Şamil Əliyev: “Milli dövlətçilik ideologiyamıza zidd olan bu filmləri ekrana verirlər, amma bu da çox zərərli bir məsələdir”
Bu reallıqdır ki, kino qədər şüurlara təsir edə biləcək ikinci bir təbliğat vasitəsi yoxdur. Ona görə də son 100 ildə bütün zərərli ideologiyaların insanların şüuruna hopdurulması, yeridilməsi üçün kinodan istifadə edilir.
Müxtəlif ölkələrin dövlət müstəqilliyinə son qoyub xalqların azadlığını əlindən alan Sovet hökuməti də öz işğalçılıq, talançılıq əməllərini kinofilmlər vasitəsilə “xalqlara qurtuluş”, “hürriyyət” kimi qələmə verirdi. Sovet hakimiyyətinin müxtəlif illərində bolşevizm ideologiyasını təbliğ edən yüzlərlə bədii film çəkilib, bu filmlərdə Azərbaycan xalqının milli düşüncəsi, adət-ənənələri, milli dövlətçilik tarixi tənqid edilir, tarixi şəxsiyyətlərimizə, milli dövlət xadimlərimizə ləkələr yaxılır, onlar aşağılanırdı.
Azərbaycan dövləti düz 30 ildir dövlət müstəqilliyi əldə edib. Amma hələ də bizim telekanallarda sovet ideologiyasını təbliğ edən, bolşevikləri, işğalçıları “göyün yeddi qatına” qaldıran filmləri nümayiş etdirməkdən əl çəkmək istəmirlər. Bəzi televiziyalar “Qatır Məmməd”, “Səhər”, “26-lar” və bu qəbildən olan milli dövlətçilik ideologiyamıza zidd filmləri nümayiş etdirməkdə davam edirlər. Gizlin deyil, özləri də bilmədən müstəqilliyimizə zidd olan bu kimi ideoloji cəhətdən zərərli filmlər təbliğ edirlər. Bu filmlərin çoxunda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini, onun qurucuları, xalqımızın dövlət xadimləri “düşmən”, “qatil” olaraq təqdim edilir.
Telekanallarımız sovet ideologiyasını təbliğ edən filmlərin nümayişindən niyə əl çəkmək istəmirlər?
Ekspertlərin fikrincə, TV-lər tez-tez olmasa da, müəyyən vaxtlarda onları nümayiş etdirirlər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin əleyhinə olan və milli dövlətçilik ideologiyasına zərər vuran bu filmlərin nümayişinin Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən, ümumiyyətlə, qadağan edilməli olduğunu deyən ekspertlər hesab edirlər ki, bu gün bizə dövlət müstəqilliyimizi daha da möhkəmləndirən, bizi dövlətçilik ideologiyasına bağlayan filmlər lazımdır.
- “Kor-koranə o filmləri efirə vermək, nümayiş etdirmək olmaz”
Tanınmış kinorejissor Şamil Əliyev bizimlə söhbətində bildirdi ki, Azərbaycanda bolşevizm ideologiyasını təbliğ edən filmlər bir-iki deyil, daha çox çəkilib. “O dövrün ideologiyasından, ideoloji basqısının təsirindən yaranan həmin filmlər müəyyən zaman çərçivəsinin “əsirinə” çevrildi. Bundan imtina etmək çətin məsələ idi, çünki o illərdə “Azərbaycanfilm” çox böyük basqıların təsiri altında idi. “Azərbaycanfilm”də bir filmi ərsəyə gətirmək üçün hələ Azərbaycanda bir neçə mərhələdən keçməli idi. O mərhələnin də başında kommunist ideologiyasına, əqidəsinə xidmət edən insanlar dayanırdılar. Məsələn, çəkiləcək filmlər Azərbaycanda 4 mərhələdən keçməli idi və ondan sonra Moskvaya getməli və orada da 4 mərhələdən keçməli idi. Elə filmlər olurdu ki, heç onlar Azərbaycandakı mərhələlərdən keçə bilmirdi, onlar Moskvaya gedib çıxmamış, daxildə kommunist ideologiyasının basqısına məruz qalırdı. Sözsüz ki, o filmləri kütləvi olaraq televiziyalarda yox, müəyyən klublarda göstərmək olar. Bu da o şəkildə təqdim edilməlidir ki, onların nümayişindən əvvəl gərək kinoşünaslar, tarixçilər, mütəxəssislər danışsınlar, bu filmlərin hansı səbəbdən belə ərsəyə gətirildiyi haqda izah versinlər. Bu əsaslı izahlardan sonra isə o filmələri təqdim etmək olar. Düz deyirsiniz, burada bir azca biz elə bil ki, ideoloji əqidə ayrıcında qalmışıq. Amma Azərbaycan müstəqil dövlətdir, onun özünün azərbaycançılıq ideologiyası var. Biz bu ideologiyaya sadiq olmasaydıq, Qarabağda o cür zəfər qazana bilməzdik. Azərbaycan əhalisinin mütləq əksəriyyəti Azərbaycan uğrunda canını verməyə hazırdır. Bu cəhətdən sizinlə razıyam ki, kor-koranə o filmləri efirə vermək, nümayiş etdirmək olmaz”.
Ş.Əliyev hesab edir ki, bu filmlərin hansı basqılar altında ərsəyə gətirildiyi mütləq şəkildə yeni nəsil tamaşaçılarına izah edilməli, mütəxəssislər rejissorun hansı səbəbdən belə bir film çəkdiyinin səbəblərini çatdırmalıdırlar. “Məsələn, “Yeddi oğul istərəm” filmi komsomola həsr olunsa da, burada komsomol ideyalarına üstünlük verilsə də, amma Tofiq Tağızadə burada böyük peşəkarlıq göstərib, azərbaycanlılığını ortaya qoyub. O filmdə Gəray bəyi heç alçaltmadı, o öz qürurunu saxladı. Filmlərdə bunu çox çətinliklə etmək olurdu, həmişə də etmək mümkün deyildi. Bunu Tofiq Tağızadə etdi, başqa rejissor olsaydı, edə bilməzdi. Çünki SSRİ-də tanınmış rejissorlardan biri idi. Ona inanırdılar, bəlkə də dostları “göz yummuşdu”.
Çox vaxt efiri doldurmaq xatirinə milli dövlətçilik ideologiyamıza zidd olan bu filmləri ekrana verirlər, amma bu da çox zərərli bir məsələdir” - deyə Ş.Əliyev qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
