Əbdül Mahmudbəyov: “Adı kinonun, dadı özgəsinin...”
Kinoya ayrılan vəsaitin ilbəil azalması uzun müddətdir ki, müzakirə mövzusuna çevrilib. Dövlət büdcəsindən “Azərbaycanfilm”ə, bütövlükdə kinoya ayrılan vəsaitin həcminin azaldılmasının səbəbləri maraq doğurur. İddialara görə, səbəb illərlə kinoya ayrılan vəsaitlərin uzun illər mənimsənilməsi olub.
Keçmişdə kinoya ayrılan büdcənin dağıdılması nəticəsində bu gün dövlətin kinoya etimadının azaldığı və bu üzdən də kinoya ayrılan büdcənin azaldıldığı deyilir. Mədəniyyət Nazirliyi də qeyri-rəsmi olaraq deyir ki, kinoya dövlət hələ geniş büdcə ayırmaycaq, çünki mənimsəmələr olur. İddialara görə,
kinoya 1 milyon manat ayırıblarsa, onun 200 minini mənimsəyiblər. Amma təəssüf ki, buna görə hələ kimsə məsuliyyətə cəlb olunmayıb.
- “Bəs kinoya ayırdığınız pulları niyə nəzarətdə saxlamırsız ki, biləsiz o pul kinoya çatır, ya çatmır”
Məsələyə münasibət bildirən xalq artisti, tanınmış kinorejissor Əbdül Mahmudbəyov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, əvvəlki illərdə kinoya ayrılan vəsaitin həcmi açıqlanırdı, amma son illər heç məlumat da verilmir: “İndi bilmirəm kinoya nə qədər vəsait ayrılır. Əvvəllər deyirdilər bilirdik, indi demirlər. Sevinirəm ki, hələ də ölkə KİV-də kino ilə maraqlanan, onun dərdinə-sərinə qalanlar var. Bizim üçün müqəddəs dəyər dövlətimiz, dövlətçiliyimizdir, canımızı-qanımızı onun yolunda qoyuruq. Bu gün Azərbaycan dövlətinə ən böyük xəyanət edənlər nazirlərdir, vəzifəli şəxslərdir. Bu faktdır. İşdən qovulan, “paçka” ilə tutulan məmurlar deyil? Bunların hamısının yeri bəlli, yurdu bəlli, onlara qarşı niyə bir cəza yoxdur?
Kinoya gəlincə, neçə illərdir dava döyürəm ki, kino müstəqil qurum olmalıdır. Çünki kino industriyadır, istehsalatdır və millətin böyük tarixidir, bütün dünya ilə əlaqəli bir sahədir, kino heç vaxt Mədəniyyət Nazirliyinin tərkibində ola bilməz. Bu mümkün deyil. Ona görə ki, bununla bağlı dünya praktikaslı var. Sovet ittifaqının vaxtında kino ilə bağlı Leninin vəsiyyəti vardı, kino ayrıca bir nazirlik idi, öz əli öz başı idi, alınan, verilən, xərclənən pulların əvvəldən axıra qədər haqq-hesabı aparılırdı. Əbülfəs Qarayev nazir olanda mənə dedi ki, sən bizdən əl çək. Dedim niyə? Dedi ki, beş-üç manat pul veriblər, nazirliyin də min dənə problemi var və sair. İndiki naziri tanımıram, hazırda nazirlikdən xəbərim yoxdur. Bir neçə dəfə təzə nazirə müraciət etdim, amma qəbul da etmədi, danışmadı da. Mədəniyyət Nazirliyinin zaman-zaman hər kəsə borcu olub. Mədəniyyət evləri, kinotearları, musiqi məktəbləri həmişə borc içində olub, pul da büdcədən ayrılıb Mədəniyyət Nazirliyinin fonduna gəlir. Mədəniyyət Nazirliyində də hamıya borclu olan müəssisələr, idarələr göz-göz dayanırdılar, pul ora gəlincə qapa-qap düşürdü. Ortada bir az pul qalır, onu da 25 faiz ora, 20 faizi bura deyib yerbəyer edirdilər. “Azərbaycanfim”ə ayrılan 6 milyon manatın heç yarım milyonu gəlib kinostudiyaya çıxmırdı. Mən o vaxtdan danışıram. İndi bilmirəm. Çox sağ olsun Azərbaycan dövləti də, Prezident də hələ də kinomuzu