İrəvanın sülh prosesini açıq-aşkar ləngitdiyi tezisi dünya rəyində hakim mövqeyə keçir…
Azərbaycanın xarici siyasətdə əldə etdiyi uğurlardan bu gün ən çox əndişə duyan tərəflərdən biri də işğalçı Ermənistandır. Çünki belə vəziyyətdə Ermənistanın mövqeyi dünya dövlətləri üçün tamamilə arxa plana keçir və əksər hallarda ümumiyyətlə qəbul olunmur. Bu durum, xüsusən də Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı prosesdə özünü qabarıq şəkildə büruzə verir.
Real vəziyyətin təhlili göstərir ki, hazırda Azərbaycan xarici siyasəti istər ikitərəfli əsaslarda, istərsə də çoxtərəfli müstəvidə uğurla həyata keçirilir. Bu fonda daha bir vacib məqam bundan ibarətdir ki, regionda Azərbaycanın iştirakı olmadan istər siyasi, istərsə də iqtisadi sahələrdə hansısa uğurlu əməkdaşlıq qurmaq mümkün deyil. Burada yalnız Azərbaycanın zəngin təbii ehtiyatları və ya əlverişli coğrafi-siyasi vəziyyəti deyil, həmçinin ölkənin balanslaşdırılmış xarici siyasəti, cəmiyyət daxilində gedən proseslər, ictimai-siyasi sabitlik, beynəlxalq aləmə uğurlu inteqrasiya, sabit inkişaf və digər bu qəbildən olan amillər də önəmli rol oynayır. Təbii ki, bu halda Azərbaycanla əməkdaşlığı dərinləşdirmək istəyən ölkələrin də sayı artır. Qeyd edilənlərdən məharətlə istifadə edən Azərbaycan artıq beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə istədiyi formada cəlb etməyə də nail olub. Elə bundan irəli gəlir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri, BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinə uyğun olaraq ədalətli həll edilməsini tələb edən dövlətlərin, təşkilatların sayı artır. Qeyd olunan istiqamətdə əldə edilən nailiyyətlərin miqyasının daha da genişlənməsi gözlənilir. İlk növbədə o baxımdan ki, rəsmi Bakının yürütdüyü siyasət Azərbaycanın regionda və dünyada müttəfiqlərinin sayını davamlı şəkildə artırır. Ölkəmizin dünyanın siyasi-iqtisadi mənzərəsini müəyyən edən aparıcı dövlətlərlə və beynəlxalq təşkilatlarla münasibətləri keyfiyyətcə yeni müstəvidə daha da inkişaf edir. Nəticədə, Azərbaycan yalnız beynəlxalq regionda gedən proseslərə deyil, eyni zamanda, beynəlxalq aləmdə cərəyan edən proseslərə də təsir göstərmək imkanı qazanır. Dünya görür ki, Azərbaycan artıq Cənubi Qafqaz regionunda əsas söz sahibi olan dövlət kimi çətin geosiyasi şəraitdə müstəqil xarici siyasət həyata keçirir. Məhz bunun nəticəsidir ki, Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması istiqamətində Azərbaycanın mövqeyini müdafiə edənlərin də sayı artır.
