Aydın Xan Əbilov: “Biz bu cür hallara görə Polad Bülbüloğlunu, Əbülfəs Qarayevi tənqid edirdik, onları günahlandırırdıq, indi onlar gedib, amma heç nə dəyişməyib”
Mədəniyyət və incəsənət sahəsində hər dəfə fəxri adlar verilərkən böyük qalmaqallara, ittihamlara səbəb olur, tənqid və ittiham hədəfi isə əsasən Mədəniyyət Nazirliyi olur.
Bir neçə gün əvvəl yenə də mədəniyyət və incəsənət sahəsində çalışanlara fəxri adlar verildi, yenə də ad almayan sənət adamları narazılıq etdilər ki, nazirliyin fəxri adlarla bağlı tərtib etdiyi siyahıda tanış-bilişlik və digər amillər əsas götürülür. Ad almayan sənət adamları və onların ətrafı iddia edir ki, köhnə mədəniyyət nazirlərinin dövründə baş verənlər və fəxri ada təqdim etmə mexanizmi yeni mədəniyyət nazirinin dövründə də təkrarlanır. Onlar deyirlər ki, fəxri adların verilməsi mexanizmi şəffaflaşdirilmalı olduğu halda hələ də şəffaflaşmayıb. İddia edilir ki, guya yenə də bu məsələdə köhnə rüşvət, şirinlik mexanizmi işləkdir. Bir sözlə, bəzi şəxslər Azərbaycanda fəxri adlarla təltif olunacaq mədəniyyət və incəsənət xadimlərinin siyahının obyektiv hazırlanmadığını iddia edir.
Mədəniyyət Nazirliyi fəxri adların verilməsi ilə bağlı narazılıqlara münasibət bildirib. Nazirlikdən mətbuata bildirilib ki, hazırda yaradıcı şəxslərə fəxri adların verilməsi ilə bağlı yeni qaydalar hazırlanır.
“Bununla əlaqədar Azərbaycan Prezidentinin 14 may 1999-cu il tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Fəxri adları haqqında Əsasnaməyə riayət olunması, namizədlərin təqdimatında obyektivliyin təmin olunması, namizədlərə layiq olduqları dəyərin verilməsi əsas sayılır”,- nazirlikdən bildirilib.
- “Mədəniyyət məmurları milli ruhu yaşadan, mədəniyyət, incəsənət sahəsinə xidmət edən şəxslərin əməyinə barmaqarası…”
Vətəndaş Cəmiyyəti Alyansının rəhbəri, Yeni Yazarlar və Sənətçilər İctimai Birliyinin sədri, analitik-ekspert, yazıçı-kulturoloq Aydın Xan Əbilov “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Azərbaycan kimi postsovet ölkələrində o dövrdən qalma ictimai alətlər var, onların gərəkliyi haqqında mübahisə etməyə belə dəyməz. “Əsasən də şou-biznes, mədəniyyət, ədəbiyyat, kitab yayımı ilə bağlı bu özünü göstərir. Qəribədir, incəsənətimizə, mədəniyyətimizə xidmət edən, toy şənliklərimizdə iştirak edən, öz ifaları ilə qəlbimizi oxşayan sənət adamlarına, yaxud öz əsərləri ilə maraq yaradan yazıçılara, şairlərə fəxri adlar, mükafatlar verilən kimi bəziləri buna ağız büzməyə, qaralamağa çalışır. Fəxri adlar və digər titullarla bağlı məsələlərə həssas yanaşılmalıdır. İllər boyu zəhmət çəkib ortaya əmək qoyan, kreativ-intellektual dəyərlər yaradan şəxslərə fəxri adların, titulların, mükafatların verilməsi təbii qarşılanmalıdır, bu onların haqqıdır. Bura Avropa olsaydı, bəli, bunlara ehtiyac olmazdı. Çünki sənət adamının pul qazanması üçün müxtəlif yollar var və onlar əqli mülkiyyətə daxil olan bütün istiqamətlərdə qazanc əldə edirlər. Azərbaycanda da kreativ biznes normal məcrada inkişaf etsə, sənət adamları, yazarlar öz estetik məhsullarını sata bilsələr, heç