qorumaq, kinomuzu yaşatmaq üçün bu vəsaiti ayırırlar. Dünyanın heç yerində dövlət kinoya pul vermir, dövlət kinodan pul qazanır. Dövlət pul ayırır. Ortalığa qarşılıq, ayrı-seçkilik, ögey-doğmalıq düşdü. Biri dedi “filankəsə xalq artisti”, o biri “filankəsə əməkdar artist, təqaüd” verilsin, başqa birisi maşın istədi...Biz kinonun aqibətini, kinonun taleyini kino ilə yaşayan, onun tozunu toropağını udan, qoxusunu bilən insanlara etibar etməmişik. Kinoya rəhbərlik edən şəxsləri kənardan gətirib oturtmuşuq. Kino elə spesifik sahədir ki, Kinostudiyaya kinonun tozu, torpağı, naftalin iyi, sexlərinin, pavliyonlarının, dekorasiyalarının, lentinin qoxusu ilə yaşayan adamlar rəhbərlik etməlidir. Yoxsa kənardan gəlib orada özü üçün şöhrət qurub bir kino çəkib pulunu alıb gedənlər kinostudiyaya rəhbərlik etməməlidir. İşi iş bilənə tapşırmaq lazımdır. O il kinoya ayrılan 6 milyonla bağlı maliyə naziri narazılıq etdi, nazir düz edib narazılığını bildirdi. Mən də ona təşəkkür etdim, fikirlərini bəyəndiyimi dedim, “bəs kinoya ayırdığınız pulları niyə nəzarətdə saxlamırsız ki, biləsiz o pul kinoya çatır, ya çatmır” sualını ünvanladım. Maliyyə nazirinin bu sorğunu verməyə səlahiyyəti var, amma bizim yoxdur, bizi saya salan yoxdur. Azərbaycanda yalnız bir “şəxsiyyət” var o da vəzifədir, qeyrət, namus yalnız vəzifədir. Həmin o vəzifəli şəxslər də səlahiyyətlərindən istifadə edib öz oyunlarını oynayırlar. Nəylərinə lazımdır ki, ağrımaz başına pul bağlasınlar. Nəyinə gərəkdir ki, kino çəkildi, yoxsa yox. Dövlət büdcəsindən havayı gələn puldur və daş atıb qolu ağrımayıb ki, götürüb o pulları daxili borclarına xərcləyirlər. 20-30 ştatları var hərəsi 400-500 manat maaş alırlar. Özləri üçün keyf edirlər kinostudiyada burada qarala-qarala, boğula-boğula qalıb. Adı kinonun dadı özgəsinin. Belə olmaz. Mən mədəniyyət nazirinə müraciət etdim ki, niyə bizimlə görüşüb məsləhət etmir, danışmır. Bizim marağımız nazirin şəxsi marağı deyil, marağımız mədəniyyəti, kinonu müdafiə etməkdir. Təcrübəmiz də var, peşəkarlığımız da var, məsləhət də verə bilərik, iş də görə bilərik. Pulun alınmasının, sərf olunmasının mexanizmini nazirə deyə bilərik. Yalandan 3-5 dənə alayarımçıq kino çəkməkdənsə, kino işçilərini səfərbər edin, bədii şura çağırın, mövzunu təsdiq edin, mövzuya aid rejissoru təyin edin və istehsalat qrupu ayırın həmin o pula bir dənə yaxşı film çəkilsin. Xalq da, dövlət də, dünya da görsün ki, yaxşı bir film çəkilib. Sonra iki film çəkək, daha sonra sayını artıraq. 50 minə, 100 minə, yarım milyona, bir milyona kino çəkərlər? Heç bu oliqarxların uşaqları yarım milyona xaricə istirahətə getmirlər. Kinoya verilən qiymət belə ucuzdur? Nəyə görə Şah İsmayıl filmini dayandırıblar? Bu filmə Heydər Əliyevin xüsusi təşəbbüsü ilə başlamışdıq, pul da xərclənmişdi. Neçə ildir niyə dayandırıblar? Niyə Ağaməhəmməd Şah Qacar, niyə Nadir Şah haqda, niyə Qarabağla bağlı film çəkilmir? Niyə çəkməyə qoymurlar? İşi işbilənə tapşırmaq lazımdır. Şapalaqla üz qızartmaq olmaz”-deyə Ə.Mahmudbəyov qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
