.2025 / 11:03
Trampdan Rusiyaya sərt cavab, müharibə qızışır - CANLI

17.07.2025 / 10:43
Bağdadda matəm elan edilib - yanğında ölən 50 nəfərə görə...

17.07.2025 / 10:30
"İsrail müharibəyə başlaya bilər, lakin onu bitirmək gücündə deyil" - Əhməd əş-Şaraa

17.07.2025 / 10:22
Şamaxıda keçirilən konfrans yekunlaşıb

17.07.2025 / 10:16
"İsrail Suriyanın ərazi bütövlüyünə təcavüz edir" - Türkiyə parlamenti

17.07.2025 / 10:10
Bu ərəb ölkəsi ABŞ iqtisadiyyatına 17 milyard dollar sərmayə qoyacaq

17.07.2025 / 10:04
Sabunçunun bu ərazilərində işıq olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

17.07.2025 / 10:00
"Sabah" bu gün Avroliqada cavab matçına çıxacaq

17.07.2025 / 09:54
Dolların məzənnəsi dəyişmədi, avro bahalaşdı - Mərkəzi Bankdan AÇIQLAMA

17.07.2025 / 09:28
"Yol-nəqliyyat hadisələrinin təsnifatı: səbəb və nəticələrin təhlili” adlı ictimai müzakirə keçirilib

17.07.2025 / 09:27
Ağıllı kəndlərlə bərabər sağlam şəhərlər də yaratmalıyıq - ÜST-dən Bakıya mesaj...

17.07.2025 / 09:26
Bakıda “Mercedes” yolu keçən qadını vurub öldürdü

17.07.2025 / 09:18
"Mən bunu edəcəm” - Makronun qorxulu rəqibi seçkilərə qatılacaq

17.07.2025 / 09:14
Tənha yaşayan almanların sayı 17 milyona çatıb...

17.07.2025 / 09:10
“Qarabağ” Çempionlar Liqasında bu rəqiblə qarşılaşacaq

17.07.2025 / 09:04
Daha 43 ailə Kəngərliyə köçürüldü

17.07.2025 / 08:34
Məleykə Abbaszadə qızlara nə demək istədi - hər gün sağılmaq nədir?

17.07.2025 / 08:22
Bakının bu yollarında güclü tıxac var

17.07.2025 / 01:14
Suriyada nə baş verir... İsrail prezident iqamətgahını, Baş Qərargah və Müdafiə Nazirliyinin binalarını vurdu... ölü sayısı 300-ü keçdi... - VİDEO

16.07.2025 / 23:18
Paşinyan Ermənistanın KTMT-dən çıxacağını açıqladı - geri qayıtmaq niyyətində deyilik...

16.07.2025 / 22:41
Ermənistan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına tam üzvlük üçün müraciət edib

16.07.2025 / 22:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov birgə nahar ediblər

16.07.2025 / 21:43
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu həbs edildi

16.07.2025 / 21:21
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a verilsə, bölgəmizdə nə baş verər?

16.07.2025 / 21:04
Paşinyan Bakıda mühakimə olunan şəxslə bağlı məktubdan imtina etdi...

16.07.2025 / 20:49
Tramp neçənci dəfədir Rusiya barədə 180 dərəcə mövqe dəyişir - taktika, ya xamlıq...

16.07.2025 / 20:45
Şamaxıda dini ibadətgahlara media-tur təşkil olunub

16.07.2025 / 20:35
12 günlük müharibə Rusiya-İran münasibətlərini xeyli zədələdi...

16.07.2025 / 20:22
Ermənistan təlaşda: Qərbi Zəngəzur mübahisəli ərazilər kimi dünyada tanınmağa başlayır...

16.07.2025 / 20:20
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov “Sea Breeze”də olublar - FOTO

16.07.2025 / 20:03
Tramp bir sözü ilə dolları elə möhkəmləndirdi ki, təsiri manata da dəyə bilər...

