Etnik separatizm dalğasına batan Avropa dövlətləri Qarabağ probleminin həllində fəallaşacaqmı...
Məhəmməd Əsədullazadə: “Beynəlxalq birlik separatizmə qarşı mübarizə və ortaq siyasət aparmasa, qlobal vəziyyət kəskinləşəcək”
Son illər Avropada insanlıq ləyaqəti tapdalanır, rasizm, separatizm və şovinizm kimi meyllər güclənir. Bu vəziyyət xüsusilə yeni yetişməkdə olan gənclərin qeyri millətlərə baxışlarında bariz şəkildə özünü büruzə verir. Avropanın daha inkişaf etmiş İngiltərə, Fransa, Belçika, Hollandiya, Danimarka, İsveç kimi ölkələrində baş qaldıran millətçilik hissləri bəşəriyyətin ümumi bəlasından, üzləşdiyi fəlakətdən xəbər verir. Avropada xristianlığın islama qarşı qoyulması, qeyri avropalıların təhqir edilməsi, insanlıq ləyaqətlərinin alçaldılması, hüquqlarının tapdanılması kimi meyllər güclənir.
Faşizmin, irqi ayrıseçkilik meyllərinin gücləndiyi Avropada fəaliyyət göstərən millətçi təşkilatların sayı son 10 ildə 4 dəfə artıb. Bu təşkilatlar başqa xalqlara nifrət hissi aşılamaqla məşğuldurlar. Məsələ ondadır ki, separatizm faktı təkcə İspaniyada Kataloniya ilə yekunlaşmır. Avropanın bir çox ölkələrində etnik tərkib fərqlidir və ayrı-ayrı dövlətlərdə müxtəlif statuslara malik olan qruplar, eyni zamanda, bir neçə xalqın formalaşdırdığı dövlətlər var. Avropanın illər boyu dünyanın müxtəlif ölkələrində separatizmə olan laqeyd münasibəti, bir çox hallarda dövlətlərin ərazi bütövlüyünə etinasız yanaşması, işğalçı-separatçı qüvvələrə münasibətdə ikili standartlardan çıxış etməsi bu gün öz acı nəticəsini göstərdi. Bununla belə, bəzi dairələr Kataloniyada baş verənlərdən nəticə çıxarmaq istəmir. Britaniyada, İtaliyada, Fransada, Belçikada baş qaldıran separatçı meyllər göstərir ki, həmin qüvvələr Avropada parçalanmaların daha geniş vüsət almasında, mərkəzdənqaçma meyllərinin güclənməsində maraqlıdırlar. Avropada millətçi separatizm meyllərinin artdığını və bunun yaratdığı fəsadları nəzərə alsaq, bu, sözügedən qitə ölkələrinin Dağlıq Qarabağdakı erməni separatçılarına münasibətdə daha kəskin mövqe sərgiləmələrinə gətirib çıxara bilərmi?
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən politoloq Məhəmməd Əsədullazadənin sözlərinə görə, Qərb Kataloniyada referenduma qarşı kəskin mövqeyini ortaya qoymaqla, bunu Dağlıq Qarabağda da tətbiq etməlidir: “Artıq dünyada getdikcə separatizm və digər etnik qrupların fəallaşması təhlükəli hal alıb. Təbii ki, buna səbəb inkişaf etmiş və dünyada söz sahibi olan ölkələrin digər zəif dövlətlərdə separatizmə ikili standartlardan yanaşmasıdır. Separatizmdən əziyyət çəkən Azərbaycana Qərb ölkələri yetərincə dəstək verməyib. Bundan əlavə, işğal olunmuş ərazilərimizdə separatçıları Qərb paytaxtlarında konfranslara dəvət edirlər. Baş verənlər təbii ki, müxtəlif ölkələrdə separatizmin alovlanmasında mühüm rol oynayır. Hazırda İspaniyanın Kataloniya muxtariyyətində separatçılıq Avropa İttifaqının zəifləməsini və digər İttifaq dövlətlərində bu kimi hadislərin yaşanmasını başlada bilər. Hesab edirəm ki, Qərb Kataloniyada referenduma qarşı kəskin mövqeyini ortaya qoymaqla, bunu Dağlıq Qarabağda da tətbiq etməlidir. Ukrayna və Gürcüstanda bu siyasəti ortaya qoyub. Analoji halı Qarabağda tətbiq etməyin vaxtıdır. Bundan sonra Avropanın Dağlıq Qarabağdakı separatçılara yanaşmasının necə olacağını konkret proqnozlaşdırmaq çətindir. Ancaq reallıq ondan ibarətdir ki, beynəlxalq birlik separatizmə qarşı mübarizə və ortaq siyasət aparmasa, qlobal vəziyyət kəskinləşəcək. Bu tendensiya BMT və digər beynəlxalq təşkilatların funksiyasının artıq fiaskoya uğramasına gətirəcək. Qeyd edim ki, Azərbaycan Avropa Şurasında bu kimi məsələləri qaldırmaqla çevik diplomatiya aparıb Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasında İttifaqın dəstəyini qazanmalıdır. Artıq İspaniya kimi böyük bir ölkə bu problemlə üzləşirsə, Azərbaycan və İspaniya beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində əməkdaşlıq etməli, separatizmə qarşı birgə mübarizə aparmalıdırlar”.
Vidadi ORDAHALLI
