Gürcüstanın Azərbaycanın maraqlarına zidd ikili qaz oyunu...
Gürcüstanın təbii qazla təmin olunmasında bu gün əsas tədarükçü qismində Azərbaycan çıxış edir. Özü də qonşu ölkə Azərbaycandan qazı kifayət qədər güzəştli qiymətlərlə alır. Buna rəğmən, Tiflis yenə də ölkənin qaz bazarına Rusiyanı da daxil etmək üçün yeni oyunlara start verir və bu, həm Azərbaycanda, həm də elə Gürcüstanın özündə narazılıq yaradır.
Xatırladaq ki, hələ ötən il Gürcüstanın energetika naziri Kaxa Kaladze Brüsseldə "Qazprom" rəhbəri Aleksey Millerlə görüşlər keçirmişdi və burada əsas müzakirə mövzusu Rusiyadan daha çox qaz alınmasına nail olmaq idi. Amma həmin vaxt bu, gürcü cəmiyyəti və müxalifətinin geniş etirazına səbəb oldu. Hətta belə durumda ölkənin Rusiyadan asılı vəziyyətə düşəcəyinə dair açıq xəbərdarlıqlar da oldu. Digər tərəfdən, atılan addımlar Tiflisin Bakıya xəyanəti kimi qiymətləndirildi. Bundan sonra Tiflis geri çəkildi və eyni zamanda Azərbaycan yeni müqavilə əsasında Gürcüstana daha çox həcmdə qaz satışına razılıq verdi. Özü də yeni güzəştli qiymətlərlə. Azərbaycan qazının Gürcüstana bu cür aşağı qiymətə satılması, şübhəsiz ki, Bakının siyasi maraqları ilə bağlıdır. Eyni zamanda Gürcüstan da tranzit ölkə statusundan istifadə edərək mümkün qədər güzəşt qoparmağa nail olub. Amma bunlar fonunda Kaxa Kaladzenin "Qazprom eksport" və "İnter" şirkətlərinin rəhbərləri ilə yenidən bir araya gəlməsi Tiflisin ikili oyunlarının davam etdiyini göstərir. Hazırda Gürcüstan Ermənistana nəql edilən Rusiya qazına görə tranzit haqqı olaraq "Qazprom"dan ildə təxminən 300 milyon kubmetr qaz alır. Amma gürcü tərəfi bu həcmi yeni vasitələr hesabına artırmaq istəyir və bazara "Qazprom"un gəlməsində maraqlı görünür. Bu isə Azərbaycanın maraqları ilə ziddiyyət təşkil edir. Özü də bütün bunlar o fonda baş verir ki, Gürcüstan Neft və Qaz Korporasiyasının səhmlərinin 25%-ni satışa çıxarıb. Azərbaycan artıq səhmlərə marağını ifadə edib. Məhz belə bir vaxtda gürcülər oyuna, SOCAR-la yanaşı, "Qazprom"u daxil edir. Halbuki, SOCAR onsuz da həmin səhmlərə yüksək qiymət verirdi, amma gürcülər Azərbaycanın bu mövqeyinə, belə demək mümkünsə, lazımınca qiymət vermək istəmirlər. Azərbaycan üçün isə həmin səhmlərin alınmasının digər üstünlükləri var. Belə ki, Gürcüstan baş naziri Georgi Kvirikaşvilinin Neft və Qaz Korporasiyasının səhmlərinin 25%-nin satışa çıxarılacağını elan etməsi Ermənistan tərəfinin ciddi narahatlığına səbəb olub. Ermənistanın narahatlığına səbəb olan odur ki, Gürcüstandan Ermənistana qaz nəql edən magistral kəmərin sahibi olan korporasiyanın səhmlərinin potensial alıcısı qismində SOCAR çıxış edir. Məhz SOCAR-ın alışa maraq göstərməsi rəsmi İrəvanı narahat edir.
Ermənistanın narahatlığını dərinləşdirən məqamlardan biri də odur ki, qonşu ölkənin vətəndaş cəmiyyəti Gürcüstanın dövlət şirkətinin səhmlərinin Rusiya nəhənginə satılmasının yolverilməz olduğuna işarə edir. Belə olan halda, potensial alıcı qismində yalnız SOCAR çıxış edə bilər. Gürcüstanın "Rezonansi" qəzeti bu xüsusda yazır: "Yanvar ayında Gürcüstan baş nazirinin birinci müavini, energetika naziri Kaxa Kaladzenin "Qazprom" şirkətinin İdarə Heyətinin sədri Aleksey Millerlə Ermənistana tranzit olunan qaza görə tariflərin artırılması və əlavə həcmdə qazın alışına dair danışıqlar aparması cəmiyyətdə ciddi narazılıqla qarşılanmışdı. Nəticədə, hökumət işğalçı tərəflə işbirliyində günahlandırıldı. Məntiqi sonluq kimi, Gürcüstan Azərbaycandan əlavə həcmdə qaz almağa başladı". Amma indi hakim "Gürcü arzusu" partiyasının üzvü Revaz Arveladze deyir ki, korporasiyanın səhmlərinin 25%-nin "Qazprom"a satılması cəmiyyətin narazılığına səbəb olmayacaq. Ekspert Giya Xuxaşvili isə bildirir ki, hansısa şirkət tərəfindən korporasiyanın səhmlərinin 25%-nin alınması ona şirkətin fəaliyyətinə nəzarət etməyə imkan vermir: "SOCAR beynəlxalq səviyyədə tanınan şirkətdir və öz reputasiyasına böyük önəm verir. Söhbət beynəlxalq öhdəliklər çərçivəsində fəaliyyət göstərən şirkətdən gedir. Ermənistan mətbuatının təşvişini anlayıram, lakin onları əmin etmək istəyirəm ki, səhmlərin satışı Ermənistana qaz nəqlinə təsir etməyəcək". Amma gürcü hakimiyyəti indi məsələyə fərqli yanaşır və səhmləri ruslara satmaq istəyir. Bunun müqabilində isə Tiflis həm də Rusiyadan daha çox qaz almaq istəyir, halbuki, indiki şəraitdə buna ehtiyac yoxdur. Gürcü politoloq Gela Vasadze qeyd edir ki, hakimiyyətin iddiasının əksinə olaraq, Gürcüstanda qazın çatışmazlığı barədə danışmaq hələlik tezdir. Çünki hökumətin yüzlərlə iri sənaye müəssisəsi tikmək, məşğulluğu və məhsuldarlığı artırmaq barədə planları hələlik vəd səviyyəsində qalıb. Məhz bu şəraitdə Tiflis Azərbaycanın mövqeyini nəzərə almadan Rusiyanı yenidən özünün enerji bazarına buraxır. Bu isə yenə də həm Gürcüstan cəmiyyətində, həm də Azərbaycanda heç də xoş qarşılanmayacaq.
Tahir TAĞIYEV