Hadisələrin qeyd edilən səpkidə inkişaf axarından isə Ermənistanın duyduğu narahatlıq da artır. Çünki bu durumda adıçəkilən ölkənin işğal siyasətini davam etdirə bilməsi daha müşkül hala gəlir. Hətta yaranmış durumda ənənəvi müttəfiqləri belə Ermənistandan üz döndərir. Məsələn, Rusiyanın timsalında baş verənlər, əslində ermənilərin narahatlığının əbəs olmadığını deməyə əsas verir. Faktdır ki, bu gün şimal qonşumuz Ermənistana həmişəki dəstəyi vermir və hətta onun Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı mövqeyini rəsmi səviyyədə açıq tənqid hədəfinə çevirir. Rusiya Dövlət Dumasının deputatı Dmitri Savelyev bunu təbii sayır və qeyd edir ki, Ermənistanın işğal siyasətinə son qoyması bütün regionun gələcəyi baxımından da mühüm əhəmiyyətə malikdir: “Hazırda danışıqlar prosesi mahiyyət etibarilə Ermənistan tərəfindən bloklanıb. İrəvan sülhyaratma prosesini açıq-aşkar ləngidir. Bunu həm ölkə rəhbərliyinin təxribat xarakterli bəyanatları, həm də erməni siyasətçilərinin anlaşılmaz kursu göstərir. Elə təəssürat yaranır ki, onların Qarabağ məsələsinə dair heç bir dəqiq strategiyası yoxdur, əks halda, Ermənistanın hətta özünə ziyan vurmaq, perspektivli iqtisadi layihələrdən kənarda qalmaq hesabına danışıqları çıxılmaz vəziyyətə salmaq inadı nə ilə izah oluna bilər? Artıq hamıya aydındır ki, problemi həll etmək lazımdır. Münaqişə daima durğunluq vəziyyətində qala bilməz”. Savelyev, bu mənada, “Valday” Beynəlxalq Diskussiya Klubunda Prezident İlham Əliyevin çıxışında səsləndirdiyi fikirlərin Rusiya və dünya tərəfindən qəbul olunduğunu da xüsusi olaraq qeyd edir. Elə Prezident İlham Əliyevlə Bakıda görüşən Rusiya Dövlət Dumasının MDB, Avrasiya inteqrasiyası işləri üzrə və həmvətənlərlə əlaqələr komitəsinin sədri Leonid Kalaşnikov da eyni mövqeni ifadə edir. Onun sözlərinə görə, İlham Əliyevin Rusiyaya son səfəri çox böyük effekt doğurub. Leonid Kalaşnikov İlham Əliyevin “Valday” Beynəlxalq Diskussiya Klubundakı çıxışının diqqətlə izləndiyini və bu çıxışın böyük təəssüratlar doğurduğunu da xüsusi olaraq qeyd edir. Bunun əvəzində isə Rusiyanın Ermənistanla böyük problemlərinin yaranması özünü qabarıq şəkildə büruzə verir. Rusiyanın birinci dərəcəli dövlət müşaviri Modest Kolerov da bunu təsdiqləyir. Onun sözlərinə görə, indi Ermənistanın Rusiya ilə çox ciddi problemləri yaranıb. O, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin İrəvana etdiyi səfərdən sonra bütün bunların özünü daha qabarıq surətdə büruzə verdyini də vurğulayır: “Vladimir Putinin bu səfəri Ermənistan üçün yox, Avrasiya İqtisadi Birliyinin tədbirində iştirak etmək üçün idi. Yəni Ermənistana səfər olmayıb. Digər tərəfdən, səfər zamanı Robert Köçəryanın həyat yoldaşı ilə Putinin görüşü kifayət qədər uzun və detallı oldu. Bu barədə rəsmi açıqlama yoxdur, mən hətta hesab edirəm ki, açıqlama olacağı ehtimalı azdır. Böyük ehtimalla, Bella Köçəryan Ermənistanda hökm sürən vəziyyət haqqında Putinə məlumat verib. Bu isə Rusiyanın Ermənistan siyasətində korrektələrin olacağını deməyə əsas verir. Ermənistanın yeni hakimiyyətinin seçimi Rusiyanı buna vadar edir. Artıq dövlətlərarası münasibətlərdə problemlər var. Köçəryanın işi, Paşinyanın xarici siyasətdə yol verdiyi yanlışlıqlar artıq erməni-rus dövlətlərarası əlaqələrində problem yaradıb. Bunun nəticələrini erməni tərəfi görəcək”. Modest Kolerov, Ermənistandan fərqli olaraq, Rusiyanın Azərbaycanla münasibətlərinin daha böyük uğurla inkişaf etdiyini də etiraf edib. Amma məsələ təkcə RSusiya-Ermənistan münasibətləri ilə məhdudlaşmır.
