Laçın görüşü - Dehlidə İrəvanla gizli Zəngəzur müzakirələrinin üstü açıldı...
“Əziz qardaşlarımın - Türkiyə prezidenti və Pakistan baş nazirinin bizimlə bərabər bu bayram tədbirlərində iştirakı, bizə göstərilən dəstək və həmrəylik dünya miqyasında artıq tamamilə yeni reallıqlar yaratdı. Bizim gücümüz birliyimizdədir”. Bu fikirləri Prezident İlham Əliyev Laçın şəhərində 28 May – Müstəqillik Gününə həsr edilmiş konsertdən əvvəl çıxışı zamanı səsləndirib.
Dövlət başçısı daha sonra qeyd edib: “Bu gün üçtərəfli formatda birliyimizi bir daha təsdiqlədik...Əminəm ki, azad edilmiş Laçından bu gün üç ölkənin dünyaya verdiyi mesajlar lazımi ünvana çatacaq”. Artıq görünən odur ki, bu mesaj öz ünvanına çatıb. Hər halda verilən reaksiyalar da bunu təsdiq edir. Hindistanın nüfuzlu media orqanlarından olan “İndia.com” saytı yazır ki, Azərbaycan, Türkiyə, və Pakistan yeni güc mərkəzi formalaşdırmağa çalışırlar. Bu hal Hindistanın, regionda isə Ermənistan və İranın mövqeyinə ciddi təsir edəcək. Nəşr qeyd edilən fonda Zəngəzur dəhlizinə də xüsusi diqqət edir. O da qeyd olunur ki, Zəngəzur dəhlizi bir neçə ölkəyə təsir edə biləcək strateji regiondur. Ekspertlər bildirirlər ki, Hindistan burada Ermənistanı dəstəkləməklə Türkiyə, Azərbaycan və Pakistanın işini çətinləşdirə bilər: “Pakistanın baş naziri Şahbaz Şərif çərşənbə axşamı Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə görüşüb və Hindistana qarşı Pakistanı dəstəklədiyinə görə ona təşəkkür edib. Bu görüş Laçında baş tutub. Şərifin səfəri əsasən minnətdarlığını bildirmək məqsədi daşıyırdı, çünki Hindistanın “Sindur” əməliyyatı adlı anti-terror kampaniyası zamanı Türkiyə və Çin Pakistanın yanında yer aldıqdan dərhal sonra Azərbaycan da Pakistana açıq dəstək vermişdi”. Daha sonra maraqlı bir nüansa diqqət çəkən sayt qeyd edir: “Bu arada isə Hindistanda mühüm, lakin daha az diqqət çəkən bir hadisə baş verdi. Keçən həftə Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi sakitcə Dehlidə olub və Hindistanın milli təhlükəsizlik müşaviri Ajit Doval ilə görüşüb. Onların danışıqlarında “Sindur” əməliyyatı ilə bağlı müzakirələr olub, lakin səfər zamanı başqa bir əsas narahatlıq var idi, o, Zəngəzur dəhlizi idi... Pakistan və Türkiyə Ermənistanla münaqişəsində Azərbaycanı açıq şəkildə dəstəkləyir, Hindistan isə həmişə Ermənistanın yanındadır. Hindistan və Pakistan arasında gərginlik dövründə İran Səudiyyə Ərəbistanından sonra sülhməramlı rolunda çıxış etməyə çalışıb. İranın xarici işlər naziri “Sindur” əməliyyatı zamanı Dehlidə də olub… Analitiklər hesab edirlər ki, Hindistan, İran və Ermənistan üçün daha sıx əməkdaşlıq etmək zamanıdır. Hindistan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı Ermənistanı qəti şəkildə dəstəkləsə, Azərbaycanın qurudan Avropaya çıxışını əngəlləyə və Türkiyə-Azərbaycan-Pakistan müttəfiqliyinə böyük zərbə vura bilər... Zəngəzur dəhlizindəki avtomobil və dəmir yolu Ermənistanın Sünik/Zəngəzur vilayətindən keçməlidir. Bu, Ermənistanı İranla birləşdirən yeganə quru yolu kəsəcək. Deməli, dəhlizin tikintisinin böyük strateji nəticələri olacaq. Əgər dəhlizin çəkilişi baş tutsa, bu marşrut həm də Azərbaycan və Türkiyəyə bir-birinə birbaşa qurudan çıxış imkanı verəcək - hal-hazırda bu ölkələrin belə bir imkanı yoxdur. Ona görə də Türkiyə bu layihəni tam dəstəkləyir.
