Mehriban Zeynalova: “Hətta məmurlar da mental dəyərlərdən çıxış edərək məişət zorakılığına ciddi yanaşmırlar”
Təəssüf ki, cəmiyyətimizdə ailə-məişət problemləri zəminində qadınlara qarşı zorakılıq hallarının artması müşahidə edilir. Bir neçə həftədir baş verən olaylar müstəvisində qadınlara qarşı həyata keçirilən zorakılıq halları son günlər ən çox müzakirə edilən məsələlərdəndir.
Məlum olduğu kimi, əlaqədar qurumlar, o cümlədən də bu istiqamətdə fəaliyyət göstərən qeyri-hökumət təşkilatları vaxtaşırı olaraq paytaxtda və bölgələrdə məişət zorakılığı ilə bağlı maarifləndirici tədbirlər, seminarlar keçirdiklərini bəyan edirlər. Məişət zorakılığının artan dinamika üzrə irəliləməsi ictimaiyyətdə belə bir fikrin yaranmasına səbəb olur ki, QHT-lər və bu sahədə “iş görürəm” deyən qurumların apardıqları işlər səmərə vermir. Belə ittihamlar səslənir ki, QHT-lər rayonlara gedir, beş-on nəfəri başına toplayıb tədbir keçirir, həmin tədbirə isə ailə-məişət problemləri zəminində əziyyət çəkən qadınlar dəvət edilmir, ümumiyyətlə, onların bundan xəbərləri olmur.
Qadın zorakılığına qarşı həyata keçirilən maarifçilik tədbirləri nə kimi effekt verə bilir? Effekt verə bilmirsə, bunun səbəbləri nə ilə bağlıdır?
- “Sosial işçilərə status verilsə, onlar belə həssas ailələrlə işləsə, psixoloqlar və hüquqşünaslar onlara pulsuz yardımlar göstərsə, təbii ki, bu sahədə olan rəqəmlər aşağı düşər”
“Təmiz Dünya” Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin sədri Mehriban Zeynalova “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, son illər qadınlara qarşı zorakılıq hallarının artmasının qarşısının alınması istiqamətində həyata keçirilən işlər effektsiz deyil. O hesab edir ki, bu effektin ən diqqətçəkən göstəricisi məişət zorakılığının işıqlandırılmasıdır. Onun sözlərinə görə, 10 il bundan əvvəl baş verən bu kimi hallarla bağlı ictimaiyyətin heç bir məlumatı yox idi, amma aparılan tədbirlər nəticəsində artıq bu məsələ ictimailəşə bilir. M.Zeynalovanin sözlərinə görə, bu sahə ilə məşğul olanların bəzi ictimaiyyət nümayəndələri tərəfindən fəaliyyətsizlikdə ittiham edilməsi doğru deyil. O qeyd etdi ki, ittiham etmək asandır, lakin iş görənin gördüyü işi qiymətləndirmək çətindir. M.Zeynalovanın dediyinə görə, cəmiyyətdə məişət zorakılığının artmasının və onun qarşısının maarifləndirici tədbirlərlə alına bilməməsinin günahkarı nə Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsidir, nə də QHT-lərdir: “Birincisi, QHT-lərin o qədər maliyyə imkanları yoxdur ki, rayonları gəzib maarifləndirici tədbirlər keçirsinlər. Bu istiqamətdə iş görmək üçün donor da, kifayət qədər maliyyə dəstəyi də yoxdur. İkincisi, razıyam, məişət zorakılığı elə bir problemdir ki, oradan maliyyə də gözləmək lazım deyil, bu problemin aradan qaldırılmasında hər kəs iştirakçıya çevrilməlidir. Məişət zorakılığının qarşısının alınmamasını ya Daxili İşlər Nazirliyinin, ya Dövlət Komitəsinin, ya da QHT-lərin üstünə atırlar. Söhbət ondan gedir ki, məişət zorakılığının aradan qaldırılması bir-iki dövlət qurumunun və QHT-lərin işi deyil, bu bütün qurumların, cəmiyyətin işidir. Burada Milli Məclisdə qanunvericiliyin təkmilləşməsindən tutmuş, Nazirlər Kabineti tərəfindən yeni qərarların qəbul edilməsinə, Səhiyyə, eləcə də Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə qədər bütün qurumlar birləşməlidir. Əgər vətəndaş maariflənirsə və onun pulsuz psixoloji, hüquqi dəstək almaq üçün getməyə yeri yoxdursa, yəni bununla bağlı mərkəz fəaliyyət göstərmirsə, o halda aparılan maarifçilik işlərinin effekti olmayacaq. Təbii ki, bu halda məişət zorakılığı genişlənəcək. Bu məsələnin həyata keçirilməsi mexanizmi istiqamətləndirmə formasında olmalıdır. Yəni hər bir qurum öz işini görməlidir. Əgər rayonlarda kifayət qədər günərzi qadın böhran mərkəzi açılarsa və onlar sosial işçilərlə təmin olunarsa, bunun müsbət effekti olar. Bilirsiniz, sosial işçilər məsələsi gündəmdə olan bir məsələdir ki, hələ də ölkəmizdə sosial işçilərə status verilməyib. Daxıli İşlər Nazirliyində qeydiyyatda olan ailələr var ki, həmin ailələrə sosial işçilər təhkim olunmalı və onlarla iş aparılmalıdır. Sosial işçilərə status verilsə, onlar belə həssas ailələrlə işləsə, psixoloqlar və hüquqşünaslar onlara pulsuz yardımlar göstərsə, təbii ki, bu sahədə olan rəqəmlər aşağı düşər”.
M.Zeynalova bildirdi ki, boşanma dövründə ailələrin pulsuz sosial işçi və psixoloqla təmin edilməsi də vacib məsələdir, onlar həmin 3 ay müddətində tərəflərlə söhbətlər edər, onlara yardımlar göstərər, nəticədə isə hazırda baş verənlər təkrarlanmaz. “Azərbaycanda bu mexanizmlər formalaşmadıqca və bu sahədə bütün qurumlar kompleks işləmədikcə, sözsüz ki, ittihamlar da olacaq. Günərzi böhran mərkəzləri yaradılsın və burada statuslu sosail işçilər çalışsın, onlar problemli ailələrə təhkim edilsinlər ki, münaqişələr baş verməsin. Onlar ailələrdə reabilitasiya işini həyata keçirsinlər. Bilirsiniz, bu sahədə çalışmayan adamlar görülən işlər barədə hansısa fikri söyləyəndə, belə xaos yaranır, yanlış rəy formalaşır ki, QHT-lər iş görmür, pul yeyir. Əslində, belə deyil. Dövlət Komitəsinin də işi bu sahədə dövlət siyasətini həyata keçirmək, bu problemləri araşdırmaqdır. O, həmçinin, problemin baş verdiyi rayonlarla bağlı Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyini məlumatlandırmalıdır ki, oraya sosial işçi göndərsin. Yəni mexanizm bu cür olmalıdır. İstanbul konvensiyası qəbul olunsa, bu mexanizmlər artıq məcburi şəkildə tətbiq olunacaq. Amma bu gün hələ təəssüf ki, cəmiyyətdə məişət zorakılığına barmaqarası baxılır. Hətta məmurlar da mental dəyərlərdən çıxış edərək məişət zorakılığına ciddi yanaşmırlar” - deyə M.Zeynalova qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