bir fəxri ada ehtiyac olmazdı. Azərbaycanda bu cür alətlər, mexanizmlər yaranmadığı üçün fəxri adlar, mükafatlar verilərkən bir qisim insanlar sevinir, digər qisim isə narazı qalır. İstər Firuzə İbadova, istər Nadir Qafarzadə, istər Əli Mirəliyev, istərsə də digərləri narazılıq etməkdə haqsız deyillər. Bu yalnız musiqidə, incəsənətdə deyil, ədəbiyyat sahəsində də bu problem var. 30-40 il ədəbiyyata xidmət edən, yazıb-yaradan, ədəbiyyatı, mədəniyyəti, kitabı təbliğ edən şəxslər var ki, hələ də fəxri ad almayıb. Elə mənim özümün indiyə qədər bir fəxri adım yoxdur. Dəfələrlə deyiblər ki, siz sənədlərinizi hazırlayıb verin, biz sizin adınızı siyahıya salacağıq, sizə fəxri ad, medal veriləcək, amma son anda görürsən ki, kimlərsə adını siyahıdan çıxarıb. Amma çox sağ olsun dövlət başçısı, yenə mədəniyyət, incəsənət, ədəbiyyat sahəsində unudulmuş, yaddan çıxmış sənət adamlarını yada salır və onları mükafatlandırır. Amma fəxri ad məsələsi məmurların ümidinə qalanda narazılıq böyüyür. Əvvəllər toy müğənnilərinə adlar verilirdi, peşəkarlar yaddan çıxarılırdı, indi isə yanaşma bir az fərqlidir. İndi Azərbaycan dilində danışa bilməyən, Azərbaycana heç bir xeyir gətirməyən şəxslərin siyahılarını fəxri adlara, mükafatlara təqdim edirlər. Prezident də müvafiq qurumlar tərəfindən ona təqdim edən siyahılarda adı olanlara fəxri adlar və mükafatlar verilməsi haqda sərəncam imzalayır. Bu məmurlar baxın görün nə qədər insanı incik salırlar, layiq olmayan adamların adlarını siyahıya salmaqla problemlər yaradırlar, nəticədə insanlar cəmiyyətdən, dövlətdən incik düşür”.
A.X.Əbilovun sözlərinə görə, yazarlar bədii əsər, şairlər şeir yazmasalar, bəstəkarlar mahnı bəstələməsələr, teatr səhnələrində tamaşalar oynanılmasa və sair, görün bizim mədəniyyət aləmi, eləcə də cəmiyyətimiz hansı vəziyyətə düşər?! “Mədəniyyət məmurları milli ruhu yaşadan, mədəniyyət, incəsənət sahəsinə xidmət edən şəxslərin əməyinə barmaqarası yanaşmamalıdır. Bu insanlar Azərbaycan musiqisi, mədəniyyətini layincə təmsil edən şəxslərdir. Götürək Nadir Qafarzadəni. Bu adam Azərbaycan musqisinə, mədəniyyətinə xidmət edib, musiqimizin təbliği üçün əlindən gələni edib, can qoyub, bütün dövlət tədbirlərində, xeyriyyə konsertlərində, hərbçilər üçün verilən konsertlərdə yaxından iştirak edib. Nadir, yaxud bizim başqa müğənnilər qala-qala onlardan sonra musiqiyə gələn şəxslərə fəxri adların verilməsi, əlbəttə, narazılıq yaradır. Biz bu cür hallara görə Polad Bülbüloğlunu, Əbülfəs Qarayevi tənqid edirdik, onları günahlandırırdıq, indi onlar gedib, amma heç nə dəyişməyib. İndi nə dəyişib, nə baş verib? Belə çıxır ki, yenə haqqı olanlar, illərlə musiqidə, mədəniyyətdə can qoyanlar gözləyə-gözləyə qalacaqlar və “Avroviziya”da atılıb-düşən ingilisdilli oxuyanlara, oynayanlara fəxri adlar veriləcək. Fəxri ad almadan dünyasını dəyişənlərə isə abidə qoyub gecələr təşkil edəcəklər. O gecələrdən də mədəniyyət məmurları xeyir götürür. Hər tədbirə görə 30, 40, 70 min pul silinir…” - deyə A.X.Əbilov qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