16.07.2025 / 19:48
Azərbaycan-Suriya münasibətlərinin normallaşması İran mediasında böyük vəlvələ yaratdı...

16.07.2025 / 19:34
26 illik geosiyasi tələ qırılır, kəmər işə düşür - Azərbaycanın planı işlədi...

16.07.2025 / 19:20
Zirədə zibil dizə çıxır...

16.07.2025 / 19:07
Cənubi Qafqazın geosiyasəti yenidən şəkillənir - Azərbaycan işin başındadır...

16.07.2025 / 18:52
Dəhliz ABŞ-a verilsə Rusiya bu addımları atacaq...

16.07.2025 / 18:37
Xarici siyasətimizdə yeni istiqamət - Şaraanı Bakıya gətirən nə idi...

16.07.2025 / 18:23
Keçmiş nazir Zəngəzura qarşı ABŞ-da hansı dairələrdən sifariş alıb?..

16.07.2025 / 18:15
Paşinyan Zəngəzur dəhlizilə bağlı ABŞ-dan təklifin daxil olduğunu təsdiqlədi

16.07.2025 / 18:10
Pakistanlı nazir Azərbaycan haqda niyə bu sözləri eşitməli idi? - Dini liderin ətrafında çirkin intriqa...

16.07.2025 / 17:56
70 illik problem ancaq 2 dövlət prinsipi ilə həll oluna bilər - prezident ABŞ-a mövqe göstərdi...

16.07.2025 / 17:43
Vardanyan Bakıda məhkəmədə istədiyi vəsatəti qəbul etdirə bilir...

16.07.2025 / 17:30
Azərbaycanın ixracı ilin sonunadək azalmaqda davam edə bilər - pis proqnoz...

16.07.2025 / 17:23
Sahibə Qafarova Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşdü...

16.07.2025 / 17:18
Bakıda kişi arvadını güllələdi

16.07.2025 / 17:05
Kukla Teatrı “Bakı-Xəbər”in əməkdaşını “Teatrın dostu” mükafatı ilə təltif etdi...

16.07.2025 / 17:02
Dövlət Komitəsinin 2025-ci ilin ilk yarımilində fəaliyyəti müzakirə edilib

16.07.2025 / 16:52
DİN-dən əməliyyat - narkoşəbəkənin daha iki üzvü 67 kq narkotiklə yaxalandı

16.07.2025 / 16:39
"Əkinçi" qəzeti - maarifçilik, inkişaf, milli özünüdərk məktəbi

16.07.2025 / 16:27
Sovet dövründə tikilən evlərin sənədləşdirilməsi qaydaları dəyişdi

16.07.2025 / 16:23
Ədliyyə orqanlarının xüsusi xəzinə hesabı yaradılır

16.07.2025 / 16:20
Azad edilmiş ərazilərdə güzəştli ipoteka krediti ilə bağlı şərtlərdə dəyişiklik edildi

16.07.2025 / 16:16
Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədrinin qızı Heydər Əliyev Mərkəzində olub - FOTO

16.07.2025 / 15:49
"Ermənistan və Azərbaycan arasında müharibə yox, sülh olacaq" - Paşinyan

16.07.2025 / 15:41
Cəlilabadda doğuldu, Füzulidə şəhadətə qovuşdu – şəhid Elvin Bayramov...

16.07.2025 / 15:24
Paşinyan Ermənistanın Avropa İttifaqına mümkün üzvlüyü barədə danışdı

16.07.2025 / 15:09
“Vaqif Poeziya Günləri” Gəncədə davam etdi

16.07.2025 / 15:01
BMU məzunu tam təqaüdlə Şanxay Universitetinə qəbul olub

16.07.2025 / 14:38
Makron Fransanı borc bataqlığında batırır - hər saniyədə 5 min avro borc... hökumət devrilə bilər...

Xarici siyasətimizdə yeni istiqamət - Şaraanı Bakıya gətirən nə idi...

XƏBƏR ARXİVİ