Ermənistan mediasının yazdıqlarından belə bəlli olur ki, İrəvanın MDB məkanında digər ölkələrlə də əlaqələrində problem hökm sürür. Bu xüsusda Ermənistanın “politik.am” nəşri konkret misal kimi Belarus, Ukrayna, Qazaxıstan göstərir. Qeyd olunur ki, son həftələrdə Ermənistan-Ukrayna və Ermənistan-Qazaxıstan münasibətlərində olduqca maraqlı və dramatik hadisələr baş verir: “Baş nazir Paşinyan bir tərəfdən Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskiyə görə Vladimir Putinlə ünsiyyət qurması üçün “master-klass” keçirsə, digər halda Kasim-Jomart Tokayevlə selfi çəkdirir. Belə vəziyyətdə Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyi öz vətəndaşlarına müraciət edərək, Cənubi Qafqaza səyahət edərkən Abxaziya, Cənubi Osetiya və Dağlıq Qarabağa getdikdə Gürcüstan və Azərbaycan qanunvericiliyini rəhbər tutmağa dair çağırış edir. Daha sonra xəbərdarlığın Ukrayna dövləti və Ukrayna xalqının maraqlarından və təhlükəsizliyindən yersiz məhkəmə proseslərindən uzaq durma istəyi və ya niyyətindən irəli gəldiyini əlavə edir. Bakıda keçirilən ədəbi festivalda iştirak etmək üçün Azərbaycana səfər edən tanınmış qazax ictimai-siyasi xadimi, yazıçı Oljas Süleymenov “Vestnik Kavkaza” nəşrinə müsahibəsində bildirir ki, yalnız Ermənistanda Qarabağı Ermənistan hesab edirlər və dünyanın heç bir yerində belə düşünmürlər. Ukrayna məsələsində Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin hər hansı şəkildə reaksiyası olsa da, yeri gəlmişkən, daim Azərbaycanın maraqları üçün lobbiçiliklə məşğul olan Oljas Süleymenovun işində, hətta Nur-Sultandakı erməni diplomatik nümayəndəliyi səviyyəsində də heç kim cavab verməyi lazım bilməyib. Heç olmasa, bu kimi ifadələrin danışıqlar prosesinə zərər verə biləcəyini söyləmək lazım idi. Bir halda açıq-aydın bir qərbyönümlü ölkə olan Ukraynadır, digər halda isə müttəfiq Qazaxıstanı təmsil edən nüfuzlu xadimdir. Ancaq istənilən halda, Qazaxıstanın həmişə Azərbaycanpərəst olmasını unutmayaq, ən azı, bu ölkənin ilk prezidenti Nursultan Nazarbayevin açıqlamalarını və hərəkətlərini xatırlamaq lazımdır. Qazaxıstan Ermənistanın təmsil olunduğu bütün regional inteqrasiya ittifaqlarında təmsil olunur və bu mənada müttəfiqdir. Belə deyək, reallıq İrəvanın lehinə deyil. Reallıq budur ki, postsovet məkanında Azərbaycanyönümlü fikirlər güclənməyə başlayıb, İrəvanda isə xarici siyasi cəbhəni unudaraq, yalnız daxili siyasi gündəm məsələlərini həll etməklə məşğul olurlar”. Burada bir məqamı xatırladaq ki, ümumiyyətlə, MDB məkanında yer alan ölkələr birmənalı şəkildə Azərbaycanın mövqeyinə dəstək verir və bu dəstək getdikcə güclənir.
MDB məkanı ilə yanaşı, Azərbaycanın xarici siyasət strategiyasının uğurla həyata keçirilməsi Qərb dünyasında da ölkəmizə Qarabağ məsələsində mühüm dəstək ifadə edilməsi ilə müşayiət olunur. ATƏT-in, NATO-nun, Avropa Parlamentinin, Avropa Şurasının, eləcə də ayrı-ayrı Qərb dövlətlərinin Qarabağ konfliktinə dair mövqeyi də bunu aydın surətdə təsdiq edir. Onlar məhz BMT Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi 4 qətnamə əsasında münaqişənin həlllini vacib sayır, birmənalı şəkildə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir və işğala son qoyulmasının zəruriliyi bildirirlər. Bütün bunlar Azərbaycanın xarici siyasətinin mühüm uğuru olmaqla yanaşı, Ermənistan üzərində ölkəmizin mövqelərinin daha güclü hala gəlməsinin də real təzahürü sayılır.
Tahir TAĞIYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap olunur.