Sirr deyil ki, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan uzun müddətdir, türk və islam bölgələrini qurudan yenidən birləşdirməyi xəyal edir və bu dəhliz onun baxışlarına tam uyğun gəlir. Bir çox ekspert hesab edir ki, cənab Ərdoğan Zəngəzur dəhlizini Türkiyənin Asiyadakı təsirini bərpa etmək məqsədinin bir hissəsi kimi görür... Zəngəzur dəhlizi təkcə Ermənistanla Azərbaycan arasında lokal məsələ deyil. Bu dəhliz regional güc balanslarını dəyişmək gücündədir: Əvvəla, Ermənistanın cənub bölgəsinə nəzarətini zəiflədə bilər. Ermənistanın əsas müttəfiqlərindən biri olan İrana girişinin qarşısını kəsə bilər. Eyni zamanda o, Türkiyə-Azərbaycan müttəfiqliyini və onların regiondakı daha geniş planlarını gücləndirəcək”.
Hesab olunur ki, bütün bunlar həm də Hindistanın Ermənistanı silahlandırmasının əsas səbəblərindən biridir. Amma Ermənistan da bilməmiş deyil ki, Hindistan dar məqamda ona kömək etməyəcək. Elə bu səbəbdən İrəvan indi əsas diqqətini Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətlərin qurulması üzərində cəmləyir. Hər halda Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan yenə belə bir mövqe sərgiləyir. Respublika Günü ilə bağlı Sardarapat Memorial Kompleksində çıxışı zamanı o bəyan edib ki, Bakı və İrəvan hazırda sülh sazişinin imzalanma vaxtı və digər texniki məsələlərlə bağlı razılığa gəlmək üçün ikitərəfli müzakirələr aparır. Paşinyan deyib ki, artıq müharibə deyil, sülh olacaq: “Biz artıq itkilərlə dolu tarixi bir dövrü arxada qoymuş, nailiyyətlər dövrünə daxil olmuşuq. Ermənistan Respublikasının yol yoldaşları artıq bədbinlik və ümidsizlik deyil. Sülh və təhlükəsizlik Ermənistanın uzunmüddətli yoldaşlarına çevriləcək – müharibə olmayacaq, sülh olacaq”. Azərbaycan və Ermənistanın sülh sazişinin mətni üzrə razılığa gəldiyini xatırladan hökumət başçısı bildirib ki, hazırda sənədin imzalanmasının detalları üzrə ikitərəfli məsləhətləşmələr aparılır.Paşinyanın sözlərinə görə, erməni xalqı tarixi və dünyanı hələ də Sovet İttifaqının imperialist təbliğatının aşılamış olduğu formullar vasitəsilə dərk etməyə davam edir: “Dövlətimizin və kimliyimizin davamlılığını təmin etmək üçün ilk növbədə biz məhz bunu aşmalıyıq. Bunun nəticəsində bir sıra əsas reallıqları dərk edib mənimsəyə biləcəyik. Bizim kimliyimiz – bizim dövlətimizdir, bizim dövlətimiz – bizim kimliyimizdir. 29.743 kvadratkilometr beynəlxalq səviyyədə tanınmış əraziyə malik Ermənistan Respublikası xalqımızın itkilərinin deyil, nailiyyətlərinin ifadəsidir. Xalqımızın artıq bir vətən axtarmağa ehtiyacı yoxdur”. Bütün bunlar o deməkdir ki, Ermənistan istənilən vaxt Hindistanı da da yarı yolda qoya bilər. Hindistanın bunu nəzərə alması vacibdir və Ermənistan üçün istənilən tərəfdaşını yarı yolda atmaq adi haldır.
Tahir TAĞIYEV
